BiNGÖl aricilik raporu

 

10 

 

1.

 

ARICILIK ÜZERİNE 

Ülkemizin zengin bitki örtüsü, farklı iklim ve coğrafik özellikleri arıcılığa son derece elverişli bir 

ortam  yaratmaktadır.  Arıcılık,  yatırımın  çok  kısa  sürede  gelire  dönüşmesi,  diğer  sektörlere  göre 

daha az iş gücüne ihtiyaç duyulması, arı ürünlerine iç ve dış pazarlarda talebin fazla olmasından 

dolayı  kârlı  bir  tarımsal  faaliyet  haline  gelmiştir.  Ancak  arıcılıkta  çalışılan  materyal  canlı 

olduğundan  bu  alanda  başarılı  olmanın  yolu  öncelikle  materyalin  iyi  tanınması,  bakımının  ve 

yönetiminin  iyi  bilinmesi  ve  en  önemlisi  de  iyi  bir  gözlemci  olmak  gerekmektedir.  Küçük  bir 

ihmal ya da dikkatsizlik o yılın tamamına yansıyacağından bedeli ağır olabilecektir. 

Arıları ilkbaharda satın  almalı ve alırken de arıların  hastalıksız olmasına çok dikkat edilmelidir. 

Birinci yılda az sayıdaki kolonilerle belli bir bilgi ve tecrübe kazanıldıktan sonra ileri ki yıllarda 

kovan  sayısı  artırılmalıdır.  Arıcılıktan  belli  bir  kazanç  elde  edilebilmesi  için  en  az  50  –  60 

koloniye sahip olunması gerekmektedir.

 

Arıcılıkta  bir  yıl  boyunca  süren  işlemler  tamamen  birbirlerine  bağımlı  dönemlerden  oluşur.  Bir 

yıllık  üretim,  yetiştirme  ve  bakım  çalışmalarında  elde  edilen  başarı  bir  önceki  dönemde  yapılan 

doğru tanım ve çalışmalarla elde edilir.  

Gerek  arıcılardan  elde  edilen  bal,  arı  sütü,  bal  mumu,  arı  zehri  ve  benzeri  ürünler  açısından, 

gerekse arı  yetiştiriciliği için üretilen petek, kovan gibi malzemeler  açısından arıcılık önemli bir 

sektör haline gelmiştir. Her geçen yıl arıcılık faaliyetleri yapan kişi sayısı, kovan sayısı ve kovan 

başına elde edilen bal miktarında artışlar gözlemlenmektedir.

 

 

---

 

11 

 

1.1.

 

ARI YETİŞTİRİCİLİĞİ 

Bal arıları, koloni adı verilen topluluk halinde yaşayan sosyal böceklerdir.

 Bir arı kolonisinde ana 

arı, işçi arı ve erkek arı olmak üzere anatomik ve fizyolojik açıdan birbirinden farklı  özelliklere 

sahip  üç  birey  tipi  görülmektedir.    Ana  arı  ve  işçi  arılar  dişi  bireyler  olup  döllü  yumurtalardan 

gelişirken erkek arılar dölsüz yumurtalardan gelişirler. 

1.1.1.

 

ANA ARI 

Ana  arı,  kovan  içindeki  konumu  bakımından,  koloninin  en  önemli  bireyi  durumundadır.  Koloni 

devamlılığı, yaşam düzeni ve performansı ana arılar tarafından sağlanmaktadır.  

Ana arının özellikle ilkbahar ve yaz aylarında (nektar akımının bol olduğu dönemlerde) bırakmış 

olduğu  yumurta  miktarı  vücut  ağırlığının  üzerinde  bulunmaktadır.  Kontrollü  olarak  yetiştirilmiş 

genç ve çalışkan ana arılar günde 1500-2000 yumurta yumurtlayarak güçlü koloniler oluştururlar. 

Fakat niteliği belirleyen tüm parametreler bakımından iyi durumda olan bu ana arılar bile bu üstün 

özelliklerini ancak 1-2 yıl sürdürebilmektedirler. Bu nedenle koloninin ana arıları mümkünse her 

yıl, mümkün değilse 2 yılda bir yenilenmelidir.  

Teknik  arıcılıkta  amaç;  arı  kolonilerini  nektar  akımı  döneminde,  doğada  mevcut  nektar 

kaynaklarından  en  yüksek  düzeyde  nektar  ve  polen  toplayarak  bunların  değişik  arı  ürünlerine 

dönüşümünün sağlamaktır. Bu amaca ulaşmanın yolu da sürekli güçlü kolonilere sahip olmaktır. 

Koloni gücünün kaynağı ise doğrudan ana arının kendisi ve damızlık değeridir. Bu nedenledir ki 

koloninin  en  önemli  bireyi  ana  arı  olmaktadır.  Yetiştirilsin  veya  satın  alınsın,  kolonide  genç  ve 

kaliteli  ana  arı  bulundurulması  ve  bunun  sonucunda  güçlü  kolonilerle  çalışılması  ekonomik 

arıcılık açısından bir zorunluluktur. 

Ülkemizde  mevcut  damızlık  ana  arı  üretimi  maalesef  olması  gereken  miktarın  çok  altındadır. 

Arıcılığı  ileri  ülkelerde  ana  arı  üretimi  1940‟lı  yıllarda  başlamasına  rağmen  ülkemizde  ana  arı 

üretim  çalışmaları 1985‟li  yıllarda Türkiye Kalkınma  Vakfının önderliğinde başlamış ve 2000‟li 

yıllara  kadarda  kontrolsüz  şekillerde  küçük  çaplı  ticari  işletmelerle  yürütülmüştür.  Ülkemizin 

yıllık  ana  arı  üretimi  300.000  civarında  olup  bu  rakam  yaklaşık  olarak  ihtiyacın  %  12‟sini 

karşılamaktadır.  Buna  göre  arıcılık  sektörünün  yıllık  2,2  milyon  damızlık  ana  arı  açığı 

bulunmaktadır.   

---

 

12 

 

Yapılabileceklerin başında bölgesel (Ekotip) koşullara uygun damızlık materyallerin belirlenmesi 

ve  bunlardan  kontrollü  üretim  yapılarak  üreticiye  dağıtılması  sağlanmalıdır.  Özellikle  ekotipler 

üzerinde  çalışmalar  yoğunlaştırılmalı  çünkü  her  hangi  bir  yöreye  uygun  ekotipin  farklı  bir 

bölgedeki ekotipe adapte edilmesi yerine, mevcut yörede ki ekotipin üzerinde ıslah çalışmalarının 

yapılması ve geliştirilmesi yönünde çalışmalar daha sağlıklı sonuçlar vermektedir. 

Bu  ekotiplerin  üretiminin  ülke  genelinde  yaygınlaştırılması  için  ana  arı  üretim  politikalarının 

belirlenmesi, bu amaçla üniversiteler ve bakanlık araştırma kuruluşlarının çalışmaları için maddi 

desteğin sağlanması ve özel sektöre de bu işin daha fazla rol verilmesi gerekmektedir.    

1.1.2.

 

BAL ARILARI 

Bal  arısı  (Apis  mellifera)  1,2  cm  uzunluğundadır.  Baş  ve  göğüs  bölümü  az  çok  kıllıdır  ve 

genellikle sarı tonlardaki rengi soydan soya değişir. İki büyük bileşik göz ve üç basit göz, başın 

tepesinde yer alır. Koku alıcı iki duyarlı anten de keskin görme duyusuna yardımcı olur. Bal arıları 

toplu  halde  yaşayan  canlılardır  ve  kovanda  yaşamın  devamlılığını  sağlamak  için  hep  birlikte 

çalışırlar. 

1.1.3.

 

ERKEK ARILAR 

Erkek  arılar  oğul  döneminde  yeni  oluşan  oğullardaki  dölsüz  ana  arılarla  çiftleşerek  onları 

döllemektedir. Dişilerden iridirler ama ne iğneleri vardır, ne de kendileri için besin toplayabilecek 

organları vardır. Bir kolonide mevsime göre 0-500 adet erkek arı bulunur. Erkek arılar işçilerden 

günlerce sonra erişkin durumuna gelebilir. 

1.1.4.

 

İŞÇİ ARILAR 

İşçi  arılar  kovana  dışarıdan  nektar,  polen,  propolis  ve  suyun  taşınması  ve  bu  ürünlerin  kovan 

içinde işlenerek tüketime hazır hale getirilmesinde ve diğer kovan içi (yavru bakımı, beslenmesi, 

kovan temizliği, korunması vs.) işlerden sorumludur. Ana arının beslenmesi temizliği gibi bakım 

işleri  genç  işçi  arılar  tarafından  yapılmaktadır.  Genel  olarak  bir  kolonide  20-80  bin  işçi  arı 

bulunur. 

---