Biosfer və onun quruluşu biosfer haqqında anlayışın mahiyyəti

Atmosfer − (yun. ”atmos” − buxar) müxtəlif qaz qarışığından su və toz buxarından ibarət olan yerin qaz qatıdır. Atmosferin ümumi kütləsi 5,15x1015 t-a bərabərdir; 20-25 km hündürlüyündə yeri orqanizmlərin məhvinə gətirən ultrabənövşəyi şüalardan qoruyan ozon qatı yerləşir.
Atmosfer, isti və rütubətin bölünməsini tənzimləyərək litosferə fiziki, kimyəvi və mexaniki təsir göstərir. Yerdə hava və iqlim-istinin, təzyiqin və atmosferdə olan su buxarının bölünməsindən asılıdır. Su buxarı günəşin reaksiyasını sovurur, havanın sıxlığını artırır və bütün rütubət mənbəyi hesab edilir. Troposferdə bir çox halda suyun dövretməsini, istilikdəyişməni, çirkabların və toz zərrəciklərinin aparılmasını müəyyənləşdirən qlobal və horizontal yerdəyişmələr baş verir. Atmosfer prosesləri litosferdə və su qatında baş verən proseslərlə sıx əlaqədədir. Atmosfer baş verən hallara rutubət, bulud, duman, şimşək, buzluluq, şeh, buxarlanma qütbi işıqlanma və s aid edilir. Atmosfer, hidrosfer və litosfer bir-biri ilə sıx bağlıdır. Praktiki olaraq bütün yerüstü ekzogen proseslər bununla şərtlənmişdir və bir qayda olaraq biosferdə cəmlənir.
Atmosver 2 hisseye bolunur:1.homosver 2.heterosver.Onlar ozon qatindan texminen 100km serhetde yerlrşir.
Litosfer yerin xarici berk qatidir. Yerin yuxari mantiyasinin yarisi ile butun yer qabigini ehate edir ve metamorfik suxurlardan ibaretdir. Litosverin qalinligi orta hesabla 5-100 km beraberdir. Yer qabıgının maddelerinin ekser hissesi berk halda olub,yuxari mantiyanin serheddinde yumuşalmiş dag suxurlarinda yerleşir.
Litosfer − (yun. “litios” daş) yerin 6 (okean altında), 80 km (dağ sistemləri) qalınlığı olan yerin daş qabığıdır. Müxtəlif dağ süxurlarının bir hissəsi 70% qranit, maqmatik süxur, 17% yüksək temperaturda təzyiq artanda dəyişən süxurlara və 12% yuxarı − rütubətin payına düşür. Yer qabığı − insanlar üçün ən mühüm resursdur. O, özündə yanacaq faydalı qazıntılar (kömür, neft, yanacaq), filizl və qeyri-filiz kimi təbii tikinti materiallarını faydalı qazıntılar şəkilində özündə cəmləyir.
Hidrosfer planetin su tebeqesi olub,denizlerin okeanlarin sukontinentlerinin ve buz tebeqesinin ceminden ibaretdir.Tebbi suyun ümumi hecmi 1,39mird km³ yaxindir ve planetin sethinin 71%ni teşkil edir. O yer-altı və yerüstü sulara bölünür. Yerüstü hidrosfer-yerin su təbə-qəsidir. Onun tərkibinə okean, dəniz, göl, çay, su hövzələrinin, bataqlıqların, buzların, qar örtüyünün suları aiddir. Bu sular daima və zamanla yerin üzərində yerləşir və yerüstü adlanır. Yerüstü hidrosfer yer üzərinin 70,8%-ə qədərini əmələ gətirir.