2. Bioekosning asosiy qonuni
3. Kommoner qonunlari
4. Evolyusion va tizimli qonunlar
5. Xilma-xillik qonunlari
6. Tirik organizmlarning fizik - kimyoviy birlik qonuni
7. Ekologik qoidalar va prinsiplar
Tayanch iboralar: akseleratsiya, antibiotlar, biotsenoz, vegetativ, vikariat,
gerbitsidlar, gomologiya, tabiat ilmi, imago, mutatsiya, ontogenez, Le-SHatel’e
prinsipi, suksessiya, Tibr, filogenez, fito, xromosomalar, evolyusiya.
Ekologiya boshqa tabiiy fanlar kabi tabiat qonunlarini o„rganadi. Bu qonunlar
guruhini bioekos qonunlari deb yuritamiz.
1.Qonun va qonuniyat haqida tushuncha
. Yuqorida qayd etilganidek,
ekologiya ekotizimlarning ichki va ular o„rtasidagi, xususan biotsenoz va ekotop
(biotop) hamda ularni tashkil etuvchi komponentlari
orasidagi munosabatni
o„rganadi.
Munosabatlar deganda ob‟ektiv mavjud bo„lgan alohida guruhlar va ularning
barqaror munosabatlarini hamda moddiy dunyo rivojlanishini va borliqni
belgilovchi qonuniyatlar tushuniladi. Qonuniyatning ob‟ektivligi shundaki, u inson
ongi va hukmiga bog„liq bo„lmagan holda namoyon bo„ladi.
Mavjudlik sifati
talablariga javob beruvchi ba‟zi qonuniyatlar qonunlar deb yuritiladi.
Qonuniyatlar shuningdek, qonunlar sabab va oqibatlarning bog„liqligini
ta‟riflaydi, bunda sabab va oqibatlar ko„pincha o„rni bilan almashinishi mumkin.
Boshqacha xususiyati esa uning mustaqilligi, ya‟ni bir - biriga nisbatan bog„liq
emasligidir.
Biror qonun, hodisa sodir bo„lish sharoiti va mexanizmi mavjud
bo„lsa, boshqasini «inkor» qilmaydi.
Masalan, insoniyatning ijtimoiy rivojlanish qonuniyatlari uning biologik
qonunlarini inkor qilmaydi. Lekin qonuniyat
va qonunning mustaqilligi, ularning
o„zaro harakatini inkor qilmaydi.
Dostları ilə paylaş: