Bojan [optrajanov

 
 
RAZBRA LI? NAU^I LI? 
 
 
1. 
Dali poimite hemiski proces i hemiska reakcija ozna~uvaat isto ne{to, t.e. dali tie se sinonimi? 
2. 
Kako znaeme dali nekoja reakcija se odviva – so nabquduvawe, so merewe ili nekako poinaku? 
3. 
Koi od dolunavedenite procesi mo`e da gi smetame za hemiski reakcii: (a) Obrazuvawe gasovita 
voda pri gorewe na vodorod vo kislorod; (b) Obrazuvawe te~na voda pri topewe na mraz; (v) 
Obrazuvawe do`dovni kapki pri ladewe i kondenzacija na vodnata para vo oblacite? 
4. 
Nabroj gi osnovnite tipovi na hemiski reakcii. 
5. 
Jaglerod dioksid se obrazuva pri pe~eweto na varovnikot pri {to vo pe~kata ostanuva negasena 
var (kalcium oksid). Koi supstanci se reaktanti, a koi produkti na ovoj proces? 
6. 
 Vo koj tip reakcii spa|a pe~eweto na varovnikot? 
7. 
Dali povratnite reakcii spa|aat vo elementarni ili vo slo`eni reakcii? 
8. 
Koj hemiski element e zastapen vo voobi~aenite goriva (jagleni, nafta, priroden gas itn.)? Vo koj 
tip reakcii spa|a goreweto? Koj e produktot (ili – koi se produktite) na goreweto na gorivata vo 
vozduh? 
9. 
Ako vo rastvor na barium hlorid se dodade razreden rastvor od sulfurna kiselina, se obrazuva 
te`ok bel talog. Koj e (ili, koi se) produktot (produktite) na ovaa reakcija? Vo koj tip reakcii 
spa|a opi{anata reakcija? 
10.  Termohemiskata ravenka za procesot na gorewe na magneziumot e  
Mg(s) + ½ O
2
(g) = MgO(s)     
'
r
H = –601 kJ/mol 
Kolku toplina }e se razmeni (}e se oslobodi li ili }e treba da se dovede?) ako sogori koli~estvo 
od 1 mol magnezium? 
11.  Dali, ako nekade sretne{ ravenstvo CaCO
3
 = CaO + CO
2
 + 155 kJ/mol }e smeta{ deka avtorot 
napravil nekakva gre{ka (mo`ebi, i pove}e od edna)? Objasni! 
12.  Kako }e glasi pravilno napi{anata termohemiska ravenka za pogore opi{aniot proces? Dali toj 
e egzotermen ili endotermen?  
13.  Nabroj gi pravilata za opredeluvawe na oksidacionite broevi na atomite od elementite vo edno 
soedinenie. Kako se ozna~uva vrednosta na oksidacionite broevi? 
14.  So pomo{ na oksidacionite broevi i nivnata promena se definiraat procesite na oksidacija i 
redukcija. Kako? 
15.  Znae{ li nekoe silno oksidaciono sredstvo? A silno redukciono sredstvo? 
16.  Kako se definira brzinata na hemiskata reakcija J ? 
17.  [to e toa konstanta na brzinata za dadena reakcija?  
18.  Vo koi edinici se merat konstantite na brzinata na elementarnite nepovratni reakcii vo ~ija 
osnova se elementarnite akti na hemiska transformacija od vidot A + B = AB?  
19.  Mo`e{ li so svoi zborovi da go objasni{ vlijanieto na temperaturata vrz brzinata na hemiskite 
reakcii? 
 
143

---

20.  Smeta{ li deka vlijanieto na temperaturata brz brzinata na hemiskite reakcii e pova`no od 
prisustvoto ili otsustvoto na katalizatori? 
21.  Ako smeta{ deka za edna hemiska reakcija temperaturniot koeficient 
J
 iznesuva 2, za kolku pati 
}e se zabrza taa reakcija ako temperaturata se poka~i za 20 qC? A za 30 qC? 
22.  Od {to zavisi dali eden metal }e reagira so hlorovodorodna kiselina ili toa nema da se slu~uva? 
23.  Napi{i ravenka na reakcijata me|u voden rastvor od bakar(II) sulfat i metalen nikel. Sovet: 
Prvin napi{i gi ravenkite na polureakciite na oksidacija i redukcija. 
24.  Dali soodvetna reakcija }e ima i ako bakarna spirala se potopi vo rastvor od nikel sulfat? 
Obrazlo`i go odgovorot. 
25.  Srebroto se rastvora vo azotna kiselina, a produkti na reakcijata se srebro nitrat, azot monok-
sid i voda. Napi{i ja ravenkata za ovaa reakcija i izramni ja spored pravilata za izramnuvawe na 
ravenki za redoks procesi. 
26.  Smesata od koncentrirana hlorovodorodna kiselina i koncentrirana azotna kiselina (3 
volumenski dela od HCl  i eden volumenski del od HNO
3
) se vika carska voda bidej}i vo nea se 
rastvora “carot na metalite” – zlatoto. Reakcijata te~e slo`eno, no nakraj se dobiva kompleks-
nata kiselina HAuCl
4
. Eden od stepenite mo`e da se pretstavi so ravenkata 
Au + HNO
3
 + 3HCl = AuCl
3
 + NO + 2H
2
O 
  
Dopi{i ja ravenkata i na krajniot stepen na procesot i gornata ravenka izramni ja spored 
pravilata za izramnuvawe na ravenki za redoks procesi. 
27.  Koi industriski proizvodi gi smetame za bazni  (podobro bi bilo da se vikaat bazi~ni)  hemika-
lii? Od kade vakviot naziv? 
28.  Vodnite rastvori na amonijak mo`e da go rastvoruvaat srebro hloridot, inaku edno od najte{ko 
rastvorlivite soedinenija. {to se dobiva pri toa? Napi{i ja ravenkata na ovaa reakcija. 
29.  Kako se vika procesot za dobivawe amonijak?  
30.  Osven vo laboratoriskata praktika i vo hemiskata industrija, amonijakot se koristi i vo 
zemjodelstvoto. Za koi celi? 
31.  Vo osnovniot tekst se zboruva za najmalku edna va`na industriska primena na amonijakot. Za {to 
se raboti? Napi{i gi ravenkite na procesite {to se slu~uvaat. 
32.  Koi se najva`nite primeni na azotnata kiselina? 
33.  Vo zemjodelstvoto se koristat azotni ve{ta~ki |ubriva. Za koi soedinenija se raboti? 
34.  Zo{to e potrebna upotrebata na azotni ve{ta~ki |ubriva? 
35.  Na {to mislime koga zboruvame za fiksirawe na atmosferskiot azot? Koi se na~inite ova da se 
postigne? 
36.  Pokraj azotnite, se koristat i drugi vidovi ve{ta~ki |ubriva. Nabroj gi klasite na ve{ta~ki 
|ubriva i soedinenijata {to se nivnite aktivni sostojki. 
37.  Koja e {tetata od koristeweto na ve{ta~kite |ubriva? 
38.  Vo {to se sostoi kontaktniot proces za dobivawe na sulfurna kiselina? 
39.  Koga natrium karbonatot se dobiva i se koristi vo industriski (i drugi prakti~ni) celi, za nego 
se koristi eden trivijalen naziv. Koj? Koja e va`nosta na natrium karbonatot? 
40.  Kako se vika procesot za dobivawe na natrium karbonat koj dolgo vreme bil najva`en? Zo{to sega 
toj pomalku se koristi? 
 
144

---