C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
417
ciyər və digər üzvlərin qoşulması müşahidə edilir. Toksoplazmozun QİÇS fonunda bu cür inkişafı xəstələrin ölümünə səbəb olur. Toksoplazmozda patomorfoloji dəyişikliklər əksər üzvlərdə və limfa düyünlərində qranulomalar, ocaqlı nekrozlar, kirəcləşmələr şəklində müşahidə edilir. Qazanılmış toksoplazmozda limfa düyünlərində hiperplaziya, nekroz ocaqlar, qranulomalar; seroz qişalara qansızmalar, ağ ciyərlərdə pnevmoniya, ödemli ocaqlar; qaraciyər, dalaqda böyümə və nekrozlaşmış sahələr qeyd edilir. Anadangəlmə toksoplazmozda beyin yarım kürələrinin inkişafdan qalması, mədəciklərarası keçidlərin və tora bənzər törəmə altı boşluğun obliterasiyası nəticəsində hidrosefaliya inkişaf edir. Beyin qişalarında, beyin maddəsində iltihab, nekrozlaşmış, kirəcləşmiş ocaqlar, damarlarda qranulomalar qeyd edilir. Gözün damarlı qişasında kəskin nelcroz ocaqları müəyyən edilir. Zədələnmiş digər üzv və sistemlərdə də bu qəbildən olan dəyişikliklər müşahidə edilə bilər.
müddətini müəyyənləşdirmək mümkün deyildir. Yüksək viru-lentliyə malik ştamlarla işləyərkən laboratoriya daxili yoluxmalar zamanı isə inkubasion dövrün müddəti iki həftəyədək çəkir. Yoluxma mexanizminə görə toksoplazmoz 2 yerə ayrılır: 1). Qazanılmış 2). A nadangəlmə Gedişinə görə isə kəskin, xroniki və latent ola bilər. Qazanılmış toksoplazmozda latent forma I-li və 11-li ola bilər. Latent forma toksoplazmozla ilkin yoluxmadan sonra invaziyalaşmış insanların 95-99%-də müşahidə edilir. Bu zaman spesifik antitellər əmələ gəlir. Heç bir klinik əlamət büruzə vermədən qeyri-steril immunitet formalaşır. Yalnız seroloji müayinələr zamanı müəyyən edilir. İmmun sistemin zəifləməsinə səbəb olan bir sıra • •_
faktorların (IIY-infeksiyası, sitostatiklərlə, qlükokorkosteroidlərlə uzun müddətli müalicə, şüa müalicəsi, xroniki psixoemosional stres və s.) təsirindən kəskinləşmələr verə bilər. II-li latent toksoplazmoz əvvəllər xəstəliyin manifest formalarını (kəskin və xroniki formanın residivlərindən sonra) keçirmişlərdə formalaşır. İmmunitetin zəifləməsindən asılı olaraq yoluxmuşların 1-5%-də birincili xroniki toksoplazmoz, immun sistemi çox zəifləmiş şəxslərdə isə yoluxmuşların 0,01%-də kəskin toksoplazmoz inkişaf edə bilər.
Adətən ümumi intoksikasiya əlamətləri, hərarətin yüksəlməsi ilə kəskin başlayır. Məhəlli limfa düyünləri - çox vaxt boyun, ənsə, çənəaltı, qoltuqaltı limfa düyünləri böyüyür. Onlar palpasiyada yumşaq, ağrısız, ətrafdakı toxuma ilə birləşməmiş olur. Qaraciyər, dalaq böyüyür. Xəstəliyin 4-5- ci günündən miokardit müşahidə edilir. Qazanılmış kəskin toksoplazmoz mərkəzi sinir sisteminin zədələnməsi əlamətləri ilə, çox vaxt ensefalit, meninqoensefalit, menin-git tipində keçir. Parezlər, hemiplegiya, göz sinirinin iltihabi əlamətləri müşahidə edilir. Ensefalit həmişə yayılmış toksoplazmozun digər əlamətləri - qızdırma, intoksikasiya, qaraciyərin, dalağın böyüməsi və s. fonunda keçir. Gedişi çox ağır olub, ölümlə nəticələnə bilir. Xəstəliyin bu cür gedişi qazanılmış kəskin toksoplazmozun ensefalitik forması kimi qiymətləndirilir. downloaded from KitabYurdu.org
418
Bəzən toksoplazmoz mərkəzi sinir sisteminin zədələnməsi əlamətləri olmadan - yatalağa bənzər formada keçir. Bu zaman digər əlamətlərlə yanaşı xəstəliyin 4-7-ci günlərindən dəridə xarakterik səpgilər (vezikulyoz, papulyoz) meydana çıxır. Səpgilər çox olub, bir sıra hallarda makulyoz xarakter daşıyır. Bəzi hallarda kəskin toksoplazmoz latent toksoplazmozun fəallaşması və ya xroniki toksoplazmoz fonunda inkişaf edir. Bu halda xəstəlik tədricən başlayır və mərkəzi sinir sisteminin meninqoensefalit tipində zədələnməsi əlamətləri ilə xarakterizə olunur. Xəstəliyin əlamətləri tədricən şiddətlənərək patoloji prosesə kəllə sinirlərinin, çox vaxt görmə sinirinin və miokardin zədələnməsi əlamətlərinin qoşulması ilə müşayiət olunur. Sonrakı dövrlərdə xəstələrin bir qismində beyin maddəsində kompüter tomoqrafiyasmda aşkar edilən kistaiar formalaşa bilər. Neyroinfeksiya əlamətləri fonunda toksoplazmozun digər əlamətləri - limfa düyünlərinin böyüməsi, hepatolicnal sindrom, artralgiyalar, mioalgiyalar müşahidə edilir. Belə xəstələrin onıırğa beyninin punksiyasında onurğa beyni mayesi təzyiq altında çıxr, mülayim limfositar sitoz, toksoplaz-moza qarşı antitellər - İgM, mikroskopiyada isə trofozoitləri aşkar etmək mümkündür. Kəskin toksoplazmoz ağır keçir. Proqnozu kifayət qədər ciddi olub, le-tallıq belə müşahidə edilir. Xəstəlikdən sağalanlarda isə rezudual əlamətlər qalır. Belə ki, müxtəlif dərəcədə büruzə verən görmə sinirinin atrofiyası, diensefal pozğunluqlar, epilepsiyaya bənzər tutmalar, kəllə daxili təzyiqin qalxması, ləng gedişli araxnoidit, görmənin zəifləməsi ilə gedən xorioretinit kimi qalıq əlamətlər ola bilər. Diaqnoz qoyulub, vaxtında müalicə aparılması sağalma ilə də nəticələnə bilər. Bu zaman II-li latent toksoplazmoz formalaşır.
toksoplazmoz kəskin toksoplazmozun nəticələrindən biri kimi formalaşır. Gedişinə görə I-li xroniki formanı xatırladır. Bununla belə hər il baş verən kəskinləşmələri, qısa müddətli remissiyaların olması, rezidual əlamətləri ilə və aparılan spesifik müalicənin effektli olması ilə fərqlənir.
diqqəti cəlb edir. Uzun müddətli, ləng gedişə malikdir və xəstəliyə xas olan potoqnomik əlamətlər olmur. Xroniki intoksikasiya əlamətləri və subfeb-ril hərarət fonunda mərkəzi sinir sistemində, vegetativ sinir sistemində pozğunluqlar, limfadenopatiya, qaraciyərin, dalağın böyüməsi, dayaq- hərəkət, həzm və digər üzv, sistemlərin bu və ya digər dərəcədə zədələnmələri müşahidə edilir. Xəstəlik tədricən başlayır. Ümumi zəiflik, halsızlıq, baş ağrısı, adinami-ya, yuxu pozğunluğu, iştahanın pisləşməsi, psixoemosional ləbillik, yaddaşın pisləşməsi, əqli və fiziki yorğunluq olur. Xəstələrdə ncvroz xarakterli funksional pozğunluqlar - astenik sindrom, fobiyalar, bəzi hallarda isteriya tipli ağır nevrozlar, diensefal pozğunluqlar qeyd edilir. Xəstəliyin daimi əlamətlərindən biri subfebril hərarətdir. Bu xəstələrin 90%-də qeyd edilən və aylarla davam edən əlamətdir. Bəzən apireksiya dövrləri ilə növbələşərək dalğavari xarakter daşıyır. Normallaşmış temperatur qadınlarda menstruasiya ilə əlaqədar yenidən büruzə verə bilər. Xəstələrin 85%-də limfadenopatiya olur. Əsasən periferik - boyun, ənsə, qoltuqaltı, qasıq limfa düyünlərinin böyüməsi qeyd edilir. Böyümüş limfa düyünlərinin diametri 1-3 sm-ə çatır, əvvəllər palpasiyada yumşaq, bir qədər ağrılı olursa da, sonralar ölçüləri kiçilir, bərkləşir və ağrısız olur. Əksər hallarda mezenterial limfa düyünləri də prosesə cəlb olunur. Bu downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|