Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar
Yüklə 7,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 47
Axı rəsmi dairələr, kometanın uğurlu uçuşunu dövlətin, qara qüvvələr üzərində qələbəsi kimi qiymətləndirmişdilər; odlu meduzanın bu uğurlu uçuşu, həm də camaatın, prezidentin ayağına yazdığı əcayib xəstəliklər barədə şayələrə son qoymaq üçün də istifadə edildi, yəni məgər xəstə insan göyləri idarə edə bilərmi?.. Qəzetlərdə onun, xalqa ünvanladığı rəsmi bəyənatı da dərc olundu. Bu müraciətdə o, ikinci kometanın gəlişinəcən öz vəzifəsində qalacağını qərara aldığını bildirirdi. Musiqi guruldayır, onun ölümünə, dövlət çevrilişinə hazırlanan fişənglər göyə atılırdı. Lakin, o nə musiqini, nə əllərində şüarlar Armas meydanına axışıb gələn camaatın qışqıra- qışqıra: «Vətənin əbədi xilaskarına eşq olsun!.. Qoy o, əsrlər boyu yaşasın!.. Bizdən gələcək nəsillərə xəbər aprasın!..» - deməklərini eşitmirdi. Bütün bunlar, zərrə qədər olsun, onun diqqətini cəlb eləmir, dövlətin ən məsuliyyətli işləri belə yadına düşmür, bütün bu işləri məmurlara həvalə edirdi. Çünki bütün içi, Manuela Sançesin, o gün ovcunun içində alışıb yanan əlinin xatirəsiylə alışıb-yanırdı. O, həmin xöşbəxt anı bir də yaşamaq üçün ölümə də razı idi, buna görə hər şeyi alt-üst eləməyə, dünyanı dağıtmağa dəyərdi. Həmin o anı o, o qədər ehtirasla arzulayırdı ki, məcbur olub alimlərə, yalvarıb onlardan, yalançı kometa, uçan ulduz, alovlu göy əjdahası, bir sözlə, əbədilik qarşısında gənc, gözəl qadının başını gicəlləndirə biləcək təsirli bir göy hadisəsi kəşf etmələrini xahiş etməli oldu. Lakin alimlər ona, yalnız bircə şeyi edə biləcəklərinə söz verdilər, bu da, gələn həftənin çərşənbə günü, günorta saat dörddə günəşin batması hadisəsi ola bilərdi. Onun, razı olmaqdan başqa ayrı əlacı qalmadı. Günəşin batması əməliyyatı isə lazımi səviyyədə alındı, günün günorta çağı ölkəyə qaranlıq gecə çökdü, ulduzlar sayrışdı, güllər bükülüb bağlandı, toyuqlar hindəki yerlərini tutdular, it-pişik bir-birinə qarışdı və o, Manuela Sançeslə yanaşı oturub, onun nəfəsini, qəfil qaranlığa aldanıb solan qızılgülünün qoxusunu içinə çəkdi. «Bu, yalnız sənin üçündü, kraliça! Bu, sənin qaranlığındır!» Lakin bu dəfə Manuela Sançes ona heç bir cavab vemədi, əlindən də tutmadı və o, daha qızın nəfəsini eşitmədi… Manuela ona yuxu kimi göründü… Onda o, əlini qıza sarı uzadıb, qaranlıqda ona toxunmağa çalışdı, lakin əli boşluqdan asıldı, barmaqlarının ucu, Manuelanın indicə oturduğu stula toxundu… stul, hələ də Manuelanın iyini özündə saxlamışdı, amma qız özü yoxa çıxmışdı… odu ki, o, bütün evi dolaşa-dolaşa, əlini divarlara, künclərə sürtə-sürtə, yuxulu gözləriylə qaranlığı axtara-axtara, yanıqlı-yanıqlı yalvarıb: «Hardasan, ey mənim bədbəxtliyim, Manuela Sançes?.. Mən səni axtarıram, amma səni, sənin qaranlığında tapa bilmirəm. Hanı sənin o qəddar əlin, qızılgülün hanı?..» - deyə-deyə gəzdi. O, qaranlığın içiylə, dərin sularda azan üzgüçü kimi - gah əfsanəvi lanqustaya – qalvanometrə, gah ələkeçməyən koral daşlarına – zəngli saata, gah əcaib xərçənglərə – illüziya fokusları üçün ləvazimatlara toxuna-toxuna üzür, lakin bu qaranlıq sularda – hədiyyələr anbarına çevirdiyi bu evdə bircə Manuela Sançesi tapa bilmir, onun, səhləb çiçəyinin qoxusunu andıran nəfəsini eşidə bilmir, yalançı gecənin qaranlığı get- gedə əriyib itir, qəddar işıq, onun xəyallarını dağıdıb seyrəldirdi. Axşamüstü isə, sübh çağı, saat altıda onu, ömründə heç vaxt keçirmədiyi dərin kədər hissi bürüdü və o, özünü qəfildən Allahdan da qoca hiss elədi... Bu nəhəng, boş evin qaranlığındakı tənhalığını, olsun ki, bu dünyada bir kimsə hiss edə bilməzdi. «Sənsiz dünyamın tənhalığı, mənim kraliçam, bu sirrli qaranlığın içində əriyib əbədiyyətə qovuşdu.» Bu hadisədən sonra o, ölkəni də uzun müddət beləcə - Manuela Sançesi, evin gizli dəhlizlərində:«Hardasan, ey mənim məhvimin Manuela Sançesi?» - deyə- deyə, axtara-axtara idarə elədi. Manuela Sançes isə həmin o gecə, günün üzü tutulanda elə bil qeybə çəkilmişdi…. Ona belə xəbərlər çatdırılırdı ki, guya Puerto-Rikodakı böyük karnavalda kimsə Manuelanı görübmüş, guya orda o, özünü Yelena kimi təqdim eləyibmiş və elə orda da onu kimsə bıçaqlayıbmış… bir qədər sonra da məlum olurdu ki, bu, o deyilmiş... Gah da deyirdilər, guya rumbanın yaradıcısı Papa Monteronun* şərəfinə keçirilən bayramda Manuela rumba rəqsi oynayırmış, sonra yenə məlum olurdu ki, rəqqasə o deyilmiş. Deyirdilər, onu Barlovento adalarında - mağaralar olan yerdə, mağaraların girəcəyində rəqs edənlərin arasında görüblər, deyirdilər, onu Arakatakadakı şənliklərdə, Panama dəflərinin ritmləri altında hərlənən görüblər, sonra da məlum olurdu ki, bu, o deyilmiş: «Onu iblis aparıb, mənim generalım, iblis, ayrı cür ola da bilməz!..» Onda o, acı kədərdən bircə ona görə ölmədi ki, özünü ölümün ixtiyarına vermək üçün hirsi- hikkəsi çatmadı, çünki bilirdi ki, sevgidən ölməyəcək, bilirdi ki, onun taleyinə belə bir ölüm “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 48
yazılmayıb. O, bunu həmin o uzaq gecə - hələ hakimiyyətə qədəm qoymamış, görücü-falçı qadının yanına gedib, falına suda baxdırandan, sehrli suyun, onun ovcunda yazılmayanları, kartda, qəhvə çöküntülərində və sairədə görünməyənləri açandan bilirdi. Yalnız əzəl suyun güzgüsü taleyin gizli sirrlərini aça bilərdi. Və həmin əzəl suyun güzgüsündə o, öz ölümünü görmüşdü… necə öldüyünü, öz əcəliylə – yuxuda, iclas zalının yanındakı kabinetində, döşəmənin üstündə üzü üstə uzanan yerdə, ömrü boyu yatdığı həmin vəziyyətində – üzünü, balış əvəzinə ovuclarının içində gizlədiyi yerdə, nişansız hərbi səhra geyimində, qızılı mahmızlı uzunboğaz çəkmələrdə, naməlum yaşda – yüz yeddi yaşla, iki yüz otuz yaş arasında öldüyünü görmüşdü.
Ömrünün payızında da biz onu eynilə belə bir vəziyyətdə tapdıq, daha doğrusu, onu yox, Patrisio Araqonesin meyitini tapdıq və budur, onun yalançı ölümündən bir çox illər ötəndən sonra biz yenə onun meyitinə tamaşa edirdik – həmin o yerdə, həmin o vəziyyətdə və həmin o geyimdə; lakin həmin o hərc-mərclik dövründə heç kəs heç nəyə əmin deyildi və heç kəs qəti deyə bilməzdi ki, bu, həqiqətən onun ölüsüdür, quzğunların dimdikləyib-parçaladığı, soxulcanların eşib-yediyi bu qoca cəsəd məhz onun meyitidir; çürüyüb eybəcər şəklə düşmüş bu əlin – qəlbi eşqlə çırpınan millət atasının əli, Böyük Qalmaqal əsrinin qənirsiz gözəlindən rədd cavabı aldıqda ürəyini tutan bir insanın əli olduğuna inanmaq qeyri-mümkün idi; bu meyitdə elə bir əlamət, ya nişanə yox idi ki, onun kimliyini müəyyən etmək mümkün olsun. Əslinə qalanda bu, təəccüb doğurmurdu, çünki öz şöhrətinin zirvəsində olduğu vaxtlarda da, onun həqiqətən mövcud olub-olmadığına möhkəm şübhə vardı; hətta ona xidmət eləyənlərin də, onun əsl yaşı və görkəmi barədə aydın təsəvvürü yox idi; o səbəbdən ki, müxtəlif yerlərdə və şəraitlərdə o, müxtəlif görkəmlərdə, qiyafələrdə olurdu: yarmarkada toibolada* iştirak edəndə, azı səksən yaşlı qocaya oxşayır, rəsmi qəbullarda isə, altmış yaşı ona güclə vermək olurdı; bayramlarda isə, o, ortaya qırx yaşlı kişi çevikliyi ilə atılıb meydan sulayırdı. Ona öz etimadnaməsini təqdim edən son diplomatlardan biri – səfir Palmerston, oxunması bizim ölkədə qadağan edilmiş memuarlarında yazmışdı ki, ondan qoca adam təsəvvür etmək çətindir, səfir əsasən də, onun, sarayında hökm sürən ağlasığmaz pintiliyi, qarmaqarışıqlığı təsvir eləmişdi: «Mən, dağ kimi qalanmış kağız topalarını, inək təsi, at nəcisi qalaqlarının dövrəsindən hərlənib keçməli olurdum. Dəhlizlərdə, itlərin gəmirdiyi sür-sümük çürüyürdü, itlərin özləri isə elə ordaca mürgüləyirdi... Xidməti otaqlarda küllənənlərdən heç biri, mənim bircə sualıma da cavab verə bilmədi və onda mən, o dövrlər artıq yaşayış otaqlarını zəbt etmiş cüzamlı xəstələrə müraciət etdim ki, dövlət şurası salonunun yerini mənə göstərsinlər. Həmin salonda isə toyuqlar dümələnir, qobelenlərdə təsvir edilmiş buğda zəmilərindəki sünbülləri dimdikləməyə can atırdılar… bir inək, yepiskopun şəkli çəkilmiş kətanı divardan qoparmaqla məşğul idi. Prezidentə gəlincə isə, mən dərhal başa düşdüm ki, o, min ilin karıdır. Yalnız ona görə yox ki, suallarıma uyğunsuz cavablar verirdi, həm də ona görə ki, məni görcək, öz təəssüfünü bildirərək, qəfəsdəki quşların nədənsə susmağından möhkəm dilxor olduğunu bildirdi; halbuki, quşlar, həmin an nəfəs dərmədən, cəh-cəh vura-vura oxumaqlarındaydılar: hətta adama elə gəlirdi ki, sübhün erkən çağında baltadəyməmiş meşədəsən. Qəfildən o, etimadnamələrin təqdim edilmə mərasimini yarıda kəsərək, üzü işıqlana- işıqlana, ovuclarını yumurlayıb qulağına apara-apara, başıyla arxanı - bir vaxtlar dəniz çalxalandığı, indi isə tozlu düzənliyin uzandığı pəncərəni göstərib, məni nədənsə Stitson zənn edərək, var gücüylə: «Eşidirsən, əziz Stitson? Bu, qatır ayaqlarının tappıltısıdır! Onlar bura qaçırlar, çünki dəniz qayıdır! Eşidirsəni?!..» - deyə bağırdı. İnanmaq olmurdu ki, hay-hayı gedib, vay-vayı qalan bu qoca, nə vaxtsa federalçıların cəsur başçısı, xalqın sevimlisi olub, öz hakimiyyətinin ilk illərində keşikçisiz-filansız, bircə maçete ilə silahlanmış vur-tut bircə quahironun və mədəsinin vəziyyətindən asılı olaraq, barmağının bircə işarəsiylə təyin elədiyi millət vəkilləri və senatorlardan ibarət bir ovuc məiyyətin müşayiəti1ə qəfildən şəhər və kəndlərdə peyda olmağı sevib. O, bu və ya digər kəndə gəlib məhsulun vəziyyəti, mal-qaranın
Yüklə 7,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|