“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
–
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxana
39
O, bu dənizə, beləcə, ayaq saxlamadan, düz iyirmi üç dəfə tamaşa elədi və bu qərara gəldi ki,
dəniz, hər apreldə olduğu vəziyyətindədi, üstü qızılı hov atan bataqlığa bənzəyir.
Saat on ikini vurdu və saatın son zərbəsi ilə bir o, hardansa içindən - qarnından üzüyuxarı
yeriyən qorxunu hiss elədi. Bu qorxu, bədəniylə üzüyuxarı yeriyib qulaqlarına doldu, orda elə bir
cüyültü ilə cüyüldədi ki, az qala qulaqları batdı və general vahimələnib qapısının üç kilidini, üç
qıfılını, üç zəncirini çəkib bağladı, ayaqyoluna keçib, orda özünü sıxıb əzə-əzə, əvvəl iki, sonra
dörd, daha sonra yeddi müsibətli damcını birtəhər süzüb, üzü üstə döşəməyə sərildi və elə həmin
dəqiqə də, yenə heç bir yuxu görmədən, dərin yuxuya getdi. Və çox keçmədi ki, gecənin bir
aləmi - üçə on beş dəqiqə qalmış, tər-qan içində yuxudan ayıldı... Elə bil kimsə otağa daxil
olmuşdu, indi qıfıl-kilidə toxunmadan, başı üstündə dayanıb düz onun üzünə baxırdı… bu
baxışları üzündə hiss eləyib vahimə içində dik atıldı və qapı-pəncərəsi üst-üstə kilidlənmiş otağı
boyu var-gəl eləyən Manuela Sançesi… divarları asanca yarıb keçən Manuela Sançesi, qorxulu
gecənin Manuela Sançesini, nəfəsi səhləb çiçəyi ətri qoxuyan, ipək paltarlı Manuel Sançesi
gördü... «De ki, bu, həqiqət deyil, de ki, bu, xəyaldı… – o, ağzının içində kəkələdi – De ki, bu
sən deyilsən, de ki, bu, başgicəlləndirən qoxu sənin nəfəsin deyil, səhləb çiçəyinin ətridir!»
Lakin, bu, Manuela Sançes idi… ovcunda saxladığı qızılgül rəng alıb – rəng verirdi, ilıq nəfəsi
otağı ağzına almışdı... Hər şey Manuela Sançes idi… bütün dünya Manuela Sançes idi... İnadkar
qaya, dənizin möhtəşəmliyini özünə beləcə tabe eləyir... Axırımın Manuel Sançesi, sən ki,
ovucuma döyülən tale yollarında yoxsan?!. Axı nə qəhvə çöküntüsündəki falda, nə də suyun
üzünə çıxan taleyimdə, falçılar sənin barəndə heç nə deməyib. Odu ki, məni yuxumdan eləmə…
məni, qadın ayağı dəyməyən, heç bir vaxt da dəyməyəcək otağımın havasından eləmə, söndür o
qızılgülünü!» – deyə o, əlini divarlar boyu sürütləyə-sürütləyə, işıq düyməsini axtara-axtara
yalvardısa da, hər küncdə əlinin altına, ağlını başdan çıxaran Manuela Sançes keçdi… «Lənət
sənə şeytan, əgər mən səni heç vaxt itirməmişəmsə, niyə hər yerdə əlimin altına sən keçirsən?!.
Məndən nə istəyirsən?.. İstəyirsən, sarayımı verim sənə, hər şey sənin olsun, bütün ölkəni sənə
verirəm, amma imkan ver, bu işığı yandırım… ey gecəmin əqrəbi, iliyimə yeriyən Manuela
Sançes, sənin ananın...»
O, elə bilirdi ki, işığı yandırsa, Manuela Sançesin sehrli xəyalından canını qurtaracaq, odu ki, var
gücüylə çığırdı: «Rədd eləyin bunu burdan, canımı bundan qurtarın, boğazına daş bağlayıb
dənizin dibinə salın, boğub öldürün ki, onun gülünün işığı bir də heç kimə əziyyət verməsin!» O,
beləcə, qaranlıq dəhlizlər boyu, arada bir ayağı təzəkdə sürüşə-sürüşə çığırır, hərdən də vahimə
içində öz-özünə: «Bu nə işdi? – deyirdi. – Bir azdan saat səkkiz olacaq, səhər açılacaq, bu əclaf
evdə isə hamı köpür. Durun ayağa, ay biqeyrətlər!..» - deyə o, qəfildən elə çığırdı ki, o dəqiqə
saray otaqlarının işıqları bir-bir yanmağa başladı, kazarmalarda şeypurlar çalındı və onların
səsinə, liman qalasından səs verildi… bu səsə San-Xeronimodakı şeypurlar da qoşuldu... Sübh
şeypurları bütün ölkə boyu çalındı… şəhər oyanmağa başladı… dağ kimi üst-üstə yığılan silahlar
qorxu içində paylandı, qızılgüllər, sübh şehi hələ düşməmiş, iki saat əvvəl açıldı, saray
qulluqçuları döşəmə əskilərinin tozunu ulduzlu göyün altında çırpdılar, qəfəsdə mürgüləyən
quşlara yem verildi, solmağa macal tapmayan güllər atılıb yerinə elə onlar kimi təzələri qoyuldu,
daşyonanlar dəstəsi tələm-tələsik divar hörə-hörə, hər pəncərəyə qızılı kağızdan kəsilmiş
günəşlər yapışdırdılar. Bu yalançı günəşləri pəncərələrə, adətən, günün günorta çağı vururdular,
lakin göy hələ də qaranlıq idi, təqvim hələ də istirahət gününü göstərirdi, bazar ertəsinin sübh
şəfəqi hələ aprel dənizinə toxunmamışdı. Gecə hələ bitməmişdi, lakin camaşırxana müdirləri –
qaraqışqırıqçı çinlilər artıq paltardaşıyanları yuxudan oyadıb küçələrə itələyir, çirkli
döşəküzlərini yığmağa göndərdilər, kor falçılar fal açır, məmurlar, bazar ertəsinin səhəri
açılıbmış kimi, stollarının gözlərində toyuqların qoyduğu yumurtaları tapır, küçələr, başlarını
itirib o yan-bu yana qaçan adamlarla dolur, dövlət şurası üzvlərinin fövqəladə müşavirələri
keçirilən otaqda - stolların altında saray itlərinin hər günkü boğuşması başlayırdı. Onu isə heç nə
təəccübləndirmədi, gözləri, gözlənilmədən açılan səhərin sübh şəfəqindən qamaşa-qamaşa, bir-
birinə macal vermədən onu «sübhü yaradan», «zamanın hökmdarı», «günəş şəfəqlərinin
mühafizəkarı» - deyə vəsf edən yaltaqların müşayiəti ilə iclas zalına yollandı, general ştabının
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
–
www.kitabxana.net
–
Milli Virtual Kitabxana
40
zabitlərindən biri onun qabağını kəsib təzim edərək, saat, səkkizi yox, dördə beş dəqiqə işlədiyini
göstərdiyi barədə hesabat verəndə, o, zabitin qulağının dibinə yağlı şillə ilişdirib, səsi bütün
ölkəni başına götürə-götürə: «Saat səkkizdir, lənət şeytana! Səkkizdir!» - deyib çığırdı.
Günorta saat üçdə anası Bendisyon Alvaradonun gözdəniraq malikanəsinə gələndə və anası onun
halını görüb təəccüb içində: «Sənə nolub? Səni əqrəb vurub? Ürəyini niyə tutmusan?» - deyə
soruşanda o, dinməz-söyləməz kresloya çökdü, əlini sinəsinin üstündən götürmək istədisə də,
nəyisə xatırlayıb yenidən ürəyinin üstə qoydu. Bendisyon Alvarado, quşları rənglədiyi fırçanı
oğluna tərəf uzadıb, bir az da təəccüblə: «Bu nədi belə, elə bil sən doğrudan-doğruya Müqəddəs
Ruhun Elçisinə çevrilirsən… gözlərin, ürəyinin üstə qoyduğun əlin, hər bir şey onu xatırladır.» –
dedi.
O, əlini sinəsindən çəkib ayağa qalxdı, qapını çırpıb çıxdı, ürəyində anasını söyə-söyə saraya
qayıtdı, əllərini cibinə soxub əsəbi addımlarla mərtəbələr boyu gəzişdi. Gəzişəə-gəzişə
pəncərələrdən görünən çölə, yağışın şüşələr boyu açdığı kədərli şırımlara, gümüşü kağızdan
düzəldilmiş ulduzlara, pəncərələrin o biri üzündən - çöl tərəfdən şüşələrinə yapışdırılan,
günortanın üçünü axşamın səkkizinə oxşadan latun aylara baxdı. Saray qarovulunun yaş paltarlı
əsgərlərinə, kədərli dənizə və yağışa nəzər saldı. Yağışa... yağışa... o yağışa ki, onun hər damlası
Manuela Sançes idi… əlçatmaz Manuela Sançes… onunku olmayan Manuela Sançes. Başdan
ayağa onun olan bu şəhərdə yaşaya-yaşaya, onunku olmayan Manuela. Saray boyu dolaşdıqca,
kimsəsiz otaqların ürəküzən xofu onu qarabaqara izləyir, getdikcə çıxılmaz tənhalığa, bir neçə
uzaq, ala-toran günlərin tənhalığına, Manuela Sançessiz daha bir gecənin tənhalığına çevrilirdi.
«Lənət şeytana, - o, içini çəkdi – bu nə olan işdi?.. İçim elə sızlayır, elə bil ordan nəyisə çəkib
çıxarıblar…» Beləcə fikirləşib öz vəziyyətindən elə bil utandı, ürəyinə tərəf uzanan əli şalvarının
içinə süründü... yağışın səsi altında mürgüləyən yumurtalığının üstünə qondu. Yumurtalığı
həmişəki vəziyyətində idi, yenə əvvəlki şişmanlığında və ağırlığındaydı... Ağrısı da həmin
ağrıydı, yenə həmin əbədi zoqqultusuyla altdan-altdan, aramla zoqquldamağındaydı... Amma bu
dəfəki ağrı niyəsə daha dözülməz idi… elə bil ovcundakı, yumurtalığı yox, ürəyiydi… dumduru,
çılpaq ürəyi... Bu məqam o, nə vaxtsa bir çoxlarından eşitdiyi sözlərin həqiqətini anladı: «Ürək
üçüncü yumurtalıqdı, mənim generalım!» Ürpənib pəncərənin qabağından çəkildi, qəbul otağı
boyu var-gəl eləyə-eləyə, halsızlığından, bu çıxılmazlıq dolu əlacsızlıq durumundan bezə-bezə,
ürəyinin başına balıq tıxı ilişibmiş kimi, boğula-boğula dövlət şurasının iclasına yollandı, orda
bir kənarda oturub, həmişəki kimi heç nə eşitməyə-eşitməyə, heç nə anlamaya-anlamaya, az qala
mürgüləyə-mürgüləyə maliyyə vəziyyəti barədə darıxdırıcı məruzəyə qulaq asırdı ki, qəfildən elə
bil iclas zalının havasında nə isə dəyişdi, nə isə qırılıb havadan asıldı, maliyyə naziri sözünü
kəsib gözünü prezidentə zillədi, yerdə qalanlar da çönüb, ortasından qabarıb onu az qala iki yerə
bölən qəfil ağrıdan ürəyi gedəcəkmiş kimi qovrulan prezidentə baxdılar. O özü də özünü
kənardan – uzun-uzadı stolun başında, öz tənha stulunda köməksiz üzüylə, prezidentə layiq
olmayan saralmış bəniziylə oturan gördü… Ürəyini tutdu... Həyatı, səhiyyə nazirinin, zərgər
gözü kimi iti gözləri qarşısında şam kimi əriyib gedirdi...
Əziz həmyerlisi, elə bil onun içini cib saatının zəncirini əlinin içində oynada-oynada, dinməz-
söyləməz seyr eləyirdi. «Ola bilsin ki, ürəyi sancdı…» - kimsə ehtiyatla dillənəndə, o, artıq
hikkəsindən ağırlaşıb daşa dönmüş əlini sinəsindən çəkib stolun üstünə qoymuşdu, rəngi özünə
qayıtmışdı. Hökmranlığını bir daha təsdiq eləyən iynəli sözləriylə elə bil hamını güllələdi: «Siz
istəyərdiniz sancsın, hə, heyvərələr!.. Hə, nədi, diliniz qarnınıza girdi?.. Di davam eləyin!» Onlar
da özləri öz dediklərini eşitməyə-eşitməyə, hər biri onun acığını, nəyə hirsləndiyini yaxşı anlaya-
anlaya iclası davam etdirdilər, pıçhapıç salıb, ehtiyatla barmaqlarını ona sarı uzada-uzada: «Siz
bir ona baxın! O qədər əsəbidi ki, ürəyini tutub. Görən nə olub? Çırtma vursan, qanı çıxar.» Bir
qədər sonra isə sarayada söz-söhbət gəzdi ki, guya prezident səhiyyə nazirini təcili surətdə
yanına çağırtdırıb, nazir də gəlib görüb ki, o, stolun üstünə qoyduğu sağ əlinə baxır, əli də kündə
kimi köpüşüb. Deyirlər, prezident səhiyyə nazirinə əmr edib ki, sağ əlini kəssin, çünki ona mane
olur, yaşamağa qoymur, lazım olmayan yerlərə uzanır. Lakin deyirlər, səhiyyə naziri buna qəti