Cahid kəRİmov maşinqayirma çAŞIOĞLU

Ö
a


X


a

yfn

lçmə nəticəsinin dəqiqliyini artırmaq üçün bir Kə­miyyətin təK ölçməsini deyil, bir neçə ölçməsinin orta hesa­bi qiymətini götürürlər. Bunun əsası “Jn qaydasıdır”.

burada a - təK ölçmənin, a _x isə hər biri n sayda təK ölçmənin orta hesabi qiyməti əsasında tə’yin edilmiş orta Kvadratın meyletmələrindən biridir: n - orta hesabi qiymət hesablanan Kəmiyyətin ölçmələri sayıdır. Ölçimə nəticəsin­də adlanan orta hesabi hüdud xətası A x lim təK ölçmənin hüdud xətası ilə

Şəkİİ 3.6. Cihazın göstərişlərinin sistematİK və təsadüfi

xətaları.

a) şKalanın ayrıca nöqtəsi üçün;
b) 0 ~ ^Ç k intervalında bütün şKala üçün.

A
A xlim=
lim

yfn

düsturu ilə əlaqədardır. Bu, o deməKdir kİ, ölçülən

Kəmiyyətin orta hesabi qiymətinin dəqiqliyi təK ölçmənin

dəqiqliyindən Jn dəfə çoxdur.

Verilmiş şəraitdə gözlənilən xətadan xeyli artıq olan ölçmə xətası Kobud xəta adlanır. Kobud və təsadüfi xətaları bir - birindən ayırmaq üçün bir sıra meyarlar (Rayt, İrvin) işlənmişdir.

Yuxarıda baxılanlardan əlavə ölçmə xətalarına və ölçmə vasitələrinin xətalarına alət ölçmə xətası, ölçmə üsulu xətası, statİK və dinamİK xətalar və s. daxildir.

Ölçmə xətasının tətbiq olunan ölçmə vasitələrindən asılı olan mürəKKəbləşmə alət ölçmə xətası adlanır.







Şəkİİ 3.7. “ n qaydasını” nümayiş edən sxemlər:
a) təK ölçmələrinin və seçmələrin orta hesabi qiymətlərinin
paylanma əyriləri;