8
– dirəklərin arasında namaz qılmamaq (yer olmadıqda isə qılmaq
olar).
– insanları aralayıb qabağa keçməyə cəhd etməmək.
– namaz qılanların önündən keçməmək.
– bir yeri xüsusiləşdirib daima orada namaz qılmamaq.
– oturan şəxsi qaldırıb yerində oturmamaq.
– xütbə zamanı danışmamaq.
– məscidin təmiz olmasına təşəbbüs göstərmək.
Camaat namazı kimlərə vacibdir
1. Yalnız kişilərə camaat namazı qılmaq vacibdir. Qadına və uşağa
camaat namazı vacib deyildir.
2. Azad insana. Qul olan insanın camaat namazına getməyi ağası
icazə vermədikdə vacib deyildir.
3. Yetkinlik yaşına çatana.
4. Camaat namazına gəlməmək üçün hər hansı bir üzrü olmayana.
Azan verildikdən sonra məsciddən çıxmağın hökmü
Azan verildikdən sonra məsciddən çıxmaq haramdır. Əbu Hüreyra
(r.a) rəvayət edir ki, Peyğəmbər bizə belə əmr etmişdir: “Məsciddə
olduğumuz zaman azan verilərsə namaz qılmayana qədər sizlərdən
heç biri oranı tərk etməsin”.
16
Əbu Hüreyra (r.a) müəzzin azanı oxuduqdan sonra bir nəfərin
məsciddən çıxdığını gördükdə dedi: “Bax bu, artıq Əbul-Qasimə asi
oldu”.
17
Dəstəmaz almaq üçün və başqa üzrlü səbəb olduqda məsciddən
çıxmaq olar. Əks hallarda isə azan oxunduqdan sonra məscidi tərk
etmək haramdır.
16
Musnədu Əhməd 2/537
17
Səhih Muslim 655
9
Neçə nəfərlə qılınan namaz camaat namazı sayılır
Ən azı iki nəfərin iştirakı ilə qılınan namaz artıq camaat namazı
sayılır.
Əl-Vəzir ibn Hubeyra əl-İfsah kitabında demişdir: “(Alimlər)
ittifaq etmişlər ki, cümədən başqa qılınan fərz namazının camaat
namazı sayılması üçün ən azı iki nəfər; imam və onun sağında durub
onu təqib edən olmalıdır”.
18
İmam ibn Qudəmə deyir: “(Namaz
qılanların sayı) iki və daha artıq olarsa, camaat namazı sayılır. Bu
məsələdə (alimlər arasında) ixtilaf yoxdur”.
19
Camaat namazı qılan iki şəxsdən biri istər kişi istərsə də qadın
olsun yenə də camaat namazı sayılır. Hətta uşaq həddi buluğa
çatmasa belə camaatla namaz qıla və lazım gəldikdə imam dayana
bilər. Amr ibn Sələmə öz qəbiləsində Quranı ən çox bildiyi üçün
imam o dayanırdı. O zaman onun altı, yaxud da yeddi yaşı var idi.
Camaat namazına yetişmək
Gecikən şəxs camaat namazının axırıncı rükətinin rükusuna çatarsa
onda o şəxs camaat namazına çatmış sayılır. Camaat namazına
gecikən şəxs təkbir edərək namaza daxil olur və rükuya gedərək
camaatla birlikdə davam edir və bununla da camaat namazının
savabı kimi savab qazanır. Axırıncı rükətin rukusundan sonra
camaata qoşulan şəxs isə ümumən namaza çatmış olsa da camaat
namazının savabını qazanmır. Onun qıldığı namaz da tək adamın
qıldığı namaz sayılır. Yalnız imam rükudan qalxmamış başını əyib
əllərini dizlərinə qoyan şəxs həmən rükuya çatmış hesab olunur. Əbu
Hüreyra (r.a) Peyğəmbərin belə dediyini eşitmişdir: “Kim çatıb
namazın bir rükətini imamla birlikdə qılarsa (camaat) namazına
çatmış sayılır”
20
İbn Ömər (r.a) rəvayət edir ki, Peyğəmbər dedi:
“Kim cümə, yaxud başqa bir namazın bir rükətinə çatarsa, (camaat)
namazına çatmışdır”.
21
18
əl-İfsah 1/155
19
əl-Muğni 2/7
20
Səhihu-l-Buxari 1/145, Səhih Muslim 2/423
21
Sunənu-n- Nəsəi 3/112, Sunənu ibn Məcah 1/202
10
Üzrlü səbəbdən camaat namazına gecikən şəxs isə niyyətinə görə
camaat namazının savabını qazanmış olur. Əbu Hüreyra (r.a) rəvayət
edir ki, Peyğəmbər dedi: “Kim dəstəmazı gözəl şəkildə alıb sonra
məscidə gedərsə və görsə ki, artıq camaat namazı qılıb, Allah təala
ona namazda iştirak edənlərin savabı qədər savab yazar və onların
savabından da heç bir şey azalmaz”.
22
Namaza gecikən şəxs yetişdiyi yerdən camaata qoşulub namazına
davam etməli, imam ikinci salamı verdikdən sonra isə qalxıb öz
namazını tamamlamalıdır.
Vacib namazları camaatla qılmağın hökmü
Əgər namaz vacib namazlardan biridirsə azanı eşidən adam üçün
camaat namazı da vacib olur. Müsəlman kişi heç bir üzrlü səbəb
olmadığı halda camaat namazını buraxarsa günah qazanır. Camaat
namazının vacib olması Quran ayələrində və hədislərdə öz əksini
tapmışdır. Uca Allah buyurur: “Sən (səhabələrinin) arasında olub onlara
namaz qıldırdığın zaman onların bir dəstəsi səninlə birlikdə namaza dursun,
silahlarını da (özləri ilə) götürsünlər. Bunlar səcdə etdikləri zaman (birinci
rükəti tamamlayanadək o biri dəstə) arxanızda olsun. (Sonra) namazını
qılmamış digər dəstə gəlib səninlə birlikdə namaz qılsın, ehtiyatlarını
(tutsunlar) və silahlarını da (özləri ilə) götürsünlər. Kafirlər istərdilər ki, siz
silahlarınızdan və əşyalarınızdan xəbərsiz olasınız və onlar da sizin
üzərinizə bircə dəfə hücum etsinlər (bir həmlədə sizi məğlub etsinlər). Əgər
siz yağışdan əziyyət çəksəniz və ya xəstə olsanız silahlarınızı yerə qoymaq
sizə günah deyildir, lakin ehtiyatınızı əldən verməyin. Şübhəsiz ki, Allah
kafirlər üçün alçaldıcı bir əzab hazırlamışdır.”
23
Bu ayə açıq aydın camaat namazının vacib olmasına dəlalət edir.
Uca Allah cihadda belə camaat namazını qılmağı əmr edirsə deməli
adi hallarda qılmaq daha da vacibdir.
Əbu Hüreyra (r.a) rəvayət edir ki, Peyğəmbər demişdir: “Canım
əlində olana and olsun ki, istərdim odun yığsınlar, sonra namaz üçün
22
Sunənu Əbu Davud 564, Albani səhihləşdirmişdir 855
23
ən-Nisa surəsi, 102.