2
Araådıraq – öyränäk
Öyrändiklärinizi yoxlayın
Araådıraq – öyränäk
Öyrändiklärinizi yoxlayın
Sevdiyiniz hər hansı fəndən bir mövzu seçin (məsələn, coğrafiya fənnindən
“Səma cisimləri”). Seçdiyiniz mövzu üzrə məlumat toplayın və əsas obyektlə-
rin bir neçə xassəsini əks etdirən cədvəl hazırlayın.
Obyektlərin adlarını cədvəlin birinci sütununda, onların xassələrini isə qalan
sütunlarında qeyd edin.
1. Obyektin informasiya modelinin hansı növlərini bilirsiniz?
2. Gündəlik həyatınızda cədvəllərə harada rast gəlirsiniz?
3. Aşağıdakı cədvəl əsasında sualları cavablandırın:
– İlk elektron hesablama maşını hansı ildə yaradılıb?
–Hansı kompüterlər İkinci Dünya müharibəsi illərində düzəldilib?
– Rele əsaslı ilk hesablama maşını necə adlanırdı?
– Mark I kompüterinin yaradıcısı kim olub?
Həlli. Əsgərləri və uşaqları şərti olaraq belə işarələyək: əsgərlər Ə1 və Ə2,
uşaqlar isə U1 və U2 olsun. Qayığın hərəkət istiqamətini isə oxla göstərək.
Onda məsələnin həll alqoritmini aşağıdakı cədvəl formasında təqdim etmək
olar:
1834
1936
1943
1944
1946
Analitik maşın
Z1
COLOSSUS
Mark I
ENIAC
Çarlz Bebbic
Konrad Zuse
Britaniya hökuməti
Hovard Ayken
İ
lk rəqəmli kompüter
Rele əsaslı ilk hesablama maşını
İlk elektron kompüter
İlk çoxməqsədli kompüter
İlk elektron hesablama maşını
Con Presper Ekert, Con
Uilyam Moçli
Addım
Bu sahildə
Qayıqda
İstiqamət
O biri sahildə
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Ə1, Ə2
Ə1, Ə2
Ə2, U1
Ə2, U1
Ə2
Ə2
U1
U1
U1, U2
U1
Ə1
U2
U1, U2
U1
Ə2
U2
U1, U2
®
¬
®
¬
®
¬
®
¬
®
U2
U2
Ə1
Ə1
U2, Ə1
U2, Ə1
Ə1, Ə2
Ə1, Ə2
Buraxılış
ili
Kompüterin
adı
Yaradıcısı
Qeyd
31
30
Cədvəllərlə işləmək üçün xüsusi proqramlar –
cədvəl prosessorları vardır.
Ancaq mətn redaktorlarında da sadə cədvəllər yaratmaq mümkündür. Zərurət
olduqda cədvəlin ölçülərini, strukturunu, yaxud formatını dəyişmək, eləcə də
xanalardakı mətni formatlamaq olar.
Xanalardakı mətnin formatlanması adi qaydada aparılır, ancaq burada
mətn xananın qıraqlarına görə düzləndirilir. Cədvəlin xarici görünüşünü
·
·
Sənədi adi mətndən fərqləndirən nədir?
Hansı proqramda cədvəl hazırlamısınız?
8.
MƏTN
REDAKTORUNDA CƏDVƏL
Fäaliyy t
ä
Fäaliyy t
ä
Nəticəni müzakirə edək:
- Cədvəl neçə sətir və sütundan ibarət olacaq?
- Sonuncu sütunda obyektin ə
ə göstərilən hansı xassəsi əks olunacaq?
m tnd
Mətnlə tanış olun və onun əsasında aşağıdakı nümunəyə uyğun cədvəl qurun.
Dünyanın ən böyük gölləri
Dünyanın ən böyük gölü Avrasiya materikində yerləşən Xəzər dənizidir. Onun su
2
səthinin sahəsi 376000 km , dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi -28 m, ən dərin yeri isə
2
1025 metrdir. Şimali Amerikada yerləşən Yuxarı gölün su səthinin sahəsi 82400 km ,
dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi 183 m, ən dərin yeri isə 393 metrdir. Afrikanın
şərqindəki Viktoriya gölü dəniz səviyyəsindən 1134 m yüksəklikdə yerləşir. Onun su
2
səthinin sahəsi 68000 km , ən dərin yeri isə 80 metrdir.
Sözlük
Sözlük
Cədvəl
Sətir artırmaq
Sütun artırmaq
Xanaları birləşdirmək
yaxşılaşdırmaq üçün ona çərçivə və fon da ver-
mək olar. Cədvələ sütun və sətirlər artırmaq, onla-
rı cədvəldən uzaqlaşdırmaq, cədvəldəki veri-
lənləri əlifbaya görə sıralamaq olar.
Ən dərin yeri,
m
Dəniz səviyyəsindən
yüksəkliyi, m
Su səthinin sahəsi,
min kv. km
Gölün adı
Çap üçün deyil
2
Araådıraq – öyränäk
Öyrändiklärinizi yoxlayın
Araådıraq – öyränäk
Öyrändiklärinizi yoxlayın
Sevdiyiniz hər hansı fəndən bir mövzu seçin (məsələn, coğrafiya fənnindən
“Səma cisimləri”). Seçdiyiniz mövzu üzrə məlumat toplayın və əsas obyektlə-
rin bir neçə xassəsini əks etdirən cədvəl hazırlayın.
Obyektlərin adlarını cədvəlin birinci sütununda, onların xassələrini isə qalan
sütunlarında qeyd edin.
1. Obyektin informasiya modelinin hansı növlərini bilirsiniz?
2. Gündəlik həyatınızda cədvəllərə harada rast gəlirsiniz?
3. Aşağıdakı cədvəl əsasında sualları cavablandırın:
– İlk elektron hesablama maşını hansı ildə yaradılıb?
–Hansı kompüterlər İkinci Dünya müharibəsi illərində düzəldilib?
– Rele əsaslı ilk hesablama maşını necə adlanırdı?
– Mark I kompüterinin yaradıcısı kim olub?
Həlli. Əsgərləri və uşaqları şərti olaraq belə işarələyək: əsgərlər Ə1 və Ə2,
uşaqlar isə U1 və U2 olsun. Qayığın hərəkət istiqamətini isə oxla göstərək.
Onda məsələnin həll alqoritmini aşağıdakı cədvəl formasında təqdim etmək
olar:
1834
1936
1943
1944
1946
Analitik maşın
Z1
COLOSSUS
Mark I
ENIAC
Çarlz Bebbic
Konrad Zuse
Britaniya hökuməti
Hovard Ayken
İ
lk rəqəmli kompüter
Rele əsaslı ilk hesablama maşını
İlk elektron kompüter
İlk çoxməqsədli kompüter
İlk elektron hesablama maşını
Con Presper Ekert, Con
Uilyam Moçli
Addım
Bu sahildə
Qayıqda
İstiqamət
O biri sahildə
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Ə1, Ə2
Ə1, Ə2
Ə2, U1
Ə2, U1
Ə2
Ə2
U1
U1
U1, U2
U1
Ə1
U2
U1, U2
U1
Ə2
U2
U1, U2
®
¬
®
¬
®
¬
®
¬
®
U2
U2
Ə1
Ə1
U2, Ə1
U2, Ə1
Ə1, Ə2
Ə1, Ə2
Buraxılış
ili
Kompüterin
adı
Yaradıcısı
Qeyd
31
30
Cədvəllərlə işləmək üçün xüsusi proqramlar –
cədvəl prosessorları vardır.
Ancaq mətn redaktorlarında da sadə cədvəllər yaratmaq mümkündür. Zərurət
olduqda cədvəlin ölçülərini, strukturunu, yaxud formatını dəyişmək, eləcə də
xanalardakı mətni formatlamaq olar.
Xanalardakı mətnin formatlanması adi qaydada aparılır, ancaq burada
mətn xananın qıraqlarına görə düzləndirilir. Cədvəlin xarici görünüşünü
·
·
Sənədi adi mətndən fərqləndirən nədir?
Hansı proqramda cədvəl hazırlamısınız?
8.
MƏTN REDAKTORUNDA CƏDVƏL
Fäaliyy t
ä
Fäaliyy t
ä
Nəticəni müzakirə edək:
- Cədvəl neçə sətir və sütundan ibarət olacaq?
- Sonuncu sütunda obyektin ə
ə göstərilən hansı xassəsi əks olunacaq?
m tnd
Mətnlə tanış olun və onun əsasında aşağıdakı nümunəyə uyğun cədvəl qurun.
Dünyanın ən böyük gölləri
Dünyanın ən böyük gölü Avrasiya materikində yerləşən Xəzər dənizidir. Onun su
2
səthinin sahəsi 376000 km , dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi -28 m, ən dərin yeri isə
2
1025 metrdir. Şimali Amerikada yerləşən Yuxarı gölün su səthinin sahəsi 82400 km ,
dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi 183 m, ən dərin yeri isə 393 metrdir. Afrikanın
şərqindəki Viktoriya gölü dəniz səviyyəsindən 1134 m yüksəklikdə yerləşir. Onun su
2
səthinin sahəsi 68000 km , ən dərin yeri isə 80 metrdir.
Sözlük
Sözlük
Cədvəl
Sətir artırmaq
Sütun artırmaq
Xanaları birləşdirmək
yaxşılaşdırmaq üçün ona çərçivə və fon da ver-
mək olar. Cədvələ sütun və sətirlər artırmaq, onla-
rı cədvəldən uzaqlaşdırmaq, cədvəldəki veri-
lənləri əlifbaya görə sıralamaq olar.
Ən dərin yeri,
m
Dəniz səviyyəsindən
yüksəkliyi, m
Su səthinin sahəsi,
min kv. km
Gölün adı
Çap üçün deyil