Çobanoğullari uc beyliĞİ DÖnemine ait gideros fetiHNÂmesi (683 / 1284): ÇEVİRİ ve değerlendirme
Yüklə 11,14 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.3. Yavlak Arslan’ın Fetih Hazırlıkları, Ordusu ve Kuşatma Silahları
Çobanoğulları Uc Beyliği Dönemine Ait Yeni Bulunmuş…
Arslan, 1284 yılı Eylül ayının ilk haftalarında Kastamonu şehir merkezinden kuzeye doğru hareket etmiş; bugünkü İnebolu yolu ve Oyrak geçidi istikametinde ilerleyerek
Devrekâni yöresine geçmiş, Seydiler üzerinden Ağlı kalesine ulaşmıştır. Diğer ihtimale göre Kastamonu – Göl – Subaşı – Kasaba köyü üzerinden ilerleyip, Seydiler’e ve oradan da Ağlı’ya varmış olabilir. Ağlı’ya kadar kat edilen mesafe nispeten daha az engebeli olup, bundan sonra devam edilecek yolun son derece dağlık ve sarp bir coğrafyadan geçecek olması yüzünden, Yavlak Arslan muhtemelen burada ordusuyla ilgili bazı düzenlemeler yapmıştır. Bugün kullanılan Ağlı – Şenpazar – Cide karayolunun o yıllarda olmaması nedeniyle tahminimize göre Yavlak Arslan, Ağlı’dan sonra Turnalu üzerinden Akçaçam – Akçay – Gecen – Gökçeinek (Yeşilköy) köyleri yönünde ilerleyerek bugünkü Şenpazar ilçe sınırları içinde bulunan Gürleyik’e ve Kuztekke mevkiine varmıştır. Buradaki son hazırlıklardan sonra Yavlak Arslan’ın bugünkü Harmangeriş – Dağlı – Şenköy hattını takip ederek Loç vadisine indiğini, Gökçeler köyü yönünde ilerlediğini ve nihayet Okçular kalesini sağ tarafında bırakmak kaydıyla Gideros önlerine ulaştığını tahmin ediyoruz. Esasen, Kastamonu – Gideros arası 130 km. mesafe öylesine derin vadiler, kanyonlar, akarsular ve dağlardan oluşmaktadır ki, Yavlak Arslan’ın ordusunu her yerden geçirme şansı bulunmamaktaydı. Bununla birlikte bazı yerlerde bahsedilen bu güzergâhın dışına da çıkılmış olması mümkündür. 5.3. Yavlak Arslan’ın Fetih Hazırlıkları, Ordusu ve Kuşatma Silahları Selçuklular, İslâm dünyasının liderliğini üstlenmelerinden itibaren, İslâm’ın kendilerine yüklemiş olduğu kâfirlere ve İslâm düşmanlarına karşı
Arslan, İslâmiyet’e hizmetleri dolayısıyla “gazi ve şehid” sıfatlarıyla anılmıştır. Malazgirt savaşı öncesi sultanın Buharalı imamı Ebû Cafer Muhammed, “Ey Sultan! Sen Allah’ın başka dinlere zafer vaad eylediği İslâmiyet uğrunda cihâd yapıyorsun…” diyerek Türk sultanının bu vazifeyle memur olduğu gerçeğini ona hatırlatmış ve maneviyatını pekiştirmiştir. Sultan Sancar, Abbasî halifesine yazdığı bir mektupta, büyük masraflardan çekinmeyerek her türlü tedbiri almak suretiyle Selçuklu ülkesinin doğusunda İslâm’ın hudutlarını koruduğunu söylemiş, Haçlılara karşı cihâd vazifesinin ise batıdaki İslâm hükümdarları tarafından layıkıyla yürütülmesi gerektiğini hatırlatarak, halife nezdinde Selçuklu sınırlarının batısındaki hükümdar ve kumandanları cihâda sevk etmiştir. Türkiye Selçuklu sultanları I. Kılıç Arslan, I. Mesud, II. Kılıç Arslan, I. Gıyâseddin Keyhüsrev ve II. Süleymanşah’ın Bizans, Haçlılar, Gürcüler ve C. YAKUPOĞLU ve N. MUSALI
104 Ermenilere karşı üstlendikleri cihâd vazifelerini büyük fedakârlıklarla ve hakkıyla yerine getirdikleri biliniyor. Sultan I. Alâaddin Keykubâd, Celâleddin Harizmşah’a gönderdiği mektubunda, “aynı cihâd yolundayız, aynı din ve millete mensup bulunuyoruz. Şarkta İslâm hudutlarını koruyan siz, garpte ise kâfirlerin kökünü kazıyan biziz” diyerek iki Türk hükümdarının o dönemde üstlenmiş oldukları cihâd misyonunu tarif etmiştir. 82
Kösedağ Bozgunu sonrası Selçuklu sultanlarının cihâd ve gaza ananesini devam ettirememeleri üzerine, Müslüman Türkmen beyleri Batıda bu geleneyi sürdürme nöbetini omuzlarına yüklenmişlerdir. Yavlak Arslan, işte bu Selçuklu cihâd misyonunun XIII. yüzyıl sonlarında Anadolu’daki en güçlü temsilcilerindendi. Aynı günlerde Batı Anadolu’da görevli Türkmen beylerinden Osman Gazi de bu vazifeyi başarıyla yürütüyordu. Yavlak Arslan, dedesi ve babasından devraldığı Selçuklu Uc Beylerbeyliği vazifesini yürütürken gerçekleştirdiği bütün faaliyetlerde Selçuklu devlet sistemini ve teşkilatını beylik hudutları dâhilinde birebir uygulamış, ayriyeten İlhanlıların Anadolu’daki varlığı ve yüksek gücü gerçeğinden hareketle bu devletin sistemini de mutlaka göz önünde bulundurmuştur. Bu noktada Yavlak Arslan’ın ordu sistemi ve savaş teknolojisi de Selçuklu-İlhanlı sistemlerinin bölgedeki bir yansımasından ibaret olmalıdır. Gideros’un fethi sürecinde Yavlak Arslan’ın ordusunu hangi muharip sınıflar oluşturmuştur? Asker mevcudu ne kadardır? Hangi kuşatma aletleri kullanılmış ve hangi muharebe teknikleri uygulanmıştır? Bu soruların cevaplarının hepsini açık
bir şekilde
fetihnâmede bulamayacağımızdan dolayı, konuyu Selçuklu ordu sistemini örnek göstererek izah etmek uygun olacaktır. XIII. yüzyılda Türkiye Selçukluları ordusunda dâimî kuvvetlerden olarak gulâmlar (gulamân-ı dergâh, gulamân-ı has, mefâride vb.) ve ikta askerleri bulunuyordu. Yardımcı kuvvetler (ücretli askerler, tâbi devlet kuvvetleri, Uc Türkmen kuvvetleri ve gönüllüler) de Selçuklu ordusunun diğer önemli kısmını meydana getiriyordu. Selçuklu ordusunda başkomutan olarak Beylerbeyliği (Melikü’l-Ümerâ) bulunmakta ve emir, serleşker, ellibaşı, serhayl, visâkbaşı, kütval gibi kumandanlar rol almakta idi. Hafif silahlardan ok, yay, kılıç, hançer, mızrak, gürz, çomak, balta; savunma araçlarından ise zırh, miğfer ve kalkan öne çıkıyordu. Ayrıca özellikle kuşatmalarda işe yarayan ağır silahlardan olarak mancınık (mağribî, frengî vb.), arrâde, çark, koçbaşı, kule, merdiven dikkati çekiyordu. 83
82 O. Turan, Türk Cihân Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi, C. I., Boğaziçi Yay., İstanbul 1993, s.192,193,200,214. 83 Göksu, Türkiye Selçuklularında Ordu, s.26-365. Yüklə 11,14 Mb. Dostları ilə paylaş:
|