27
Konvensiyada iştirak edən Tərəflər Konvensiyanın müddəalarını gücləndirmək və ya onun yerinə
yetirilməsini genişləndirmək məqsədilə bəhs edilən məsələlər ətrafında ikitərəfli və ya çoxtərəfli sazişlər
əsasında əməkdaşlıq etməyə həvəsləndirilirlər
.
Yekun Müddəalar
Konvensiyanın XII fəsli
Qüvvəyə minməsi
Konvensiya Avropa Şurasına üzv dövlətlər, onun hazırlanmasında iştirak etmiş qeyri-üzv dövlətlər
(Kanada, Vatikan, Yaponiya, Meksika və Amerika Birləşmiş Ştatları) və Avropa İttifaqı üçün imzaya
açıqdır.
Konvensiya səkkizi Avropa Şurasına üzv dövlət olmaqla, 10 ölkə tərəfindən imzalandığı və ratifikasiya
edildiyi təqdirdə qüvvəyə minəcək.
Konvensiyaya qoşulma
Konvensiya qüvvəyə mindikdən sonra Avropa Şurasına üzv olmayan istənilən dövlət ona qoşulmağa dəvət
edilə bilər.
Qeyd-şərtlər
Tərəflərə yalnız icazə verilən maddələrə və yalnız bir dəfə yenilənməklə, beş il müddətinə qeyd-şərtlər
etmək icazəsi verilir. Qeyd-şərtlərin edilməsi imkanı mümkün qədər çox dövlətin Konvensiyanı ratifikasiya
etməsinə şərait yaratmalıdır, lakin xüsusi məsələlərlə bağlı onların qanunvericiliyinin uyğunlaşdırılmasına
daha çox vaxt aparır.
Qeyd-şərtlər aşağıdakılarla bağlı edilə bilər :
Maddə 30 (Kompensasiya), 2-ci bəndinə;
Maddə 44 (Yurisdiksiya), 1.e, 3 və 4 –cü bəndlərə;
Maddə 55 (Ex parte and ex officio icraat), 35-ci Maddənin 1-ci bəndinə az əhəmiyyətli cinayətlərlə
bağlı;
Maddə 58 (Məhdudiyyət Əsasnaməsi) 37, 38 və 39-cu Maddələrlə bağlı;
Maddə 59 (Yaşayış statusu).
Tərəflər, eyni zamanda Maddə 33-ə (psixoloji zorakılıq) və Maddə 34-ə (təcavüz məqsədilə təqib) qeyri-
cinayət cəzaları tətbiq etmək hüququnu saxlaya bilərlər.
Qeyd-şərtlər Konvensiya imzalandıqdan və ratifikasiya olunduqdan sonra edilə və Avropa Şurasının Baş
Katibi tərəfindən verilən Bəyanat ilə çıxarıla bilər. Beş ildən sonra qeyd-şərtlər yenilənmədiyi təqdirdə
aradan qalxırlar. Tərəf öz qeyd-şərtini yeniləməyi qərara aldıqda onun səbəbləri barədə GREVIO-nu
məlumatlandırmalıdır.
29
Qadınlara qarşı zorakılıq və məişət zorakılığının cəmiyyətin bütün təbəqələrinə təsir etdiyinə və üzv
dövlətlərin hamısında geniş yayıldığına heç bir şübhə yoxdur. Cinsi zorakılıq və təcavüz, zorlama, məcburi
evlilik, qadın sünnəti, partnyorları tərəfindən fiziki və psixoloji təcavüz, məcburi abort və qısırlaşdırma
Avropa və dünyada bir çox qadınların üzləşdiyi kədərli reallıqlardır.
İstanbul konvensiyası qadınlara qarşı zorakılığın gender əsaslı zorakılığın bir forması olduğunu və yalnız
qadın olduqları üçün qadınların başına gəldiyini və qadınların kişilərlə müqayisədə bu zorakılığa daha çox
məruz qaldığını dərk etmə gerçəyi əsasında hazırlanıb. Burada insan hüquqları təhlükədə olduğundan,
dövlətlər zorakılığın bütün formaları ilə mübarizə aparmaq, qurbanları qorumaq, təqsirkarları məsuliyyətə
cəlb etmək kimi vəzifələrin məsuliyyətini daşıyırlar. Bura açıq danışmamız tələb olunur: əgər qadınlar iri
miqyasda gender əsaslı zorakılığa məruz qalırsa, dövlət orqanları və qurumları isə buna laqeydlik göstərək
görməzdən gəlirsə, onda qadınlar və kişilər arasında hansı real bərabərlikdən söz gedə bilər?!
İstanbul Konvensiyası qadınlara qarşı törədilmiş zorakılıq formalarını ünvanlasa da, ailə daxilində kişilər,
uşaqlar və qocaların təcavüzə məruz qaldıqlarını əks elətdirən faktların da üstündən keçmir, onları gözardı
etmir. Yardıma və müdafiəyə ehtiyacı olan hər kəsə kömək etmək məqsədilə, İstanbul Konvensiyası
Tərəfləri məişət zorakılığının bütün qurbanları üçün nəzərdə tutulan tədbirləri tətbiq etməyə çağırır.
Parlament Assambleyası uzun zamandır ki, gender bərabərliyini inkişaf etdirmək üçün yollar axtarır və
dövlətlərdən qadınlara münasibətdə ayrı-seçkilik qoyulması səbəbiylə yaranan təcili problemləri həll
etmələrini tələb edir. Qadınlara qarşı zorakılığın gender bərabərliyi sahəsində başlıca maneə, insan
hüquqları pozuntusu və cəmiyyətimiz üçün təhlükə olduğunu nəzərə alsaq, Assambleya zorakılığa qarşı
mübarizə məqsədilə həm İstanbul Konvensiyasından əvvəl, həm də onunla bağlı danışıqlar gedən
müddətdə, məcburi hüquqi qüvvəyə malik olan hərtərəfli standartlar toplusunun hazırlanmasında həlledici
rol oynamışdır. Müqavilə bu təşəbbüslərin kulminasiyası olmaqla bərabər, dəyişikliyə səbəb olacaq
beynəlxalq tədbirlər toplusudur. Mən inanıram ki, Assambleyanın cari öhdəliyi Konvensiyanı təbliğ və
təşviq etməkdir. Mətn üzərində aparılan danışıqlar qadınlara qarşı zorakılıqla mübarizə aparmaq üçün güclü
siyasi impuls yaratmışdır. Bu məqamdan istifadə edərək müqavilənin ən tez imkanda qüvvəyə minməsini
təmin etmək vacibdir.
Bu stolüstü kitabla parlament üzvlərinə cəmiyyətdə İstanbul Konvensiyasının daha çox tanınması, onun
müddəalarının izahı və vacibliyinin səbəblərini göstərilməsi üçün praktiki vasitə təqdim edilir. Mən
əminəm ki, siz vəziyyətin tələb etdiyi inandırıcı arqumentləri tapa biləcəksiniz. Dünyada, o cümlədən
Avropada yaşayan qadınlar sizin dəstəyinizə inanırlar.
Qabriella Battaini-Draqoni,
Avropa Şurası Baş Katibinin Müavini
Əlavə I