4
SOLMAZ. Hwr halda o mwni sevir… Mwn sa` qalarsam, onun ola bilwcwywm. {^nki mwn
odlar gwliniywm. Adwtimizcw mwnim ni]anl\m =lkwnin wn zwngin vw g^cl^ bir adam\
olmal\d\r ki, o da indilik Altunbayd\r. Mwni ondan twk bir atw]gah ala bilwr.
ELXAN. Budur wsrlwrdwn bwri zavall\ insanl\`\ didib [eynwywn canavar! Budur wsrlwr boyu
qanun ad\na h=kmranl\q s^rwn qanunsuzluq! Ne[in o bir zwngindir, mwn bir k=lwywm?
Ana twbiwtin =z yavrular\na verdiyi bu ya]\l [wmwnlwr, geni], mwhsuldar [=llwr, irmaqlar,
swrin sular—ham\s\ kimin olmal\d\r? Kimindir vw nw ^[^n onundur? Qollar\mda q^vvwt,
varl\`\mda sars\lmaz bir qwtiyywt [\rp\n\rkwn, mwni, k=lgwsindwn qorxan bir oyunca`\n
wlindw oyunca`a [evirib tap\nd\ran nwdir? Ki[icik k=nl^ndw dilwklwr [\rp\nan swni, g^ndw
bir b^lb^l^n mahn\lar\ ilw ox]anacaq, g^ndw bir g^l^n yarpaqlar\ ilw bwzwnwcwk swni, canl\
bir insan ^rwyini wbwdi wsarwt tapda`\nda [eynwdwn nwdir? Nw ^[^n swn ancaq onun
olmal\san?
SOLMAZ. Zavall\ [ocuq! Mwn swnw ac\y\ram. Bu nw ^[^nlwr ilw swn =z boynunu Altunbay\n
qanl\ pwncwsinw ke[irwcwk, =z^n^ mwhv edwcwkswn. O, [ox y\rt\c\d\r. O, mwnim u`rumda
wtwklwr dolusu altun swpwlwmi]dir. Swn unutma ki, mwni almaq istwywnlwrin bax\]lar\ndan
da]lar par[alanmal\, q\l\nc\na, m\zra`\na b^t^n varl\q tap\nmal\d\r.
ELXAN. Yox, b^t^n varl\q mwnim q\l\nc\ma deyil, azad dilwklwrw, azad vicdanlara
tap\nmal\d\r. Mwhv olmal\d\r wsgi d^nyan\n bu qanl\ fwlswfwsi, b^t^n q\l\nclar, m\zraqlar
q\r\lmal\, yaz\q bw]wriyywti =l^m pwncwsindw bo`an vuru] tanr\s\n\n qanl\ heykwli, bu =l^m
vasitwlwrinin q\r\nt\lar\ alt\nda wbwdilik olaraq g=m^lmwlidir. Ba]qa bir yol yoxdur.
Insanl\`\n nicat yolu bu mwnfur mwzarl\`\n qara torpaqlar\ ^zwrindwn ke[mwlidir.
SOLMAZ. Heyhat ki, swn bu m\zraq q\r\nt\lar\ ilw bir yana gedib [\xa bilmwzswn.
ELXAN. Mwn m\zra`\m\ q\rmadan bu qanl\ heykwlin dayaqlar\n\ q\raca`am. Mwn onun
daya`\ dini, q^vvwt vw altun h=kmranl\`\n\ devirwcwk, b^t^n d=vlwtlwri, h=kumwtlwri,
adwtlwri, qanunlar\, dinlwri vw onlar\n yaratd\`\ b^t^n wsgi d^nyan\ u[uracaq, bu hwyat
bayqu]lar\n\n mwzarl\`\ ^zwrindwn azad dilwklwr vw azad vicdanlar d^nyas\na do`ru [i[wkli
bir yol salaca`am. Bu yeni d^nyan\ bwzwywn azadl\q [i[wklwrinin g^lg^n yarpaqlar\, oran\
i]\qland\ran swadwt g^nw]inin bu altun tellwri alt\nda mwn swnin ayaqlar\na enwcwk, mwsum
g=zwlliyw pwrwsti] edwcwywm.
SOLMAZ. Zavall\ [ocuq! Swn bu gedi]lw [ox ya]aya bilmwzswn. Bunun ^[^n swnw
bilirswnmi nwlwr gwrwkdir?
ELXAN. Yaln\z bir ^mid. Canl\ bir hwdwf, bir wmwl ulduzu!
SOLMAZ. Sonra?
ELXAN. Sonra? Ox, Aq]in! Aq]in…
SOLMAZ. Aq]in?
ELXAN. Mwnim Aq]in adl\ bir qarda]\m vard\r. Mwn [ocuqkwn ondan ayr\lm\]am. Mwn
onu [ox sevirdim, o da mwni. O, aslan kimi igid vw qorxmazd\r.
SOLMAZ. Sonra?
ELXAN. Buradan qa[\b onu tapaca`am, onunla wl-wlw verib b^t^n d^nyaya qar]\ ^syan
qald\raca`am.
SOLMAZ. Elxan! Swn bilirswnmi ki, xilafwt valisi Wbu &beyd Altunbaya vw atw]gaha fwrman
yazm\], mwni almaq vw Ba`dad xwlifwsinin hwrwmxanas\na g=ndwrmwk istwyir?
ELXAN. E]itmi]wm!
5
SOLMAZ. Swn bilirswnmi ki, Altunbay onlara yox demwmi]dir vw deyw bilmwz?
ELXAN. E]itmi]wm. Deyw bilmwz, [^nki o =z q\z\llar\n\n da`\lmas\ndan qorxur.
(Tor`ut g=r^n^b, bir twrwfdw gizlwnir.)
SOLMAZ. Swn bilirswnmi ki, atw]gah ac\ql\ Whrimwni ovundurmaq vw xalq\ wrwblwrin
s\x\nt\s\ndan qurtarmaq ^[^n mwni qurban kwsmwk istwyir?
ELXAN. Bilirwm vw bilirwm ki, fwrman xilafwtindir, atw]gah isw swni qan vw q\l\nca twslim
edir.
SOLMAZ. Swn bilirswnmi ki, mwn bu odlar\n ba`r\ndan do`mu] bir q\zam? Atw]gah\n
wmrinw qar]\ dura bilmwrwm. Altunbay [ox hiylwgwr vw y\rt\c\d\r. Wrwblwr b^t^n d^nyan\ =z
m\zraqlar\na twslim etmi]lwr. Swn =z^n onlar\n dar a`ac\ndan qa[m\]san. Swn bilirswnmi ki,
mwnim taleyim bunlar\n hwrwkwtindwn as\l\d\r?
ELXAN. Bilirwm.
SOLMAZ. Art\q get, d^]^n! Swni burada g=rmwsinlwr. Yoxsa hwr ikimiz mwhv olar\q. Ancaq
unutma ki, mwn wrlwrdw q^vvwt, q^drwt vw cwsarwti sevirwm. Bir dw bu s=zlwr ilw g=zlwrinw
g=r^nmw. Swn ham\s\n\ bilirswn, get! Mwni bu [wki]mwlwrin i[indwn ala bilswn… kim bilir,
bwlkw dw, bwlkw dw…
ELXAN. Gedirwm, Solmaz! Ancaq unutma ki, nw olursa-olsun, Elxan bilwgwnli bu mwsum
g=zwlliyi unutmayacaqd\r… {\x yerin dibindwn, Aq]in, [\x!..
TO~RUT. Dayan! Yaz\q ki, he[ bir yana gedw bilmwywcwkswn. &zwrindw dayand\`\n qara
torpaqlar son yurdun, son mwzar\n olacaqd\r.
SOLMAZ. Aman allah, Tor`ut, wsirgw bizi, Altunbaya s=ylwmw…
TO~RUT. Art\q ham\s\n\ bilir. Dayan!
Pwrdw
Alt\nc\ g=r^]
(Atw]gah. S=nmwz vw Oddand\.)
S+NMWZ. Wrwblwr wvvwllwri he[ olmazsa b=y^k mwrkwzlwrdwki ocaqlara, ibadwtxanalara
toxunmurdular. Indi art\q =z yerlwrini bwrkitmi]lwr. Xalq\ zorla islaml\`a [evirir, iman
gwtirmwywnin dilini kwsirlwr. Ona g=rwdir ki, xalq qorxusundan atw]gaha gwlmir.
Ke[mi]lwrdw hwr g^n nw qwdwr qurbanlar olurdu. Indi isw…
ODDAMD|. D^nwn vur-tut swkkiz dwnw qotur c^cw, iki dw axsaq ke[i gwtirmi]dilwr.
Bundan nw olacaq? Ke[wnlwrdw k=k toyuqlar, to`lular gwlirdi. Yeyib ^[ya]ar supa kimi
a`nayard\q… Deyilmi, S=nmwz?..
S+NMWZ. Burax, Oddamd\. Burada i] toyuq-c^cw ^zwrinw deyil, daha dwrindir.
ODDAMD|. Dwrinliyinw dwrindir, ancaq s=z aram\zda, sonu yenw toyuq-c^cwdir. Yoxsa,
mwnw nw var ki, xalq oca`a, gwlmir… Istwyir =lwnw kimi =z evinw dw getmwsin.
S+NMWZ. Twwcc^bl^d^r ki, swn b^t^n =mr^ndw ancaq qarn\n\ doldurmu]san, ba]\na isw
he[ bir saman [=p^ dw salmam\]san. Odur ki, qarn\n ba]\ndan daha doludur.
ODDAMD|. Axtarsan, ham\s\n\n qarn\ ba]\ndan bir az a`\ll\ [\xar. Ancaq swnin ki, he[
k=k^ndwn ba]\n yoxdur. Xalis i[alatsan.