D əniz neftqaz yataqlarının tikinti layihəsinin əsas mərhələləri

 
S
ərmayə (investisiya) qoyuluşu və tikinti layihələrininəsas fazaları və 
m
ərhələləri 
S
ərmayə qoyuluşu və tikinti layihələrinin aşağıdakı fazaları vardır: 
–
s
ərmayə qoyuluşundan öncəki vəziyyət; 
–
s
ərmayə (kapital) qoyuluşu; 
–
istismar fazası. 
H
ər faza özü müvafiq etaplara (mərhələlərə) bölünür. Dəniz neft-qaz yataqlarının 
tikintisinin layih
əsinin əsaslandırılması aşağıdakı sxemdə göstərilmişdir: 
Kapital qoyuluşundan öncəki mərhələnin (faza) tədqiq edilməsi zamanı – sərmayə 
qoyuluşunun mümkünlüyü araşdırılır. Bu zaman ən optimal variant və hazırlıq 
m
ərhələsinin başlanılması üçün müvafiq dövlət qurumlarından razılıq alınır. 
T
ədqiqatın nəticələri yazılı izahat formasında sənədləşdirilir və aşağıdakı kimi izah 
edilir: 
–
mövcud qanunvericiliyin t
əhlili (analizi);
–
kapital (investisiya) qoyuluşu layihəsinin adı; 
–
layih
ələndirilən obyektin adı və qısa xarakterikası; 
–
verilmiş rayonda layihənin həyata keçirilməsinin mümkünlüyü; 
–
m
əhsul istehsalının (hasilat, nəql) və xammal bazasının gözlənilən nomenklaturası 
v
ə layihə gücü haqqında məlumatlar; 
–
ekoloji faktlar (istehsalın ətraf mühitə təsirinin qiymətləndirilməsi) 
–
istehsalın (neft-qaz yataqlarının işlənməsi, mənimsənilməsi, hasilat, nəql və s.) 

---

texnika v
ə texnologiyası haqqında əsas məlumatlar; 
–
s
ərmayə (kapital) qoyuluşu üçün maliyyə mənbələrinin tapılması; 
–
investisiya layih
əsinin icrası və müddəti. 
Texniki-iqtisadi t
ədqiqatlar əsasında “Sifarişçi” qeyd edilən layihənin həyata 
keçirilm
əsi haqqında qərar qəbul edir. 
Layih
ə haqqında qərar qəbul edildikdən sonra “Lisenziya” alınması üçün müvafiq 
s
ənəd hazırlanır və “Niyyət Deklarasiyası” sənədləri işlənilib hazırlanır. “Niyyət 
Deklarasiyası”- obyektin yerləşdirilməsi və torpaqların ayrılması üçün yerli icra 
hakimiyy
əti ilə razılığının alınması üçün sənədlər toplusudur. 
Deklarasiya aşağıdakı qaydalar əsasında işlənilib hazırlanır: 
–
Sifarişçi, investor – onun ünvanı və rekvizitləri; 
–
Tikil
əcək obyektin yerləşdiyi yer; 
–
Tikil
əcək obyektin texniki və texnoloji xarakteristikası, istehsal gücü; 
–
N
əqliyyat ilə təminat; 
–
Torpaq ehtiyatları üçün ehtiyac; 
–
Obyektin tikilib istismara verilm
əsi müddəti; 
–
Tikinti zamanı enerji ehtiyatlarının (elektrik enerjisi, istilik, yanacaq və s.) 
öd
ənilməsi üçün tələb edilən ehtiyac; 
–
Tikinti zamanı suya olan ehtiyacın ödənilməsi; 
–
Tikinti zamanı fəhlə və qulluqçuların sayının təxmini müəyyən edilməsi, onların 
sosial-m
əişət məsələlərinin həll edilməsi; 
–
Tikintinin aparılması üçün tələb edilən əsas avadanlıqlar, borular, armaturlar, 
materiallar v
ə onların təmin edilmə mənbəyinin müəyyənləşdirilməsi; 
–
Ətraf mühitin qiymətləndirilməsi; 
–
İstehsal zibilinin utilizasiyası; 
–
N
əzərdə tutulan tikintinin aparılması üçün maliyyə mənbələri (təsisçilər iştirak 
ed
ən ortaqlar, kommersiya bankları, kreditlər və s.); 
–
Hazır məhsuldan istifadə (məhsulun əsas istehlakçılar arasında təxmini
bölünm
əsi). 
Niyy
ət Deklarasiyası yerli və ərazi icra orqanları ilə razılaşdırıldıqdan sonra icrasına 
başlanılır. 
İnvestisiya qoyuluşundan öncəki etapın növbəti mərhələsi - “Tikintiyə qoyulacaq 
investisiyanın” əsaslandırılmasıdır. 
İnvestisiyanın əsaslandırılması – “Sifarişçiyə, tikintiyə qoyulacaq sərmayənin texniki 
kommersiya v
ə sosial sahələr üzrə özünü doğruldacağına təminat verməlidir. 
İnvestisiya qoyuluşunun əsaslandırılması müvafiq qaydada Dövlət ekspertizasından 
keçm
əlidir. Ekspertizanın rəyi və torpağın ayrılması haqqında icra hakimiyyətinin müvafiq 
aktı əsasında tikintinin aparılması haqqında investisiya (kapital) qoyuluşunun 
əsaslandırılması “Sifarişçi” tərəfindən təsdiq edilir. 
Növb
əti mərhələ(faza) - Biznes-planın hazırlanmasıdır. Biznes-planın hazırlanması 
üçün investisiya (kapital) qoyuluşunun əsaslandırılmasındakı materiallardan istifadə edilir.
Yeni neft-
qaz yataqlarının mənimsənilməsi üçün hazırlanan “Biznes-plan” özündə 
aşağıdakıları ehtiva etməlidir: 
–
Karbohidrogen ehtiyatlarının perspektivləri və onun sənaye ehtiyatlarının 
qiym
ətləndirilməsini; 
–
Neft-
qaz yataqlarının işlənməsi üçün qəbul edilmiş layihə-texnoloji sənədlərdə, 
laylardan neftin v
ə qazın sənaye istehsalı zamanı, neftin və qazın proqnoz 

---

göst
əricilərinin müəyyən edilməsi. 
Biznes-
plan “Sifarişçi tərəfindən uzun müddət istifadə edilə bilər. 
Bununla, investisiya (kapital qoyuluşu) qoyuluşundan öncəki faza (mərhələ) bitir və 
investisiya fazası başlayır. 
İnvestisiya (kapital qoyuluşu) fazasında Tender sənədləri işlənib hazırlanmağa 
başlanılır ki, onun da əsasında layihə-smeta sənədlərinin icraçıları müəyyənləşir. 
Layih
ələndirilmənin birinci etapında Texniki-İqtisadi Əsaslandırma (layihə) 
hazırlanır ki, bu da tikintinin aparılması üçün əsas layihə sənədi hesab edilir. 
Texniki-
İqtisadi Əsaslandırma özü əsasən iki mərhələli aparılır: 
–
texniki-iqtisadi 
əsaslandırmanın layihəsi; 
–
işçi sənədlər („Raboçaya dokumentasiya‟) 
Texniki-
İqtisadi Əsaslandırma (TİƏ) normativ sənədlərə uyğun olaraq, tam həcmdə 
Sifarişçi tərəfindən müəyyən edilir. 
Yeni Neft
qaz yataqlarının işlənilməsi zamanı Texniki-İqtisadi Əsaslandırma,
m
ənimsəmə zamanı texnoloji sxemləri mərkəzi komissiyanın rəyi nəzərə alınmaqla, neft-
qaz yataqlarının işlənilməsini özündə əks etdirməlidir.