D əniz neftqaz yataqlarının tikinti layihəsinin əsas mərhələləri

Layih
ənin adı 
Suyun d
ərinliyi, m 
Sahild
ən uzaqlığı, km 
Ormen Lianqe (Norveç) 
800-1100 
120-130 
Belosnejka (Norveç) 
345 
150 
Skarrab-Safron (Misir) 
650 
110 
Korrib (İrlandiya) 
350 
89 
Na Kika (ABŞ) 
200 
270 
 
Neft, qaz v
ə qaz-kondensat yataqlarının işlənməsi üçün texnoloji-layihə sənədlərinin 
işlənib-hazırlanması 
 
Neft, qaz v
ə qaz-kondensat yataqlarının işlənməyə cəlb edilməsi üçün texnoloji-
layih
ə sənədləri aşağıdakılar üçün əsas sayılır: 
–
Yataqlara qoyulacaq investisiya
nın Əsaslandırılması; 
–
Texniki-iqtisadi 
əsaslandırma (TİƏ) 
–
Neft-qaz, qaz-
kondensat quyularının tikintisi üçün layihə sənədləri; 
–
Neft, qaz, qaz-
kondensat rayonlarının yerləşməsi və inkişaf sxeminin layihəsi. 
Texnoloji-layih
ə sənədləri aşağıdakılardır: 
–
Sınaq istismar layihəsi; 
–
T
əcrübə-sənaye istismarının texnoloji sxemi (OPЭ); 
–
İşlənmənin texnoloji sxemi; 
–
İşlənmə layihəsi; 
–
D
əqiqləşdirilmiş işlənmə layihələri („Dorazrabotka‟) ; 
–
İşlənmənin analizi (təhlili). 
1)
Sınaq İstismar layihəsi – neft, qaz və qaz-kondensat yataqları üçün kifayət qədər 
axtarış-kəşfiyyat işləri aparılmadıqda və ya texnoloji sxemin hazırlanması üçün 
kifay
ət qədər ilkin məlumatların olmaması zamanı hazırlanır. 
Bu layih
ə yataqlarda qazılmış kəşfiyyat quyularının sınağı, mənimsənilməsi və 
t
ədqiqatı əsasında alınmış məlumatlar əsasında hazırlanır. 
Yataqların sınaq-istismar layihəsi özündə, yataqlarda neft və qaz ehtiyatlarının 
hesablanması və iqtisadi qiymətləndirilməsi əsasında etibarlı texnoloji işlənmə layihəsinin 
hazırlanması üçün əsaslandırma və tədqiqat işləri proqramını birləşdirməlidir. 
D
əniz neft, qaz və qaz-kondensat yataqları üçün sınaq-istismar aparılması böyük 
əhəmiyyət kəsb edir, xüsusən qaz-kondensat yataqlarında, ona görə ki, qaz-kondensat 
quyularının məlumatları əsasında kondensat faktoru dəqiq müəyyən edilir ki, bu da öz 

---

növb
əsində quyu məhsulunun çoxfazalı sistemlə texnoloji nəqlində əhəmiyyət kəsb edir. 
2)
S
ənaye-sınaq istismarının texnoloji-sxemi – neft, qaz və qaz-kondensat yataqları 
üçün bütövlükd
ə və ya yatağın ayrı-ayrı hissələri üçün sənaye işlənməsinin bütün 
m
ərhələlərində hazırlanır. 
S
ənaye-sınaq istismarının məqsədi. Verilmiş yataq üçün sənaye-sınaq işlərinin 
aparılması zamanı yeni-texnika və texnologiyalardan istifadəni təmin etməkdir. 
3)
İşlənmənin texnoloji sxemi-layihə sənədidir və kəşfiyyat və sınaq-istismar işlərinin 
m
əlumatları əsasında hazırlanır, yataqda sənaye işlənməsi zamanı qazılacaq əsas 
istismar quyu fondunu mü
əyyən edir. 
İşlənmənin texnoloji sxeminin hazırlanması ilkin məlumatlar, kəşfiyyat işləri, 
ehtiyatların hesablanması, tədqiqat işləri, kəşfiyyat quyularının sınaq-istismarı zamanı əldə 
edilir. 
İşlənmənin texnoloji sxem layihəsinin hazırlanması zamanı Azərbaycan 
Respublikasının qanunvericilik aktları və normativ baza sənədləri əsas götürülür. Bu 
xüsusi t
ələblər dəniz neft, qaz və qaz-kondensat yataqlarının işlənilməsində əsas və 
h
əlledici rol oynayır. 
4)
İşlənmə layihəsi – yerin təkindəki neft, qaz və qaz-kondensat yataqlarından neftin, 
qazın, kondensatın çıxarılması və işlənməyə nəzarət edilməsi üçün, istifadə edilən 
texniki v
ə texnoloji kompleks tədbirlə üçün əsas sənəddir. 
Neft, qaz v
ə qaz-kondensat yataqlarında istismar quyu fondunun 70% və ya daha 
çoxu qazıldıqdan, məhsuldar layların dəqiqləşdirilmiş parametrləri əsasında işlənmənin 
texnoloji sxeminin yerin
ə yetirilməsi zamanı əldə edilmiş dəqiq məlumatlar əsasında, 
işlənmə layihəsi hazırlanır.
5)
D
əqiqləşdirilmiş İşlənmə Layihəsi (Dorazrabotka) – neft, qaz və qaz-kondensat 
yataqla
rından çıxarılabilən karbohidrogen ehtiyatlarının 80% çıxarıldıqdan sonra, 
işlənmənin son mərhələsi hazırlanır. Bu zaman neft, qaz və kondensat hasilatının 
intensivl
əşdirilməsi üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirilərək, neftvermə əmsalının 
artırılması nəzərdə tutulur. 
6)
İşlənmənin analizi – işlənmənin təkmilləşdirilməsi və effektivliyini artırmaq üçün 
t
ətbiq edilən texnologiyanın, sahələr və kəsilişlər üzrə dəqiqləşdirilmiş ehtiyatlarını 
mü
əyyən edir: 
İşlənmənin analizi zamanı layihə sənədləri aşağıdakılara əsaslanmalıdır: 
–
İstismar obyektlərinin müəyyən edilməsi; 
–
T
əyinatı üzrə (istismar, vurucu və s.) quyuların yerləşdirilmə sistemi; 
–
Laylara t
əsir üsullarının müəyyən edilməsi; 
–
Quyuların istismar rejiminin və üsullarının müəyyən edilməsi; 
–
İşlənmə zamanı suvurma sisteminin effektivliyinin müəyyən edilməsi; 
–
Quyuların istismarı zamanı seçilmiş üsullar, quyuağzı və quyudaxili 
avadanlıqların müəyyən edilməsi; 
–
İstismar quyularında baş verəbiləcək mürəkkəbləşmələr üçün tədbirlərin 
əvvəlcədən müəyyən edilməsi; 
–
M
ədənlərdə quyu məhsulunun yığılması və nəqli sistemlərinin müəyyən edilməsi; 
–
Lay t
əzyiqinin saxlanması sisteminin müəyyən edilməsi; 
–
İşlənmə layihəsinə nəzarət və tənzimlənməsini təmin edən tədbirlərin müəyyən 
edilm
əsi; 
–
Quyularda kompleks geofiziki v
ə hidrodinamiki tədbirlərin müəyyən edilməsi; 
–
Bütöv kompleksin istismarı zamanı təbiətin mühafizəsi, ətraf mühitin mühafizəsi, 

---

t
əhlükəsizlik qaydalarının sənaye-sanitar qaydalarının və yanğından mühafizə 
t
ədbirlərinin müəyyən edilməsi. 
D
əniz neft, qaz və qaz-kondensat yataqlarının işlənilməsi zamanı yuxarıda qeyd 
edil
ənlərə aşağıdakı tələblər də vardır: 
–
M
ədən tikililərinin və istismar quyularının yerləşdirilməsi üçün sahələrin 
ölçül
ərinin məhdud olması; 
–
Sah
ələrdə quyuağzılarının qrup halında olması; 
–
Quyudibinin quyuağzından uzaqda olması (maili quyular olduğu üçün); 
–
Yenid
ənqurma obyektlərinin qiyməti; 
–
D
əniz mühitində ekoloji vəziyyətin qorunması üçün tətbiq edilən xüsusi tələblərin 
mür
əkkəbliyi. 
Texnoloji sxeml
ər və işlənmə layihələri, neftqazçıxarma ilə məşğul olan müəssisələr 
v
ə şirkətlər üçün yataqların işlənməsi üçün əsas baza sənədləridir.