D əniz neftqaz yataqlarının tikinti layihəsinin əsas mərhələləri

 
 
D
əniz neft-qaz mədənlərinin əsas növləri 
Dünya ölk
ələrində (birliyində) elmi-texniki inkişafın müasir mərhələsində enerji 
daşıyıcılarına olan tələbat ilbəil artır ki, bu da birinci növbədə mühərrik yanacağına və 
kimya s
ənayesinin xammalla təminatında özünü büruzə verir. Dünya Birliyi ölkələri üzrə 
karbohidrogenl
ərin quruda yerləşən neft-qaz yataqlarında hasilatı azaldığı üçün, dünya 
ölk
ələrinin neft-qaz sənayelərinin qarşısında həlli olduqca mürəkkəb, lakin olduqca vacib 
olan, su hövz
ələrinin altında yerləşən (kontinental şelf) neft-qaz yataqlarının mənimsənilib 
işlənməyə cəlb edilməsi məsələsini aktuallaşdırır. Bu yaxın onilliklər ərzində, dünyada baş 
ver
ə biləcək enerji böhranından qurtara biləcəkdir. 
Quruda yerl
əşən neft-qaz yataqlarından fərqli olaraq, su hövzələrində yerləşən neft, 
qaz v
ə qaz-kondensat yataqlarının işlənməsi üçün, faktiki olaraq, Dağ-Mədən sənayesinin, 
yeni sah
əsi yaradılmalıdır. Bu sahənin mürəkkəbliyi tələb edilən xüsusi texniki vasitələrin, 
xüsusi texnologiyalardan istifad
ə, axtarış-kəşfiyyat işlərinin aparılması üçün müvafiq yeni 
texniki strukturların yaradılmasıdır. 
D
əniz neft, qaz və qaz-kondensat yataqlarının mənimsənilməsi və istismarı zamanı 
mütl
əq aşağıdakılar nəzərə alınmalıdır: 
–
t
əbii klimatik xüsusiyyətlər; 
–
hidrometroloji xüsusiyy
ətlər; 
–
geoloji xüsusiyy
ətlər, 
çünki bundan asılı olaraq dəniz mədənlərinin işlənmə üsulu seçilir. 
D
əniz neft-qaz mədənlərinin növləri dənizin daha dərin qatlarına irəlilədikcə, yeni 
yataqlar k
əşf edildikdə və qarşıya qoyulan məqsədlərə çatmaq üçün yeni texnika və 
texnologiyalar yaradıldıqca daima artır və təkmilləşdirilir. 
Müasir d
əniz neft-qaz mədənləri quyuların qazılması və istismarı, quyu məhsulunun 
yığılması, hazırlanması və boru kəmərləri (tankerlərlə) vasitəsilə sahilə nəqlini təmin edən 
avtomatlaşdırılmış və mexanikləşdirilmiş kompleksləri özündə birləşdirir. 
Aşağıdakı Dəniz neft-qaz mədən növləri mövcuddur: 
–
yerüstü m
ədənlər; 
–
yeraltı mədənlər; 
–
suüstü m
ədənlər; 
–
sualtı mədənlər; 
–
kombin
ə edilmiş mədənlər. 
a)
Yerüstü m
ədənlər – Dəniz neft-qaz yataqları aşağıdakı üsullarla mənimsənilir: 

---

–
Sahild
ən maili və üfüqi quyuların qazılması və istismarı; 
–
Su hövz
əsinin süni olaraq bütövlükdə qurudularaq (torpaq tökülərək) xüsusi 
meydançaların yaradılması və neft-mədən avadanlığının orada yerləşdirilməsi ilə; 
–
Neft-
qaz yataqlarının yerləşdiyi su hövzəsində xüsusi dambaların yaradılması ilə. 
b)
Yeraltı mədənlər – dəniz neft-qaz yataqlarının mənimsənilməsi və işlənməsi xüsusi 
tunel-
şaxta və ya tunel-kamera sistemləri ilə həyata keçirilir. 
c)
Suüstü m
ədənlər – bu üsulla dəniz-neft, qaz və qaz-kondensat yataqlarının 
işənilməsi aşağıdakı üsullarla həyata keçirilir: 
–
D
ənizdə estakadaların və estakadayanı meydançaların tikilməsi ilə; 
–
D
ərin Dəniz Stasionar platformaların tikilməsi ilə; 
–
Xüsusi konstruksiya il
ə hazırlanmış üzən qurğular və platformalar ilə. 
d)
Sualtı mədənlər – Dəniz neft, qaz, qaz-kondensat yataqlarında yarımdalma üzən 
qurğular vasitəsilə quyuların qazılması, sualtında quyuların ağzının yığılması, 
sualtında onların istismarı, quyu məhsulunun yığılması, ilkin hazırlanması və nəql 
edilm
əsi üsuludur. 
e)
Kombin
ə edilmiş üsul – yuxarıdakı üsulların eyni zamanda bir neçəsinin birlikdə 
istifad
ə edilməsi üsuludur.