Depressiyanın diaqnostika və müalicəsi üzrə klinik protokol
Yüklə 403,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MAOI
- ÜMUMİ MÜDDƏALAR Depressiya
- Depressiya zamanı təhlükə amilləri və onun səbəbləri
6
DALY – keyfiyyətli həyatın davamiyyəti EEQ – elektroensefaloqrafiya ET HAM-D – Hamiltonun Depressiya reytinqi cədvəli XBT-10 – Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı, 10-cu baxış İPT – interpersonal terapiya KBT – koqnitiv-biheyvioral terapiyası KDT – koqnitiv-davranış (biheyvioral) terapiya KT – kompüter tomografiyası MAOI – monoaminoksidazanın inhibitorları NMR – nüvə maqnit rezonans müayinəsi PDT – psixodinamik terapiya PHQ-9 – pasiyentin sağlamlıq sorğusu RKT – Randomizasiya olunmuş klinik tədqiqat SİUSİ – serotoninin intraneyronal udulmasının seçici inhibitoru SNİUSİ – serotoninin və noradrenalinin intraneyronal udulmasının
seçici inhibitoru TMS – transkranial maqnit stimulyasiyası TSA – trisiklik antidepressantlar ÜST – Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 7
çalışan terapevtlər, ailə həkimləri üçün nəzərdə tutulmuşdur. Pasiyent qrupu: Depressiya xəstəliyi olan uşaq və böyük yaşlı şəxslər. Protokolun məqsədləri: •
Müasir diaqnostika və müalicə metodlarını tətbiq etməklə depressiyanın diaqnostika və müalicəsinin təkmilləşdirilməsi •
•
Depressiyalı xəstələrin həyat keyfiyyətinin və sosial adaptasiyasının yaxşılaşdırılması
Depressiya – həyəcan, yüksək halsızlıq, gərəksizlik hissi, intihara dair fikirlər, iştahanın azalması, yuxusuzluq, psixomotor tormozlanma və ya həyəcan, həmçinin müxtəlif somatik simptom və şikayətlərlə müşayiət olunan, əhval-ruhiyyənin enməsi ilə səciyyələnən psixi pozuntudur. Tibbi kontekstdə depressiya, bu terminin adi (bayağı) anlamından – ümidsizlik, əzginlik və kədər halından – fərqlənir və tibbi yardımın göstərilməsini tələb edir. Bir əlamət və ya sindrom kimi depressiya bir çox somatik və ya psixi xəstəliklərin əlaməti və ya nəticəsi kimi meydana gələ bilər. Belə hallarda heç də həmişə depressiyanın ümumi patogenetik mexanizmlərə malik olmasını, onun xəstəliyə ikinci psixoloji reaksiya olmasını (özünü göstərməsini) və ya onun digər xəstəlikdən asılı olmayaraq yaranmasını müəyyənləşdirmək mümkün olmur. Digər hallarda depressiya, müstəqil affektiv pozuntu (depressiv epizod, rekurrent depressiya, distimiya, depressiv reaksiya) və ya bipolyar affektiv pozuntunun tərkib hissəsi olur (bax: Bipolyar affektiv pozuntu üzrə klinik protokol). Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 8
zamanı təhlükə amilləri və onun səbəbləri
Depressiya daha çox psixi pozuntunun bio-psixo-sosial modelinə uyğun gəlir. Depressiya zamanı aşağıdakı bioloji faktorlar mühüm rol oynayırlar: irsi xarakter daşıyan depressiyaya meyllilik, bəzi somatik xəstəliklər (xüsusilə xroniki və residiv verən), alkoqolun və narkotik maddələrin qəbulu, bəzi dərman maddələri (hipotenziv maddələr, H 2 blokatorları, kortikosteroidlər, estrogenlər/ progesteronlar, interferonlar, lipofil β blokatorlar).
ailə və şəxsiyyətlərarası problemlərə, həyatda baş verən mühüm dəyişikliklərə, yaxın adamın ölümü və ya ağır xəstəliyi ilə bağlı həyəcan hissinə və tənhalığa daha mühüm əhəmiyyət verilir. Depressiyanın inkişafına səbəb olan sosial faktorlara müharibə daxil olmaqla, arzuolunmaz sosial dəyişiklik, təbii fəlakət, qəza, yoxsulluq, işsizlik, cinayətkarlıq, sosial müdafiəsizlik aiddir. Epidemiologiya Depressiya ən geniş yayılmış psixi pozuntudur. Müxtəlif mənbələrə əsasən böyük yaş dövrünə aid olan əhalinin həyatı boyu depressiyaya “yoluxması”, kişilər arasında 2,5%-dən 10%-dək, qadınlar arasında isə 5%-dən 20%-dək dəyişir. Depressiya, bu pozuntudan əziyyət çəkən qohumları olan şəxslərdə 1.5-3 dəfə daha çox təsadüf olunur. Eyni zamanda bütün dünyada depressiyanın yayılma səviyyəsinin yüksəlməsi və bu məfhumun gəncləşməsi tendensiyası qeydə alınır. Depressiyanın yayılma səviyyəsi uşaqlar arasında 2%, yeniyetmələr arasında 4-8% təşkil edir. Azərbaycanda depressiv pozuntunun aşkarlanmasının kifayətsizliyi şəraitində ÜST- nin (2002) rəsmi statistikasına əsasən ölkəmizdə depressiya, ürək- damar xəstəliklərindən (13%) və aşağı tənəffüs yollarının infeksiyasından (11%) sonra əlilliyə görə təshih edilmiş ömür illəri (DALY) göstəricisi üzrə üçüncü yerdə durur. Depressiya DALY göstəricisi üzrə neyropsixiatrik hallar arasında birinci yeri tutur.
Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. Yüklə 403,56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|