Depressiyanın diaqnostika və müalicəsi üzrə klinik protokol
Yüklə 403,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Medikamentoz müalicə
- SNİUSİ
- SİUSİ və SNİUSİ
- Metiserqid
18
Depressiya iradə zəifliyi və əqli çatışmazlıq deyil, o tibbi problemdir.
Sağalma – qaydadır, istisna hal deyil. Müalicə demək olar ki, bütün pasiyentlərə kömək edir.
Müalicənin məqsədi sadəcə əhvalın yaxşılaşdırılması deyil, tam sağalma və gələcəkdə emosional problemlərin öhdəsindən gəlmək bacarığını daha da inkişaf etdirməkdir.
Depressiyanın birinci epizoddan sonra 50%, ikinci epizoddan sonra 70%, üçüncü epizoddan sonra 90% təkrarlanmaq ehtimalı olduğu üçün uzunmüddətli müalicəyə ehtiyac vardır.
Depressiyanın ilkin əlamətləri təzahür etdiyi təqdirdə pasiyent və onun ailə üzvləri sayıqlıq göstərməli və yardım üçün mümkün qədər tez müraciət etməlidirlər. 2. Sağlam həyat tərzi depressiv simptomların yaranma tezliyini və ağırlıq dərəcəsini azaldır [C]. Sağlam həyat tərzinə dair əsas tövsiyələr:
Stress yaradan situasiyalardan qaçmaq Gündəlik vəzifələri düzgün bölmək
Alkoqol və narkotik maddələrin qəbulunu dayandırmaq Düzgün yuxu rejiminə riayət etmək
Qida qəbulunun balanslaşdırılması Fiziki məşqlər (idman, aerobika, üzgüçülük, qaçış)
Xoşagələn məşğuliyyətə ayrılan vaxtın artırılması (əyləncənin planlaşdırılması, xoşagələn insanlarla ünsiyyət, mütaliə, filmlərə baxmaq) 3. Problemin həllinə yönəldilmiş məsləhətləşmə ən sadə və səmərəli müdaxilədir [B]. Bu növ məsləhətləşmənin məqsədi pasiyenti öz resurslarından istifadə etməklə problemlərinin öhdəsindən necə gəlməyə dair təlimləndirməkdir. Bura daxildir: 1)
2)
Onun həlli üçün aydın və əldə oluna bilən məqsədlərin müəyyənləşdirilməsi 3)
Qərarın müxtəlif növ variantlarının işlənib hazırlanması və bütün “lehinə” və “əleyhinə” variantların gözdən keçirilməsi 4)
keçirilməsi Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
19 5) Bu planın həyata keçirilməsi 6)
Medikamentoz müalicə
1. Medikamentoz müalicə orta-ifadəli və ya ağır depressiya diaqnozu qoyulan pasiyentlərə təyin edilməlidir. Depressiyanın yüngül mərhələsində medikamentoz müalicənin faydasının onun təhlükəsindən geridə qaldığını nəzərə alaraq, medikamentlərin ilkin təyini tövsiyə edilmir. Belə hallarda həkim 2 həftə pasiyentin halını diqqətlə müşahidə etməli və qeyri- medikamentoz müdaxilə həyata keçirməlidir [C] (əvvəlki bölməyə bax). 2.
Yüngül depressiya mərhələsində olan pasiyentlərə dərman preparatları, qeyri-medikamentoz müdaxilələrin effektiv olmaması, yaxud keçmişdə orta və ya ifadə olunmuş depressiya epizod- larının yaşanması hallarında, depressiyanın psixososial faktor və ya somatik patologiya ilə əlaqədar olduğu təqdirdə təyin olunur. Belə hallarda yüngül depressiyanın medikamentoz müalicəsi orta-ifadəli və ağır depressiyada olduğu kimi aparılır [C]. 3. Antidepressantın seçimi pasiyentin xəstəlik tarixi, ailə anamnezi, preparatın əlavə
təsiri və təhlükəsizlik profili ilə müəyyənləşdirilir [B]. Məsələn: Əgər xəstə hər hansı bir preparata “müsbət” reaksiya veribsə, bu preparatın gələn dəfə də effektiv olacağı ehtimalı var. Əgər pasiyentin hər hansı bir preparata həssas olan qohumu varsa, bu təqdirdə o həmin preparata həssas ola bilər. Preparatın klinik profil özəllikləri də seçimi müəyyənləşdirə bilər. Məsələn: Əsasən həyəcan şikayətləri olan xəstələr böyük sedativ effekti olan antidepressantlara, tormozlanma müşahidə edilən xəstələr isə stimullaşdırıcı təsirə malik antidepressantlara müsbət reaksiya verə bilərlər. 4. Depressiya zamanı ilkin seçilən preparatlara serotoninin
müqayisədə bu antidepressantların üstünlüyü daha təhlükəsiz Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır. 20 olması, qəbul rahatlığı (gün ərzində bir dəfə təyin edilə bilər) və daimi nəzarət tələb etməyən standart terapevtik dozada təyin olunma imkanının mövcudluğundan ibarətdir. SİUSİ və SNİUSİ ənənəvi trisiklik antidepressantlardan heç də az effektli deyil.
olması) bu preparatların keçmişdə qəbulunun mümkünsüzlüyünə dair məlumatların olması ilə əlaqədar ola bilər [A]. 5. SİUSİ və SNİUSİ-nin qəbulunun əlavə təsirlərinə görə dayandırılması halı çox az ehtimalla xarakterizə olunur [A]. Bir çox insanlar üçün SİUSİ və SNİUSİ-nin qəbulunda ən xoşagəlməz əlavə təsir seksual disfunksiyadır (anorqazmiya,
Mədə-bağırsaq pozuntuları və çəkinin artması daha az təsadüf olunan əlavə təsirlərdir. Dozanın azaldılması, dərmanların qəbulunda fasilə və ya eyni sinfin digər preparatına keçid belə effektləri azalda bilər. Dərmanlarla qarşılıqlı təsir, o cümlədən qaraciyərin P450 sitoxrom fermentlərində olan dəyişikliklər SİUSİ və SNİUSİ üçün hipotetikdir və bir çox hallarda onlar digər preparatlarla eyni vaxtda istifadə oluna bilərlər. Eyni zamanda SİUSİ və SNİUSİ ilə seratoninergik aktivliyə malik olan preparatlar (tərkibində dekstrometorfin, tramodol olan preparatlar) arasındakı qarşılıqlı əlaqə, özünü miokloniya, diareya (ishal), hipomaniya, təlaş, hiperrefleksiya, fikri cəmləmə pozuntusu, qızdırma, hiperqidroz, arterial təzyiqin dəyişməsi, ürəkbulanması və qusma (Əlavə 5) kimi göstərən potensial təhlükəli reaksiyanın – serotonin sindromunun inkişafına gətirib çıxara bilər. Serotonin sindromu dozanın azaldılması və ya preparatın qəbulunun dayandırılmasından sonra çox vaxt 24 saat ərzində aradan qalxan, geri dönən haldır. Ağır hallarda simptomatikanın ifadəliliyini azaltmaq üçün serotonin reseptorlarının qeyri-spesifik antaqonistlərindən olan Metiserqid və Siproheptadindən (peritol) və həmçinin də 5-HT1A
etmək tövsiyə edilir [D]. SİUSİ və
monoaminoksidazanın (MAO) dönən və dönməyən inhibitorları ilə birgə istifadəsi yolverilməzdir. Pasiyentin MAOİ qəbul Klinik protokol Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmışdır.
Yüklə 403,56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|