Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 65 saylı 23. 01. 2001-ci IL tarixli əmri ilə
Yüklə 1,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ali məktəblər uzrə hazırlanan dərslik
- Xulasə əvəzi
- Azərbaycan mənbələri
Sonrakı illərdə fəaliyyətə başlayan ADU-nun geologiya – coğrafiya fakultəsinin ilk 10-15 ildə coğrafiya ixtisası uzrə mutəxəssisləri yox dərəcəsində idi. Əvvəllər təkcə H.B.Əliyev coğrafiya ixtisası uzrə fəaliyyət gostərirdi. Daha sonra Ə.M.Hacızadə, N.K.Kərəmov namizədlik işi mudafiə edib tədris fəaliyyətinə başladılar. 40-50-ci illərdə ADU-nun coğrafiya şobəsində tədris işinin yerinə yetirilməsində Azərbaycan EA Coğrafiya, Geologiya, Botanika, Torpaqşunaslıq və b. institutlarının əməkdaşları, Pedaqoji İnstitutun coğrafiya fakultəsinin alim və pedaqoqları yaxından iştirak etdilər. Bu alimlərin hər biri o zamanlar oz sahəsinin cox gorkəmli mutəxəssisləri idilər və məhz universitet coğrafiyasının yaranmasının ilk mənbəsini təşkil edirdilər. Q.K.Gul, H.B.Əliyev və Ə.M.Hacızadənin muəllifliyi ilə dalbadal orta və ali məktəblər ucun dərsliklər yazılırdı, muxtəlif xəritə və atlaslar tərtib olunurdu. Orta məktəb coğrafiyasının 40-50-ci illərdə inkişaf etdirilməsində Azərbaycan EA Coğrafiya İnstitutu və ali məktəb alimləri yaxından iştirak edirdilər. Məktəb coğrafiyası fənnləri V-IX siniflərin hər birində xususi proqram və dərslik uzrə tədris edilir və metodiki məsələləri həll olunurdu. Kecmiş Sovet ittifaqının Pedoqoji Akademiyasının gorkəmli metodist alimləri tərəfindən yazılmış mukəmməl dərsliklər (1960-1980-ci illər) və tərtib olunan xəritələr Azərbaycan dilinə tərcumə edilib muntəzəm olaraq məktəblərə catdırılırdı. Sabit dərsliklərə əlavə olaraq azərbaycan dilinə tərcumə edilən «Coğrafiyanın yeni proqram uzrə oyrənilməsi» (Bakı, 1974), «SSRİ-nin fiziki və iqtisadi coğrafiyasına dair metodiki vəsaitləri» (Bakı, 1981), «Materiklər coğrafiyasına dair» (Bakı, 1988) və b. metodiki vəsaitlər muəllimlərə boyuk koməklik gostərirdi. Respublikamızda coğrafiyanın tədrisi metodikası əsas sahə kimi həmişə diqqət mərkəzində durmuşdur. Uzun illər bu sahədə işi və əməli fəaliyyəti olmuş M.Zulfuqarovun rəhbərliyi altında bir dəstə metodist alimlər yetişmişdir. Onlardan N.N.Allahverdiyevi, B.Paşayevi, O.Alxasovu, M.Quliyevi, D.Ələsgərovu, H.Ağayevi, A.Qarayevi, N.Seyfullayevanı və b. gostərmək olar. Bu alimlərin əsərləri, gundəlik fəaliyyəti məktəb coğrafiyasının metodikası qarşısında qoyulmuş cox ciddi məsələlərin həllinə yonəldilmişdir. Coğrafiyanın ali və orta məktəblərdə tədris olunmasında gundəlik və aylıq qəzet və jurnalların muntəzəm cap edilməsi lazımdır. Bu baxımdan «Tarix, ictimaiyyət və coğrafiya tədrisi» metodiki məcmuənin nəşr edilməsi muəllimlərin elmi-coğrafi və metodik inkişafı ucun xususi əhəmiyyət kəsb edirdi. Orta məktəb muəllimlərinin boyuk ehtiyacı olan bu jurnalın hazırda nəşri dayandırılmışdır. Fəaliyyətdə olan «Azərbaycan muəllimi» qəzeti məktəblər ucun ən yeni məlumat və rəsmi sənədlərin maarif ocaqlarına catdırılmasında muhum rol oynayır. Son illər «Araz» hazırlıq mərkəzinin muntəzəm nəşr olunan «Zirvə» və Dovlət Tələbə Qəbul Komissiyasının «Abituriyent» jurnalında yuksək elmi-metodik səviyyəsi ilə secilən numunə testləri, analitik məqalələr, sonuncuda isə həm də qəbul proqramları verilməyə başlanıbdır. Uzun illərdən bəri alimlərimiz orta məktəblər ucun Azərbaycan coğrafiyası (fiziki və iqtisadi) dərslikləri və ali məktəblər ucun isə butun istiqamətlərdə tələb olunan dərslik və tədris vəsaitləri yazılmasında yaxından iştirak etmişlər, hazırda bu işi davam etdirirlər. Bunlardan orta məktəblər ucun əvvəllər cap olunmuş Q.K.Gulun «Azərbaycan SSR-nin coğrafiyası» (1962), H.B.Əliyevin «Azərbaycan SSR-nin iqtisadi coğrafiyası» (1963), B.Ə.Budaqov və E.F.Apoyev «Azərbaycan Respublikasının coğrafiyası»nı – 8-9-cu siniflər (1991) gostərmək olar.
Bunlar aşağıdakılardır: - fiziki coğrafiya uzrə – Q.K.Gulun redaktorluğu ilə «Azərbaycan SSR-nin fiziki coğrafiyası» (1959), - V.Kalesnik «Umumi yerşunaslıq» (Ş.B.Kərimovun tərcuməsi, 1968), - M.A.Museyibov, B.A.Budaqov, N.Ş.Şirinov «Umumi Geomorfologiya» (1967, 1986), - M.A.Museyibov «Azərbaycan SSR-nin landşaftı» (rus dilində, 1981), - M.A.Museyibov, M.S.Cobanzadə, F.Ə.Əhmədov «Qitələrin fiziki coğrafiyası», I və II hissələr, 1974, 1976), - M.S.Cobanzadə «Umumi yerşunaslığın əsasları» (1988), F.Milkov, N.Qvozdetski «SSRİ-nin fiziki coğrafiyası» (R.H.Muğalovun tərcuməsi, 1990), - M.A.Museyibov «Azərbaycanın fiziki coğrafiyası» (1998); - Hidrometrologiya uzrə – N.A.Vəliyev, M.Ə.Məmmədov «Hidrologiya» (1982,1984), - M.Ə.Məmmədov, N.Fətullayev «Təsərrufat fəaliyyətinin cayların rejiminə təsiri» (1992), - İqtisadi və sosial coğrafiya uzrə – Ə.M.Hacızadə «SSRİ-nin iqtisadi coğrafiyası» (1963), - Ş.Y.Goycayski «Əhali coğrafiyası» (1979), Y.Q.Sauşkin «İqtisadi coğrafiyaya giriş» (Ə.M.Hacızadənin tərcuməsi ilə, 1981), - R.H.Məmmədov və O.S.Osmanov «SSRİ-nin iqtisadi coğrafiyası. Rayonlar hissəsi» (1984, 1989), - T.G.Həsənov «Coğrafiyanın tədqiqat metodları. İqtisadi coğrafiya hissəsi» (1990), - N.N.Allahverdiyev «Azərbaycan SSR-nin iqtisadi və sosial coğrafiyası» (1991), - Xarici olkələrin iqtisadi və siyasi coğrafiyası uzrə – C.A.Məmmədov, H.B.Soltanova «İranın və Əfqanıstanın coğrafiyası» (1989) və «Ərəb olkələrinin coğrafiyası» (1992). - Ətraf muhiti muhafizə və təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə uzrə – R.B.Abdullayev «Azərbaycanın su hovzələrinin muhafizəsi» (1987), - Ş.Y.Goycaylı, N.K.Mikayılov, R.B.Abdullayev və b. «Ətraf muhiti muhafizə və təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə» (1996). - Geodeziya və kartoqrafiya uzrə – M.H.Əliyev «Geodeziya və topoqrafik rəsmxətt» (1961), - R.X.Piriyev «Kartoqrafiya» (1975, 1964), Geodeziyanın əsasları və topoqrafiya (1994), - M.H.Qocamanov, Z.A. Bağmanov «Geodeziya olculərinin riyazi hesablanması» (2000) və s.
Azərbaycanda ali təhsilli coğrafiyacı kadr hazırlığının həm ixtisas tərkibi və həm də coğrafiyası xeyli genişləndirilmişdir. Əvvəllər təkcə Bakının ali məktəblərində coğrafiya ixtisasları uzrə kadr hazırlanırdısa, 80-ci illərdən Naxcıvan, Lənkəran, Gəncə şəhərlərində də belə ixtisaslar yaradılmışdır. 1975-1980-ci illərdən etibarən muxtəlif təşkilatların yuksək ixtisaslı kadrlara olan tələbatının artması ilə bağlı olaraq BDU-nun coğrafiya fakultəsində movcud coğrafiya ixtisasları ilə yanaşı hidrometeorologiya, okeanologiya, kartoqrafiya, ətraf muhitin muhafizəsi (bu ixtisas hazırda respublikanın digər ali məktəblərində də yaradılıb) və 2000-2001-ci tədris ilindən beynəlxalq turizm və sosial-xidmət təsərrufatı istiqamətində kadr hazırlanır. 1992-ci ildən respublikanın coğrafiya tədrisində iki pilləli-bakalavr və magistr təhsil sisteminə kecilmişdir. Azərbaycan Respublikası mustəqillik əldə etdikdən sonra qısa vaxt ərzində orta məktəblərdə coğrafiya tədrisi sahəsində koklu dəyişikliklər aparıldı. Bu dəyişikliklər birinci novbədə olkəmizin mustəqilliyini coğrafiya təhsilində əks etdirən yeni tədris proqram və dərsliklərin hazırlanmasın olmuşdur. Yeni tipli proqram və dərsliklərin tez muddətə hazırlanması və nəşrinin təşkilində Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və onun nəzdində prof. M.A.Museyibovun sədrliyi ilə fəaliyyət gostərən coğrafiya uzrə Metodiki Şura cox boyuk işlər gormuşdur. Bu dovrun uğurlu işlərindən biri də orta məktəblərdə «Turk dunyası coğrafiyası» (XI sinif) kursunun tədrisinin təşkili oldu. Qısa muddətdə prof. M.A.Museyibov, dos. V.Ə.Əfəndiyev və metodist muəllim N.Seyfullayevanın muəllifliyi ilə «Turk dunyasının coğrafiyası» dərsliyi yazıldı. Orta məktəbin digər dərsliklərinin yazılmasında akad. B.Ə.Budaqov, prof. Ə.C.Əyyubov, Ş.Y.Goycaylı, N.N.Allahverdiyev, dos. T.Gərayzadə, T.G.Həsənov, B.Paşayev, D.Ələsgərov, Y.Qəribov, Ş.Pənahov, E.Əlizadə, M.Mirzoyev, N.Əyyubov və b. fəal iştirak etmişlər. Məktəb coğrafiyası sahəsində qısa muddətdə gorulmuş bu boyuk quruculuq işləri fasiləsiz olaraq indi də davam etdirilir. Proqramlar yeniləşdirilir, kohnə dərsliklər təkmilləşdirilir, azərbaycan və rus dillərində təkrar nəşri həyata kecirilir. Yeni nəşrində başlıca diqqət əvvəlki dərsliklərin əksəriyyətində yol verilmiş noqsanlar, cox sozculuyun, murəkkəb cumlə və fikirlərin, rəqəm aludəciliyinin və s. aradan qaldırılmasına yonəldilməlidir. Orta və xususilə ali məktəblərdə coğrafiyanın tədrisinin yaxşılaşdırılması sahəsində də əsaslı işlər gorulməlidir. Bir cox hallarda, elə indinin ozundə də ali məktəb tələbələri auditoriyalarda oxunan muhazirələrin passiv (statik) dinləyicilərinə cevrilirlər. Ona gorə ali məktəblərin yeni metodikaya boyuk ehtiyacı vardır. Məktəb coğrafiyasının inkişafında muhum əhəmiyyəti olan coğrafi atlas və xəritələrin latın əlifbası ilə azərbaycan dilində capa hazırlanması sahəsində də fəal işlər aparılır. Artıq «Yarımkurələrin fiziki xəritəsi», «Dunyanın siyasi xəritəsi, «Dunyanın iqlim xəritəsi», «Azərbaycan Respublikasının inzibati-ərazi bolgusu xəritəsi», «Yer qabığının quruluşu», «Azərbaycan Respublikasının fiziki, oroqrafiya, geomorfologiya, torpaq xəritələri», «Azərbaycan Respublikasının iqtisadi, sənaye, kənd təsərrufatı, nəqliyyat xəritələri» və b. cap olunmuş və bu iş indi də davam etdirilir. Bu xəritələrin hazırlanmasında akad. B.Ə.Budaqovun rəhbərlik etdiyi Azərbaycan EA Coğrafiya İnstitutu və onun əməkdaşlarından İ.E.Mərdanovun, prof. Ə.C.Əyyubovun, B.T.Nəzirovanın və BDU-nun fiziki coğrafiya kafedrasının mudiri prof. M.A.Museyibovun muəllifliyi və boyuk əməyi olmuşdur. Artıq daha iri həcmli atlas və kontur xəritələr hazırlanması mərhələsinə kecilibdir və onların coxu capa təqdim edilibdir. Kartoqrafiyanın bu zəngin məhsullarının keyfiyyətli cap edilib Azərbaycanın butun şəhər və kənd məktəblərinə catdırılması gunun vacib məsələlərindən biridir. Beləliklə, məktəb coğrafiyasının iki muhum istiqamətində: a) yeni proqram və dərsliklərin yaradılması; b) məktəb xəritələrinin hazırlanması həyata kecirilməkdədir. Bu muhum tədris sahəsində gələcəkdə başlıca məqsəd: 1) Orta və ali məktəb proqram və dərsliklərinin elmi-metodiki prinsiplərinin işlənməsi; 2) hər iki tədris mərhələsinin yeni metodikasının və tədris vəsaitlərinin hazırlanması; 3) coğrafiya təhsil sisteminin Avropa standartlarına uyğun təşkil edilməsidir.
Butun bu irimiqyaslı vəzifələrin həyata kecirilməsində respublika coğrafları, coğrafiya cəmiyyəti yaxından iştirak etməlidir. Tədris metodikası ilə bağlı olan məsələlərin həllində isə Azərbaycan Dovlət Elmi-Tədqiqat Pedaqogika, Azərbaycan Muəllimləri (kecmiş muəllim kadrlarının təkmilləşdirmə institutu) və Bakı Muəllimləri Təkmilləşdirmə İnstitutlarının uzərinə muhum vəzifələr duşur. Məktəb coğrafiyasının inkişafında yeni istiqamətlərdən biri də ali məktəblərə qəbul imtahanlarının test usulu ilə aparılması və bu sistemdə coğrafiyaya geniş yer verilməsidir. Hər il humanitar və iqtisadi, son illər isə bir cox ixtisasları uzrə qəbul imtahanlarında coğrafiyadan 30 suala cavab vermək tələb olunur. Bu isə məktəb coğrafiyasının butun kurslarının dərindən oyrənilməsini tələb edir və butovlukdə onun səviyyəsinə musbət təsir gostərir. Test sual və proqramlarının, yeni tovsiyələrinin hazırlanmasında Tələbə Qəbulu uzrə Dovlət Komissiyası yanında fəaliyyət gostərən ekspertlər qrupu və daimi seminar əhəmiyyətli işlər gorurlər. Beləliklə, Azərbaycan Respublikasının ali və orta məktəblərində coğrafiyanın tədrisinin yaxşılaşdırılması ucun əlverişli şərait yaradılmışdır. Bu şəraitdən bacarıqla istifadə edərək onun tədrisini daimi təkmilləşdirmək və dərinləşdirmək tələb olunur.
Azərbaycan Respublikası coğrafiyasının tarixinə dair aparılan umumi tədqiqatları aşağıdakı kimi yekunlaşdırmaq olar. - Azərbaycan coğrafiya elminin tarixi uzrə axtarışlar davam etdirilməlidir. - Coğrafiya elminin qarşısında, xalq təsərrufatının ərazi təşkili, təbii ehtiyatlarla təmin olunması, əhalinin məşğulluğu, sağlamlığı, təhlukəsizliyi, onun təchizatı və istirahətinin daha səmərəli qurulması problemləri uzrə elmi-tədqiqat işlərinin aparılması, vəzifəsi durur. - Olkə təsərrufatının muasir tələblərini odəmək məqsədi ilə respublikanın təbii və antropogen landşaftlarının daha dərindən oyrənilməsini davam etdirmək lazımdır. - Coğrafiyanın butun sahələrində aerokosmik materiallardan və metodlardan geniş istifadə olunmalıdır. - Landşaftın dinamikası, geokimyası, inkişaf proqnozları, onların qruplaşması və s. ən yeni metodlara tədqiq edilməlidir. - Gələcəkdə də Azərbaycanın və onun qonşu rayonlarının paleocoğrafi inkişafı tarixini oyrənmək zəruridir. Faydalı qazıntıların axtarılmasında paleocoğrafi tədqiqatları daha da dərinləşdirmək, muasir tektonik hərəkətləri yeni geofiziki və riyazi metodlarla oyrənmək lazımdır. - Olkə təsərrufatının muxtəlif sahələrində iqlim potensialından səmərəli istifadə etmək ucun respublika iqlimini oyrənmək tələb olunur. İqlim ehtiyatlarının, bioiqlim potensiallarının geniş miqyaslı tədqiqi və təcrubi cəhətdən qiymətləndirilməsi kənd təsərrufatının gələcək inkişafı ucun boyuk əhəmiyyət kəsb edir. - Aqroiqlim ehtiyatlarının aşkara cıxarılması və bazar iqtisadiyyatı şəraitində onlardan səmərəli istifadənin təşkili fasiləsiz şəkildə oyrənilməlidir. İqlim dəyişmələrinin proqnozları hazırlanmalı, təhlukəli atmosfer hadisələrinin muxtəlif muddətli proqnozlarının dəqiq metodikası işlənməlidir. - Hidroloji hadisə və proseslərin təhlilində aerokosmik metodların tətbiqi genişləndirilməlidir. - Respublika su ehtiyatlarından daha da səmərəli istifadə etmək ucun su hovzələrinin qorunmasına dair, su daşqınları və sellərlə mubarizə, ekstremal halların qarşısını almaq, su anbarlarının muhafizəsi və qorunması, suvarma şəbəkələrinin daha səmərəli təşkili kimi hidroloji tədqiqatları davam etdirmək lazımdır. Cay hovzələrinin, xususən tranzit cayların ekosistemini qoruyub saxlamaq məqsədilə cayların ekoloji axımı uzrə tədqiqatlar aparılmalıdır. Məcra prosesləri və sel-daşqın hadisələrinin oyrənilməsi əsaslı surətdə genişləndirilməlidir. - Respublikanın təbii şəraitini və onun təbii ehtiyatlarını əks etdirən umumi respublika və ayrı-ayrı regionların fiziki-coğrafiyası yeni mərhələdə daha onəmli yer tutmalıdır. - İqtisadi və sosial coğrafiya elminin vəzifəsi başlıca diqqəti olkə təsərrufatının intensiv inkişafına komək edən geniş tədqiqat işlərinin aparılmasına yonəltməkdir. Yerli ehtiyatları aşkara cıxarmaq, onları olkə təsərrufatının istifadəsinə vermək sahəsindəki işləri davam etdirməlidir. - Olkədə məhsuldar quvvələrin tarazlı (kompleksli) inkişafını, muxtəlif miqyaslı sahə və ərazi sistemlərinin məqsədəuyğun təşkilini təmin edən tədqiqatlar lazımdır. - Əhalinin və əmək ehtiyatlarının coğrafi cəhətdən oyrənilməsini davam etdirmək lazımdır. Kənd və şəhər məskunlaşmasını yaxşılaşdırmaq, ətraf muhitin istehsala və insanların həyatına, fəaliyyətinə təsirini daha dəqiq oyrənmək tələb olunur. - İnsan ilə təbiət arasında munasibətlərin xarakterini oyrənmək və bu munasibətlərdən insanların xeyrinə istifadə etmək istiqamətində aparılması lazım gəlir. - İqtisadi əlaqələrin yaxşılaşdırılmasına, respublikanın xarici və regional iqtisadi əlaqələrinin səmərəliləşdirilməsinə, ərazi əmək bolgusunun duzgun təşkilinə daha cox fikir verilməlidir. - Uzun muddət yaddan cıxmış sosial coğrafi tədqiqatları indi davam etdirmək zəruridir. İnsanların muxtəlif təbii-coğrafi şəraitdə həyat tərzini, sağlamlığını, istirahətini və s. yaxşılaşdırmaq ucun ərazinin təbii-iqtisadi imkanlarını aşkar etmək və onlardan istifadə yollarını oyrənmək. - Bizə qonşu və yaxın olan xarici olkələri coğrafi cəhətdən oyrənmək, qonşuluq imkanlarından istifadə etməklə bu olkələrlə iqtisadi və mədəni əlaqələrin yaranması imkanlarını muəyyənləşdirmək, regional və qlobal iqtisadi inteqrasiyanın inkişafında coğrafiyanın potensialından intensiv istifadə etmək. - Əhəmiyyəti nəzərə alınmaqla Xəzərin kompleks tədqiqini genişləndirmək. - Respublikanın və onun ayrı-ayrı rayonlarının kompleksli coğrafi xususiyyətlərini əks etdirən əsərlərinin sayını artırmaq. - Bu tədqiqatları aparmaq ucun yeni, ən qabaqcıl metodlardan, coğrafi tədqiqatlarda komplekslilikdən, sistem metodundan, ən yeni və ətraflı məlumat verən kosmik tədqiqatlardan geniş istifadə etməliyik. Komputerlər sistemi və elektron hesablama maşınlarından istifadə edərək informasiya yığmaq və daha dəqiq tədqiqatlar aparmaq tələb olunur. - Təsərrufatın, ekoloji muhitin butovlukdə cəmiyyətin oyrənilməsində coğrafiya elmlərinin inteqrasiyasını genişləndirmək. Ədəbiyyat 1.
Античная география. Под. ред. Боднарского- М. 1953 2.
Анучин Д.Н. Географические работы – М.1954. 3.
Баранский Н.Н. Становление Советской Экономической географии. Из-во. «Мысль», М.1980. 4.
Берг Л.С. Очерки по истории русских географических открытии. М.-Л. 1949. 5.
Витвер И.А. Историко-географическое введение в экономическую географию зарубежнего мира – М, 1963.
6.
Геттнер А. География, ее история, сушность и методы – М, 1930. 7.
К.Грегори. География и географы. М. 1988. 8.
Гумболдт А. Картины природы – М, 1959. 9.
Qumilyov L.N. Qədim Turklər, Bakı, 1993. 10.
Дитмар А.Б. От Птоломейа до Колумба. М. «Мысль», 1989. 11.
Джонстон Р.Дж. География и географы. М. 1987. 12.
Дробижев В.З., Ковальченко И.Д., Муравьев А.В. Историческая география СССР. М. 1973. 13.
Исаченко А.Г. Развитие географических идеи – М.1971. 14.
Максаковский В.П. Историческая география. М. 1997. 1.
Максаковский В.П. Географическая культура. Учебн.,М. 1998. 2.
Магидович И.П., Магидович В.И. «Очерки по истории географических открытии». В пяти томах. М. 1982-1983. 3.
4.
Отечественные физико-географы и путешественники – М. 1959. 5.
Саушкин Ю.Г. История и методология географической науки. Курс лекции – М. 1976. 6.
Фрадкин Н.Г. Географические открытия и научное познание Земли. – М. 1972. 7.
Экономическая география в СССР. История и современное развитие – М. 1987. 8.
Энциклопедия. География М. «Аванта», 1997. 9.
Ятунский В.К. Историческая география М. 1955. Azərbaycan mənbələri 1.
Azərbaycan Coğrafiya Cəmiyyəti 60 ildə: uğurlar, nailiyyətlər və perspektivlər. B. 1999. 2.
Azərbaycan tarixi uzrə qaynaqlar. B. BDU-nun nəşriyyatı. 1989. 3.
Budaqov B.Ə. Turk uluslarının yer adları – B. 1994. 4.
Vəlixanlı N.M. IX-XII əsrlərdə ərəb coğrafiyaşunasları və səyyahları Azərbaycan haqqında. B. 1974. 5.
Гейбуллайев Г.А. Топонимика Азербайджана – Б.1986. 6.
Yaqub Mahmudov. Səyyahlar Azərbaycana gəlir. B. 1986. 7.
Nurəddin Kərimov. Qırx il səyahətdə. B. 1977. 8.
Fəridə Məmmədova. Azərbaycanın siyasi tarixi və tarixi coğrafiyası. B. 1993. 9.
Coğrafiya elmi 50 ildə. Akad. B.Ə.Budaqovun red. ilə – B. 1996.
Yüklə 1,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|