Dərslik 1994-cü ildə nəşr edilmiş ali məktəblər üçün «Azərbaycan tarixi»nin (I cild) davamıdır və xalqımızın tarixinin
Yüklə 3,22 Mb. Pdf görüntüsü
|
prinsipi həddən ziyadə siyasiləşmiş cəmiyyətdə orduya müxtəlif amallı və əqidəli adamların gəlməsinə səbəb olmuşdu. Orduda elə ilk günlərdən xaos yaranmağa başlamışdı. Müxalifət də silahlı qüvvələr yaradılmasına öz səriştəsiz hərəkətləri ilə mane olurdu. Ə.Elçibəy prezidentə «Qarabağ problemi»ni həll etmək üçün 20-25 gün vaxt verilməsini tələb edirdi. Müdafiə Nazirliyini ələ keçirmək istəyən siyasi qüvvələr - Rəhim Qazıyev, Etibar Məmmədov, Fəhmin Hacıyev və b. bura hərbçinin deyil, mülki şəxsin rəhbər təyin edilməsini tələb edir, piketlər keçirirdilər. Müdafiə nazirlərinin tez- tez dəyişdirilməsi ordu quruculuğuna ağır zərbələr vururdu. Azərbaycan Respublikasının 1991-ci il 9 oktyabr «Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri haqqında» qanununun qüvvəyə minməsi haqqında Ali Sovetin qərannın hərbi obyektləri, silah və texnikanı invertallaşdırıb müsadirə etmək tələblərinə baxmayaraq, rus hərbçiləri mümkün olan hər bir şeyi respublikadan çıxarmağa, şəxsi adamlara satmağa, məhv etməyə çalışırdılar. Bu təxribatlardan biri də hərbi vertolyotları yandırmaq cəhdi oldu. Bəzi aviasiya hissələrindən isə təyyarələr aparıldı, hərbi aerodrom dağıldı, qiymətli hərbi cihazlar məhv edildi. Xəzər donanması gəmilərində də avadanlığa, yerüstü obyektlərin, demək olar ki, hamısına xəsarət yetirilmiş, sökülüb dağılmışdı. Belə bir şəraitdə erməni hərbi hissələri MDB qoşununun köməyi ilə azərbaycanlılar yaşayan kəndlərə hücumu genişləndirirdilər. Onlar 1992-
ci il yanvarın 15-də Kərkicahan, fevralın 10-da Malıbəyli, Quşçular kəndlərini ələ keçirdilər. Xocalı və Şuşanın mühasirəsi getdikcə daralırdı. Yeni yaradılmağa başlanan Azərbaycan ordusunun hissələri, xüsusi təyinatlı milis və özünümüdafiə dəstələrinin müqavimət tədbirlərinin nizamsızlıq, əlaqəsizlik, satqınlıq üzündən baş tutmurdu. Azərbaycan Ordusunun Şuşamn mühasirəsini Daşaltı tərəfdən qırmaq üçün keçirdiyi əməliyyat da tam uğursuzluqla nəticələndi. Satqın bələdçilər bir taqım əsgər və zirehli maşınları minalanmış əraziyə saldılar, ordu böyük tələfat verdi, 33 nəfər həlak oldu, 34 nəfər itkin düşdü, 36 nəfər yaralandı. Fevralın ortalannda düşmən növbəti dəfə Qaradağlı kəndinə güclü hücuma başladı. Qanlı döyüşlərdə kənd dəfələrlə əldən-ələ keçdi. Dörd gün davam edən qeyri-bərabər döyüşdən sonra ermənilər kəndi ələ keçirib onun 92 nəfər müdafiəçisini, 54 sakinini vəhşicəsinə öldürərək silos quyularına atdılar. Qalan əhali əsir götürüldü. 479 Fevralın sonunda Xocalı faciəsi törədildi. Şəhər uzun müddət mühasirədə olmuş, respublika rəhbərliyinin cinayətkar laqeydliyi üzündən müdafiə işləri lazımınca təşkil edilməmişdi. Xocalı ərazi özünümüdafiə batalyonu heç bir zirehli texnika ilə silahlanmamışdı. Ona Şıx briqadası II batalyonunun cəmi 20 nəfərdən ibarət minaatanlar batareyası kömək edirdi. Fevralın 25-də axşam saat 9-da erməni hərbi birləşmələri, MDB qoşununun Xankəndindəki 366-cı mexanikləşdirilmiş atıcı alayı, habelə xarici ölkələrdən gətirilmiş muzdlu quldurlar uzun müddət mühasirədə olan Xocalıya hücum etdilər. İlk zərbə şəhərin yaxınlığındakı hava limanına vuruldu. Şəhərin müdafiəçiləri azsaylı və pis silahlanmış olsalar da, mərdliklə vuruşurdular. Xüsusi təyinatlı milis dəstəsinin komandiri, milis mayoru Əlif Hacıyev döyüşdə, xüsusilə fərqlənirdi. Onun rəhbərlik etdiyi 22 nəfərlik dəstə düşmənin hava limanına güclü hücumlannı üç dəfə dəf etdi. Lakin qüvvələr bərabər deyildi. Ə.Hacı- yev vəziyyətin çıxılmaz olduğunu görəndə hava limanının dispetçer məntəqəsini partladaraq düşmən əlinə keçməsinə imkan vermədi. Sonrakı döyüşlərdə igid komandir ağır yaralanıb qəhrəmancasına həlak oldu, ölümündən sonra ona Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adı verildi. Güclü artilleriya hazırlığından sonra düşmən tankları zirehli maşınlan şəhərə soxuldu, küçə döyüşləri başlandı. Cəsur komandir Tofiq Hüseynovun rəhbərlik etdiyi batalyonun 150-yə qədər dÖ3dişçüsü qat-qat güclü olan yağı düşmənlə qəhrəmancasına vuruşurdular. Tofiq Hüseynov düşmənlə üç gün, üç gecə son nəfəsinədək döyüşdü, yağılan azdınb onlarla adamın mühasirədən çıxmasına imkan yaratdı. Axırda özü mühasirəyə düşdü. O, düşmənin təslim olmaq çağınşına məhəl qoymayıb son gülləni özünə vurdu, ana torpağı qucaqlayaraq gözlərini əbədi yumdu. Ölümündən sonra ona Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adı verildi. Xocalı döyüşündə yüzlərlə adam həlak oldu, yaralandı, əsir götürüldü, şəhər yandınIdı. Sağ qalanlann bir hissəsi, əsasən qadınlar, qocalar və uşaqlar şəhərin şimal-şərq istiqamətində iki yolla Ağdama tərəf qaçmağa başladılar. Qarlı, şaxtalı gecəni ayaqyalın, başıaçıq meşədə keçirən qaçqınlann çoxunu don vurdu, yaralıların bir hissəsi tab gətirməyib öldü. Qalanlan səhəri gün Xocalıdan 6-7 km aralı Qaraqaya adlı yerdə meşədən çıxarkən pusquda durmuş erməni faşistləri tərəfindən gülləbaran edildilər. Yüzlərlə köməksiz qadın, qoca, uşaq həlak oldu. Xilas olaraq Abdal-Gülablı kəndinə getməyə çalışan qaçqınları da düşmən mühasirəyə alıb atəşə tutdu. Çoxlan əsir götürüldü. Erməni 480 Yüklə 3,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|