Dərslik azərbaycan Dövlət Neft vəSənaye Universiteti tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Pr.№ Bakı 2017
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Bir neçə yan lülə qazımaq üçün sistem.
Çox lüləli qazıma zamanı bir neçə üfüqi lülə , bir və ya bir neçə məhsuldar laya yerləşdirilir (şəkil 13.12). Şəkil 13.12. İstismarı artırmaq üçün çoxlüləli qazıma. Gücdən düşmüş zonalarda (yuxarıdakı şaxələnmə) çoxlüləli set quyunun məhsuldar layla əlaqə məsafəsini artırır və laya lazım olan böhran (depresiya) səviyyəsini azaldır. Əsas 332 quyu lüləsindən izolə olunmuş layları açmaq üçün bir neçə yan lülə qazımaq olar (ortadakı şaxələnmə). Çatlı laylarda bir- birinin əksi istiqamətində iki yan lülə qazılır, həmin lülələr çoxlu sayda çatlarla görüşür (aşağıdakı şaxələnmə). 13.4. Çoxlüləli quyuların tamamlanması. Çoxlüləli quyuların tamamlanmasının beynəlxalq klasifikasiyası TAML (Complexity Ranking). Səviyyənin artması ilə mürrəkəblik səviyyəsidə artır. Səviyyə 1 Əsas quyu lüləsi və yan şaxələrin lülələri qoruyucu kəmərlə möhkəmləndirilmir və ya hər bir lülədən quyruq kəməri asılır. Ayrılmaların möhkəmliyi və onun hidravliki izolyasiyası bütövlükdə ayrılan hissədə süxurun xassələrindən asılıdır Səviyyə 2 Əsas quyu lüləsi qoruyucu kəmərlə möhkəmləndirilib, yan lülə açıq dibə malikdir və ya quyruq kəmərilə (süzgəclə) təmin olunub. Ayrılan hissə hidravliki izolyasiya olunmayıb. 333 Səviyyə 3 Əsas lüləyə qoruyucu kəmər endirilib və arxası sementlənib, yan lüləyə qoruyucu kəmər endirilib və arxası sementlənməyib (ayrılan nöqtədə möhkəmləndirmə sementlənməmiş mümkündür). Səviyyə 4 Quyunun əsas və yan lülələrinə qoruyucu kəmər endirilib və arxası sementlənib (yan lüləyə süzgəcli quyruq kəməri endirilib) Səviyyə 5 Quyunun əsas və yan lülələrinə qoruyucu kəmər endirilib və arxası sementlənib (istismar üçün texnoloji avadanlıqlar pakerin köməyilə bərkidilir). Ayrılmalar hermetikdir. 334 Səviyyə 6 Əsas lülə ayrılıqda istismar üçün dib ayrılmasına və avadanlıqların bərkidilməsinə malikdir. Ayrılma hermetikdir. (Hermetiklik üçün ancaq sementdən istifadə etmək bəs deyil). Şəkil 13.13. TAML-a görə səviyyələrin mürəkkəbliyi haqqında daha aşkar görünüş. 335 13.5. Çoxdibli quyuların qazılması. Çoxdibli neft və qaz quyularının qazılması zamanı məhsuldar lay içərisində quyu lüləsinin əlverişli uzunluğu artır və nəticədə, drenaj zonası və süzülmə səthi də böyüyür. Bəzi hallarda yatağın kəsilişinin aşağı hissəsində quyu dibinin açıq şəkildə istismarına yol verilir. Bu halda əsas lülənin məhsuldar lay üzrə bir-birindən kəskin surətdə yana və müəyyən məsafəyə uzaqlaşmış lülələrin şaxələnməsi nəzərdə tutulur. Çoxdibli o quyular adlanır ki, ümumi bir lülənin aşağı hissəsindən maili və üfüqi quyular şaxələnmiş olsun. Quyu lülələrinin sayı iki və daha çox ola bilər. Çoxdibli quyular aşağıdakı tiplərdə olur: - maili-istiqamətlənmiş şaxəli quyular; - üfüqi şaxələnmiş quyular; - radial quyular. Çoxdibli quyuların qazılmasında standart qazıma avadanlıqları istifadə olunur. Bir çox parametrlərə görə əsasəndə üfüqi istiqamətli lülələrdə kəskin əyintilər olan zaman müqavimət qüvvələri nəzərə alınmaqla bu texnikanın gücü və yükqaldırma göstəriciləri təyin olunur. Bu kriteriyaların düzgün yerinə yetirilməsi qazıma və qoruyucu kəmərlərin normal işini təmin edir. Ümumiyyətlə çoxdibli quyular (ÇDQ) aşağıda göstərilən geoloji şəraitdə qazılır: - aşağı lay təzyiqli neft yataqlarını istismar etmək üçün; - yüksək özlülüklü neft olduğu halda köhnə istismar olunmuş layları istismar etmək üçün; - təbəqəli məhsuldar laylarda; - kömür laylarında deqazasiya zamanı - açıq fontanları və yanğınları söndürən zaman. 336 Çoxdibli quyuların quruluşuna aşağıdakı əsas tələblər qoyulur: - əsas quyu lüləsindən şaxələnmiş quyu lülələrinin dibinə alətin inhirafetdirici hissəsi sərbəst keçməlidir; - quyu lüləsinin bütün intervallarında maksimum intensivlikli quyunun əyilməsi imkanı olmalıdır; - imkan daxilində quyu lüləsində geofiziki və inklinometrik işlərin görülməsi mümkün olmalıdır. Əsas lülədən müxtəlif hündürlükdə məhsuldar layın tavanından, bir-birindən müxtəlif məsafələrdə, müxtəlif əyrilik radiuslarına malik, lay boyunca şaquli, maili, üfüqi quyular olmalıdır. Şaxələnmiş quyu formasının seçilməsi məhsuldar layın qalınlığından və onun litoloji xarakterindən, lülənin əyrilik radiusundan və lay təzyiqindən asılı olaraq əyilmə dərinliyindən, layda mayenin hərəkət rejimindən, lay təzyiqini saxlamaq üçün tədbirlərdən asılıdır. Çoxdibli quyu lülələrinin profili və başqa parametrləri (uzunluğu, lülələrin sayı) aşağıdakı meyarlardan təyin olunur: - neft layının qeyri-bircinslik həddi; - layın qalınlığı; - layın litologiyası; - kəsilişin dayanıqlığı; - layda süxurların bərkliyi və onun yayılması. Çoxdibli quyunun profilinin seçilməsi üçün əsas olaraq kəsilişin geoloji xarakteristikası, layın işlənməsi və quyunun istismar şərti, qazmanı aparacaq idarənin texniki-texnoloji imkanları, quyuların möhkəmləndirmə şərti, quyunun və ayrı- ayrı lülələrin təmiri və mənimsənilməsi götürülür. Çoxdibli quyunun profilinin layihələndirilməsi onun aşağı hissəsindən başlanır: profilin tipi, şaxələnmədə lülələrin sayı və onların konfiqurasiyası təyin olunur. Texniki imkanlardan asılı olaraq əsas quyu lüləsinin quruluşu, əlavə lülələrin quruluşları, 337 verilmiş yığılma intensivliklərinə görə əyrilik radiusları, QKAH-i, onların quyu lülələrdən keçməsi təyin olunur. Bundan başqa qazıma və istismar borularının əyilmə həddinə görə diametrləri təyin olunur. Təbəqəli laylarda yarım maili lülələr 60 0 -dən az olmayan zenit bucağı altında qazılır və onun lüləsi dalğa formasında ola bilər (şəkil 13.14). Şəkil 13.14. Şaquli əsaslı və əlavə lülələrin dalğa şəkilli olan çoxdibli quyuların profili (təbəqəli məhsuldar layda). Böyük qalınlıqlı (100 m və daha çox) və ya çoxlaylı sahələri effektli istismar etmək məqsədilə çoxyaruslu quyuların (ÇYQ) qazılmasını tətbiq etmək məqsədəuyğundur. Hər bir yarusda 3 – 4 əlavə lülə qazılır (şəkil 13.15). Yarusların sayı 2 – 3 ola bilər. Onları əsasən yüksək özlülüklü neft yataqlarında qazırlar. Şəkil 13.15. Çoxyaruslu quyu profili 338 Çoxyaruslu üfüqi lülələrlə qazıma (şəkil 13.16) qaz papağı (şapkası) olan böyük qalınlıqlı laylar üçün məsləhət görülə bilər. Bu halda yuxarı yarus 2 – 4 lüləli qaz papağı (şapkası) daxilində, aşağı yarus neft layın daxilində qazılır. Şəkil 13.16. Mümkün tətbiq imkanı. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|