Dərslik azərbaycan Dövlət Neft vəSənaye Universiteti tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Pr.№ Bakı 2017
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Çoxdibli quyu quruluşunun xüsusiyyətləri.
Çoxdibli quyu quruluşlarına əsasən üç tələb qoyulur (şəkil13.17): - quyu lüləsilə quyu dibinə sərbəst keçid; - quyu lüləsinin istənilən hissəsində intensiv əyilmə üçün lazım olan imkana baxılmalıdır; - qoruyucu kəmərin köməyilə quyunun istənilən intervalının möhkəmləndirmə imkanı. Bundan əlavə lülənin tikintisi geofiziki işlərin yerinə yetirilməsi imkanını təmin etməlidir. Çoxdibli quyuların tikintisi maili və üfqi qazma çərçivəsində texnologiyanın bütün imkanlarından istifadə etməyə imkan verir. Neft maksimum şaquli istiqamətə yaxın olan lülələrdən çıxarılır, qalan şaxə lülələri drenaj kanalları kimi istifadə 339 olunur – onlarla neft layın ayrı-ayrı neftli sahələrindən əsas lüləyə daxil olur. Yatağın işlənməsi prosesində yüksək məhsuldarlıqlı çatlar və linzalar qala bilər – belə sahələrdən nefti çoxdibli üfüqi quyuların qazılması ilə çıxarmaq olar. Şəkil. 13.17. Çoxdibli quyu. 13.6. Çoxlüləli quyuların qazılma texnologiyası Çoxlu sayda kollektorlar (mayeləri və qazları toplayıb aparan kanallar) uzun müddət aşağı məhsuldarlı sayılırdı, belə ki, bir lüləli qazıma texnologiyası lazımi effektivlik göstərmirdi. Çoxdibli üfüqi quyuların tikintisi, “sıfırdan” tikintisi başlayan quyular ilə yox, hətta işləyən quyu lülələri əsasında bu problemi həll etdi. Üfüqi quyuların texnologiyasından istifadə etmək aşağıdakı məsələləri həll etməyə imkan verir: - yataqda quyuların sayını azaldır, əsasən də şelfdə yataqların işlənməsi zamanı, həmçinin quruda da infrastruktur tikintisini azaldır; - istismar həcmi artır, layın neftvermə qabiliyyəti artır; - quyuların sulaşması zəif gedir; 340 - zəif keçiricili, linzaşəkilli yataqları, böyük şaquli çatları olan laylarla effektli iş; - lay daxilində sadə və etibarlı təzyiqin saxlanması. Əgər çoxdibli üfüqi quyuların əyrilik radiusu 190 m-dən çoxdursa, onda bu radius böyük adlanır. Bu tip quyularda şaquldan quyu dibinin uzaqlaşması 1500 m -ə çata bilər. Əyrilik radiusu 60 m-dən 190 m-ə qədər olduqda – orta, burada üfüqi intervalın optimal uzunluğu 450 m-də 900 m-ə qədər olur. Kiçik məsafədə şaxələnmə quyunun yüksək iqtisadi göstəricisini artırır, belə ki, lülə lazım olan hissəyə dəqiq düşür. İstismar olunan layın qalınlığı mümkün qədər böyük olduqda (100 m-dən böyük) çoxdibli quyuların tikintisi bir neçə səviyyədə aparıla bilər. Bu texnologiya yüksək özlülüyə malik neftli laylar üçün tətbiq edilir. Bu zaman orta səviyyəli şaxələr isti aparıcılar vurmaq üçün, qalanları neft məhsulunun yığılması üçün istifadə olunur. Böyük sayda lülənin qazılması ancaq yüksək dayanıqlılığı olan laylarda icazə verilir. Əgər lay dayanıqlı deyilsə, onda ancaq bir şaxələnməyə icazə verilir, o da birbaşa laya üfüqi qazılır. Hər bir neftçıxarma şirkəti yataqların işlənməsi zamanı maksimum iqtisadi effektivliyə nail olmağa çaılışır, ona görə də çoxdibli quyuların tikintisi texnologiyası həmişə təkmilləşdirilir. Yeni fəaliyyətdə olan yataqlarda çoxlüləli quyuların qazılması. Bir çox hallarda çoxlüləli qazımanı yeni yatağın kəşfiyyatında istifadə edirlər. Əgər bu texnologiyanın tətbiqi məqsədəuyğundursa, onda yuma məqsədlərdə istifadə olunur. Quyuların qazılmasının texniki-iqtisadi səmərəsini yüksəltmək üçün qabaqcıl üsullardan biri də çoxlüləli quyuların qazılmasıdır (şəkil 13.18). 341 Şəkil 13.18. Çoxlüləlili quyuların köməyi ilə qeyri-bərabər keçiricliyə malik layların açılma sxemi Bu üsulun mahiyyəti əsas quyu lüləsindən bir və ya bir neçə əlavə lülənin qazılmasıdır ki, bu da yerin üstündən bilavasitə həmin məqsəd üçün qazılmalı olan bir neçə quyunun bir lülə ilə əvəz edilməsi deməkdir. Beləliklə, qazılmış ilk əsas lülədən dəfələrlə istifadə etməklə, yuxarı məhsuldar olmayan horizontların qazılmasını və bunun nəticəsində, qazımanın həcmini ixtisar etmək mümkündür. Məhsuldar layın tavanına qədər adi quyu qazılır, sonra əsas lülədən məhsuldar laylara müxtəlif istiqamətlərdə şaxəli formada lülələr qazılır (şəkil13.19). İlk əvvəl ən böyük layihə inhirafı olan lülə qazılır. Sonrakı lülələr ardıcıl olaraq ondan aşağıdan yuxarıya qazılır. Əgər məhsuldar lay dayanıqsız süxurlardan təyin olunubsa onda bir ədəd üfüqi quyu ilə laya daxil olurlar. Bundan sonra çoxdibli quyu qazılır və onu qoruyucu kəmərlə ən yuxarı lülənin kəsildiyi yerə qədər möhkəmləndirirlər. 342 Şəkil 13.19. Məhsuldar layın üstündən şaxələnmiş lüləli çoxlüləli quyu profili: 1-əsas lülə, 2-əlavə lülə, 3-neft layı. Bircinsli layda çoxdibli quyuların lülələri təzyqli rejim zamanı layın qalınlığı hissəsinin ortasında, qravitasion rejimli laylarda aşağı hissədə yerləşdirilir. Bircins laylarda optimal debit almaq üçün dörd ədəd əlavə lülə qazılması kifayət edir. Şəkil 13.20. Şaquli əsaslı quyu profili: 1-əsas lülə, 2- üfüqi lülə, 3-neft layı. 343 Əvvəllər avadanlıqlar təkmilləşdirilmədiyindən imkanlar məhdud idi, indi isə qazma texnologiyası etibarlı və yoxlanılmışdır – ondan hər yerdə istifadə edirlər. Şəkil 13.21. Çox lüləli quyu Çoxlüləli qazmanın sürətlə inkişafı bir də onunla izah olunur ki, iri gücdən düşmüş laylarda böyük həcmdə neft məhsulları mümkün iri boşluqlarda dağ süxurlarında yerləşir. İndiki istismarda olan yataqların əksər hissəsi – çoxlu izolə olunmuş boşluqlarda, onlara adi birlüləli quyularla daxil olmaq çox mürəkəbdir və iqtisadi cəhətdən məqsədəuyğun deyil. Bu zamna çoxlüləli quyular bir lülə vasitəsilə neft eyni vaxtda bir neçə boşluqdan çıxartmağa imkan verir. Çoxlüləli texnologiya ilə quyuların tikintisi aşağıdakı üstünlüklərə malikdir: - ümumi işin qiyməti azalır, belə ki, əvvəlcə qazıma işçi dərinliyə qədər aparılır və ondan sonra üfüqi şaxələnmə əlavə olunur; - bir özüldən çıxarılan neftin həcmi artır, iqtisadi səmərəlilik artır; - bir neçə lülənin olması böyük sahədə istismar kollektoruna imkan verir; 344 - böyük dəqiqliklə hazırki ehtiyat həcmini qiymətləndirmək olar. Çoxlüləli quyuların tətbiqi həmçinin marqinal yataqların işlənməsini əlverişli edir: - yer səthində quyuların az olması, bunun hesabına ətraf mühitə mənfi təsirlər azalır; - qazma məhlulu və şlam kiçik həcmdə utilizə olunur. Dəniz özüllərində qazıma üçün çoxlüləli texnologiyaya praktiki olaraq alternativ yoxdur – quyuların başlanğıc sayı məhduddur və effektivliyin artırılmasına ancaq əlavə lülə şaxələnməsilə əldə etmək olar. 13.7. Çoxlüləli quyuların tikintisinin texnologiyası. Çoxlüləli quyuların layihələndirilməsi böyük ölçülü və mürəkkəb layihədir. Bu səbəbdən başlanğıc hissədə kollektorun keçiriciliyinin diqqətlə qiymətləndirilməsi aparılır. Çoslüləli quyuların qazılmasının məqsədəəyuğun olmasını göstərən kollektorun əsas xarakteristikaları: - kollektorda karbohidrogenlərin yığılma izolyasiyası; - bir şaquli və üfüqi quyuların istifadəsinə imkan verməyən linza formalı kollektor; - kollektorda çoxlu təbii çatlar və ya ancaq bir istiqamətdə lazımi keçiricilik; - sulaşma ilə işləmə - bu halda əsas qurtarmış quyunu su vurucu kimi istifadə edirlər; onda şaxələr məhsuldar olacaq (əks variant da mümkündür, yəni yan lülələr təzyiqi saxlamaq üçün istifadə olunur); - neft çıxarılan özüllərdə nəzərdə tutulan quyuların miqdarı, gözlənilən effektivlikdə işləmə aparmağa imkan vermir. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|