Dərslik azərbaycan Dövlət Neft vəSənaye Universiteti tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Pr.№ Bakı 2017
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
345 Çoxlüləli quyuların tikinti texnologiyasının üstünlükləri. - geoloji-texniki şəraitinin mürəkkəbliyindən asılı olmayaraq istifadə imkanları; - quyu, sementlənən quyruq kəməri və ya sementlənməyən süzgəc-quyruq kəmərinin məhsuldar zonaya endirilməsilə yan lülə ilə tamamlana bilər; - eyni vaxtda bir neçə məhsuldar layla işləmək, əgər onların parametrləri belə fərqlidirsə; - uzun müddət ərzində quyu lüləsini stabil vəziyyətdə saxlamaq. Çatışmayan cəhətlərdən biri bahalı avadanlıqlardan məcburi istifadə ilə əlaqədar qazımanın qiymətinin yüksək olmasını qeyd etmək olar. Çoxlüləli quyuların iqtisadi effektivliyi. Bir sıra hallarda yeni yatağın kəşfiyyatı zamanı çoxlüləli quyuların qazılması yüksək sürətlə edilir və az qiymətlə yerinə yetirilir. - yatağın kəşfiyyatına lazım olan vaxt azalır; - işin həcmi 20 – 30% aşağı düşür (avadanlıqların quraşdırılması və sökülməsi, elektrik və su xəttlərinin çəkilməsi); - kəşfiyyatın aparılma üsulu dəyişir, az sayda başlanğıc quyu tələb olunur; - avadanlıq və infrastruktur tikililəri az tələb olunur, yataqda neftçıxarma kompleksinə qulluq edilməsi xərcləri ixtisar olunur. Çoxlüləli quyuların tikintisinin iqtisadi effektivliyi, qazımaya və tamamlanmaya sərf olunan vəsaitin azalması hesabına təmin olunur, belə ki, çıxarılan neftin həcmi artır. Kollektorun drenajlıq effektivliyi artır. Az saylı quyu ilə böyük həcmdə neft məhsulu almaq olur. Kəşfiyyata və işlənməyə sərf olunan xrəclər az olur. 346 Çoxlüləli quyuların iqtisadi effektivliyini göstərn əlavə amillər – işləyən quyu lülələri bazasında onların tikinti imkanıdır. Burada yer səthindən qazıma tələb olunur, ancaq sonradan şaxələnmə yaratmaq olar. 347 14. Ölçü avadanlıqları 14.1.Müasir quyudibi ölçü cihazları. Maili-istiqamətlənmiş quyu lüləsinin trayektoriyasına nəzarət ilə əlaqədar müntəzəm olaraq quyu lüləsinin şaquldan inhiraf (zenit) və azimut bucaqlarının ölçülməsinin aparılması lazımdır. Bundan başqa lazım olan istiqamətdə quyudibi aləti istiqamətləndirici vasitəsilə quyu lüləsi trayektoriyasının korrektəşdirmək lazım gəlir. Bu ölçülər xüsusi quyudibi cihazların köməyilə aparılır, ölçülmələrin nəticələri ya cihazın quyudan çıxarılması ilə və ya quyudibindən yer səthinə müəyyən fasilələrlə ötürülməsilə aparılır. Ölçülmələr müxtəlif quyudibi cihazların köməyilə yerinə yetirilir. a) şaquldan inhiraf bucağı (zenit bucağı) - rəqqas tipli cihaz - akselerometr b) azimut - quyudibi kompas - maqnitometr - giroskop - inersiya tipli cihaz 14.2. Standart quyudibi qeyd edən cihazlar. 1. İnklinometr. 2. Bir dəfə işlədilən maqnitometr. 3. Bir neçə dəfə işlədilən maqnitometr. 4. Giroskop. 348 14.2.1.İnklinometr. Maili-istiqamətlənmiş quyuların qazılmasında quyu lüləsinin fəzada vəziyyətinə nəzarət etmək məqsədilə əyrilik bucağını və azimutunu təyin etmək üçün ən sadə ölçü cihazı inklinometrdir (şəkil 14.1). Yerin ağırlıq qüvvəsindən başqa heç bir faktor təsir etməyən rəqqas tipli cihaz tətbiq edilir. Bu tip cihazlar quyuya ya kabel vasitəsilə ya da kəmərə sərbəst endirilir və sonra quyudan tutucunun köməyilə kabel vasitəsilə və ya qazıma kəmərinin qaldırılması ilə çıxarılır. Zenit və azimut bucaqlarının qeyd olunması elektromaqnit təsirilə komutasiya mexanizmi vasitəsilə yerinə yetirilir. Şəkil 10.1.İnklinometrin ölçmə uzeli. 1 – komutasiya mexanizmi; 2 – çərçivə; 3 – kompas; 4 – şaqul. Bu cihazın diametri 58 mm, zenit bucağının ölçmə intervalı 0-50 0 , azimut bucağının ölçülmə intervalı 0-360 0 -dir. Xətalar zenit bucağı üçün 0 0 30 ı , azimut bucağı üçün isə ±4 0 –dir. 349 Dərinlik cihazının idarəolunması məsafədən karotaj kabeli vasitəsilə aparılır. 14.2.2. Bir və bir neçə dəfə işlədilən maqnitometrlər. Bir dəfə işlədilən maqnitometr dərinliyin bir nöqtəsində aşağıdakı parametrləri ölçmək üçün istifadə olunur: - şaquldan inhiraf bucağını (zenit bucağını) - yerin maqnit sahəsinə nisbətən quyu lüləsinin azimutunu (şimal qütb istiqamətinə əsasən). Bir neçə dəfə işlədilən maqnitometr konstruksiyasına görə bir dəfə işlədilən maqnitometrlə eynidir, ancaq quyunun bir neçə nöqtəsində ölçü aparmağa imkan verir. Bu lent rulonunun və ya elektron yaddaşının köməyilə yerinə yetirilir. 14.2.3.Giroskoplar. Giroskop – Dəqiqədə 40000 dövr edən həcmi elektrik mühərrikinin rotorudur (şəkil 14.2). Giroskopdan zenit və azimut bucaqlarını ölçmək üçün istifadə edilir. Azimut bucağını ölçən zaman giroskop maqnit kompasdan fərqli olaraq yerin maqnit sahəsinin təsirinə məruz qalmır. Ancaq giroskopa titrəmələr və kiçik zərbələr onun işinə təsir edir, ona görə də onu qazıma kəmərinə endirmək lazımdır və ondan kanatın köməyilə çıxarmaq lazımdır. Giroskop həmçinində vaxt qurğusu ilə təchiz olunmalıdır, ona görə ki, giroskop başlanğıc düzəliş olunmuş vəziyyətdən tədricən öz-özünə üzməyə başlayır. Ona görədə quyu içərisində olçməni enmə zamanı aparmaq məsləhət görülür, nəinki qaldırma zamanı. 350 Şəkil 14.2. Quyudibi alətdə çoxlu dəfə işlədilən giroskop. 1 ‒ giroskop üçün mühərrikin yığılması; 2 ‒ nivelirləşdirmə döndəricisi; 3 ‒ fırladıcı mühərrikin yığımı; 4 ‒ giroxəritə; 5 ‒ varniyer şkalası; 6 – xarici şarnir; 7 ‒ şarnirin daxili dayağı; 8 – şarnirin aşağı xarici dayağı. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|