Dərslik azərbaycan Dövlət Neft vəSənaye Universiteti tərəfindən təsdiq olunmuşdur. Pr.№ Bakı 2017
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
353 1) akustik əlaqə kanalı. Akustik əlaqə kanalı (AƏK) sistemi quyuda qazıma məhlulu, qazıma borular kəməri və ya ətraf süxurlar vasitəsilə yayılan səs titrəyişi istifadə olunur. Bunlara uyğun olaraq onlar üç növə ayrılır: hidroakustik, akustik-mexaniki və seysmik. 2) hidravliki əlaqə kanalı. Hidravliki əlaqə kanalı (HƏK) quyudibi telesistem bloku mayedə kodlaşdırılan ölçülmüş parametrlər mənfi və ya müsbət təzyiqlər impulsu yaradır. Cədvəl 14.1. Əlaqə kanalı Aparıcı mühit Məlumat ötürücüsü Məftil vasitəsilə ötürmə Elektrik kabeli, optiki kabel Elektrik sahəsi, optik sistem Elektromaqnit Qazıma kəməri və dağ süxurları Elektromaqnit sahəsinni rəqsi Hidravliki Qazılan quyuda maye sütunu Maye və təzyiqin rəqsi (titrəyişi) Akustik Qazıma kəməri Qazıma kəmərində balta və ya zərbə aləti ilə generasiya olunan rəqs (səs) Hidroakustik (geoseysmik) Qazılan quyuda dağ süxurları Süxurda balta vasitəsilə yaradılan akustik rəqs (səs) Qazıma məhlulunun sərfi Qazıma məhlulu Qazıma məhlulunun parametrlərinni dəyişməsi Fırlanğıcda və ya boruarxası fəzanın yuxarı ağzında yerləşdirilmiş qəbuledici qurğu, bu siqnalları qəbul edir və onları kodlaşdırmadan azad edir. Quyudibi blokun qidalanması 354 üçün əsasən akkumulyator, batareya bloku və ya hidravliki turbində ötürücü ilə quraşdırılmış generatordan istifadə olunur. HƏK-lı telesistem qazıma məhlulunun keyfiyyətinə yüksək tələblər qoyur: tərkibində bərk fazanın əsasənda qumun az olması, qaz olmaması, nasos və başqa mexanizmlərin işləməsindən yaranan maneələrin aşağı səviyyədə olması. Məlumatları ötürmək üçün hidravliki əlaqə kanalının geniş yayılmasına səbəb, onun aşağıdakı üstünlükləridir: - o təbii əlaqə kanalıdır, belə ki, onda əlaqə kanalı kimi qazıma kəmərində olan qazıma məhlulu istifadə olunur, beləliklə əlaqə kanalının yaradılmasına əlavə maliyyə vəsaiti tələb olunmur; - əlaqə kanalı böyük məsafələrdə iş qabiliyyətinə malikdir. 3) elektromaqnit (məftilsiz) əlaqə kanalı. Elektromaqnit əlaqə kanallı telesistemdə (EƏK) quyu dibindən məlumat dağ süxuru vasitəsilə yer səthinə elektromaqnit dalğasının köməyilə ötürülür. Quyu cihazlarının qidalanması, qazıma məhlulu seli ilə hərəkətə gələn turbogeneratorun köməyilə yerinə yetirilir. EƏK-n tətbiqi üçün, en kəsikdə duzun və ya elektromaqnit dalğasının keçməsi üçün pərdə olan duzlu yeraltı suların olması və ya aşağı müqavimətli xüsusi məhlulun tətbiqi maneə yaradır. Qazıma kəmərində, “antenna” və “yer” sistemi üçün möhkm izolə olunmuş əlavələr quraşdırılmalıdır. Hidravliki əlaqə kanallı sistemlə müqayisədə elektromaqnit əlaqə kanalı aşağıdakı üstünlüklərə malikdir: - abrazivli qazıma məhlulu seli ilə əlaqədə (kontaktda) oldquda quyudibi alətin hissələrinin etibarlılığının yüksək olması; - idarə olunmaqda sadəlik, əks əlaqə imkanı. Bununla belə elektromaqnit əlaqə kanalı bəzi nöqsanlara malikdir: geoloji kəsilişin xüsusiyyətlərilə əlaqədar işləmə məsafəsinin məhdudluğu, qazıma kəməri materialından onun 355 asılılığı, həmçinin də dənizdə və duzlu laylarda iş imkanının olmaması. 4) məftil vasitəsilə ötürməli əlaqə kanalı. Məftil vasitəsilə ötürməli əlaqə kanalı digər əlaqə kanalları qarşısında aşağıdakı üstünlüklərə malidkir. - maksimum informasiya imkanlı (tezhərəkətli, çoxkanallı, maneələrə dayanıqlı, əlaqənin etibarlılığı); - quyudibi elektrik enerjisi mənbəyinin və güclü ötürücünün olmaması; - ikitərəfli əlaqə imkanı; - quyudibi mexanizmlərin (inhirafetdiricinin idarə olunması) işə düşməsi üçün müəyyən eletkrik gücünün ötürülmə imkanı; - hava vurulması və aerizə olunmuş qazıma məhlulu işləyən zaman istifadə etmək imkanı; - dağ süxurlarının xüsusi müqavimətindən asılı olmaması. 5) kombinasiyalı əlaqə kanalı. Kombinasiyalı əlaqə kanalı – quyudibi cihazların yerüstü qeyd edici və informasiyaları işləmə aparatlarla əlaqə kanallarının fiziki mənalarına görə müxtəlif növlərinin birləşməsidir. Qeyd etmək lazımdır ki, bu və ya digər əlaqə kanallarının istifadəsi quyuların qazılmasının geoloji-texniki şəraitindən təyin olunur. Misal üçün, hidravliki əlaqə kanalının işinin etibarlılığı qazıma məhlulunun abraziv materiallardan (qum 1-2%-dən çox olmamalı) təmizlənməsidir, belə ki, sərt hava şəraitində quyuların qazılması zamanı qazıma məhlulunun təmizlənməsi müəyyən çətinliklərlə üzləşir. Bundan əlavə qazıma məhlulunun tərkibində qazın olması da hidravliki əlaqə kanalının tətbiqini məhdudlaşdırır. Hidravliki və elektromaqnit hidroakustik və məftilli, elektromaqnit və məftilli kanalların birlikdə istifadəsi müxtəlif 356 telemetrik sistemlərdə mümkündür və üfüqi quyuların qazılması və istismarı zamanı tele ölçmə sistemlərilə geoloji və texniki məsələlərin həlli imkanlarını genişləndirə bilər. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|