Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24. 07. 2014-cü il tarixli 842 nömrəli əmri ilə təsdiq
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Nəsrəddin Tusinin
- I qrup.
- III qrup
15 14 5. COĞRAFİYA ELMİ MÜASİR DÖVRDƏ Nəsrəddin Tusinin rəsədxana tikdirmək barədə xahişinə Hülakü xan onu əsaslan- dırmağı tələb edir. N.Tusi də, öz növbəsində, xandan qaranlıq bir gecədə şəhərin hündür yerindən yanan çəlləkləri atdırmağı xahiş edir. Baş verən hadisədən camaat çox təlaşa düşür. Bu vaxt Hülakü xan və N.Tusi hadisəni sakitcə seyr edirdilər. · Hadisədən hamı narahat olduğu halda, Hülakü xan və N.Tusinin sakit dayanma- sının səbəbi nə idi? · Müasir dövrdə hadisələrin qabaqcadan öyrənilərək xəbər verilməsinin əhəmiy- yəti nədən ibarətdir? Fäaliyy t ä Fäaliyy t ä Şəkillərə əsasən, insan fəaliyyəti nəticəsində təbiətdə baş verən dəyişiklikləri sadalayın. 1 2 3 4 Yerli əhalinin Kolumbu qarşılaması I qrup. Amerikanın yerli xalqlarının nümayəndələri: – Avropalıların gəlişi həyat tərzimizə, təbiətimizə, adət-ənənələrimizə və s. təsir edərək problemlər yaratdı. II qrup. Avropalıların nümayəndələri: – Bizim gəlişimiz yerli xalqların yaşayış səviyyəsinin, iqtisadiyyat və mədəniyyətinin inkişafına böyük təkan vermişdir. III qrup. Hakimlərin nümayəndələri: Hər iki tərəfin mülahizələrini araşdırıb qərar qəbul edirlər. Debat. Mətni oxuduqdan sonra qruplara bölünün. Verilmiş mülahizələri əsaslandırın. “Avropalıların gəlişi yerli xalqların xeyrinə oldu?” X.Kolumb Amerikaya dörd dəfə səyahət etmişdir. İlk səyahətindən sonra onu İspaniyada qəhrəman kimi qarşılamışdılar. Lakin sonuncu səyahətdən qa- yıdanda Kolumb həbsxanaya salındı və hamı tərəfindən unuduldu. Çünki Ko- lumbun kəşfləri ona edilən ümidləri doğrultmamış, yəni gözlənilən gəlir əldə edilməmişdi. Ümumiyyətlə, uzaq səfərlərin məqsədi heç də yeni coğrafi adları xəritəyə qeyd etmək, ölkələri, xalqları tanımaq deyildi. Əsas məqsəd yeni torpaqları zəbt etmək, daha çox gəlir əldə etməkdən ibarət idi. Bu məqsədlə yeni ərazi- lərdə güc tətbiq edilirdi. Avropalıların Amerika qitəsinə səyahətləri də yerli sərvətləri əldə etməyə xidmət etmişdir. Onlar burada məskunlaşaraq əraziləri mənimsəməyə başla- mışlar. İşləmək üçün Afrikadan çoxlu qaradərili qullar gətirilirdi. Avropalılar 4. DEBAT DƏRS. YENİ MATERİKLƏRİN KƏŞFİ NƏ VERDİ? yerli xalqları öz məhsuldar tor- paqlarından qovaraq, onları xüsu- si ayrılmış, təbii şəraiti əlverişsiz olan ərazilərdə – rezervasiya- larda yaşamağa məcbur etmişlər. Meşələri qırmış, faydalı qazın- tıları daşımışlar. Avropa dövlətlə- rinin iqtisadi inkişafı digər mate- riklərdən daşınan təbii sərvətlər hesabına daha da güclənmişdi. Avropalılar da yeni torpaqlara öz mədəniyyətlərini, elmi-texniki nailiyyətlərini, adət-ənənələrini və s. gətirmişlər. Köçüb gələnlər sonradan burada müstəqil döv- lətlər yaratmış və regionun inki- şafına nail olmuşlar. 15 14 5. COĞRAFİYA ELMİ MÜASİR DÖVRDƏ Nəsrəddin Tusinin rəsədxana tikdirmək barədə xahişinə Hülakü xan onu əsaslan- dırmağı tələb edir. N.Tusi də, öz növbəsində, xandan qaranlıq bir gecədə şəhərin hündür yerindən yanan çəlləkləri atdırmağı xahiş edir. Baş verən hadisədən camaat çox təlaşa düşür. Bu vaxt Hülakü xan və N.Tusi hadisəni sakitcə seyr edirdilər. · Hadisədən hamı narahat olduğu halda, Hülakü xan və N.Tusinin sakit dayanma- sının səbəbi nə idi? · Müasir dövrdə hadisələrin qabaqcadan öyrənilərək xəbər verilməsinin əhəmiy- yəti nədən ibarətdir? Fäaliyy t ä Fäaliyy t ä Şəkillərə əsasən, insan fəaliyyəti nəticəsində təbiətdə baş verən dəyişiklikləri sadalayın. 1 2 3 4 Yerli əhalinin Kolumbu qarşılaması I qrup. Amerikanın yerli xalqlarının nümayəndələri: – Avropalıların gəlişi həyat tərzimizə, təbiətimizə, adət-ənənələrimizə və s. təsir edərək problemlər yaratdı. II qrup. Avropalıların nümayəndələri: – Bizim gəlişimiz yerli xalqların yaşayış səviyyəsinin, iqtisadiyyat və mədəniyyətinin inkişafına böyük təkan vermişdir. III qrup. Hakimlərin nümayəndələri: Hər iki tərəfin mülahizələrini araşdırıb qərar qəbul edirlər. Debat. Mətni oxuduqdan sonra qruplara bölünün. Verilmiş mülahizələri əsaslandırın. “Avropalıların gəlişi yerli xalqların xeyrinə oldu?” X.Kolumb Amerikaya dörd dəfə səyahət etmişdir. İlk səyahətindən sonra onu İspaniyada qəhrəman kimi qarşılamışdılar. Lakin sonuncu səyahətdən qa- yıdanda Kolumb həbsxanaya salındı və hamı tərəfindən unuduldu. Çünki Ko- lumbun kəşfləri ona edilən ümidləri doğrultmamış, yəni gözlənilən gəlir əldə edilməmişdi. Ümumiyyətlə, uzaq səfərlərin məqsədi heç də yeni coğrafi adları xəritəyə qeyd etmək, ölkələri, xalqları tanımaq deyildi. Əsas məqsəd yeni torpaqları zəbt etmək, daha çox gəlir əldə etməkdən ibarət idi. Bu məqsədlə yeni ərazi- lərdə güc tətbiq edilirdi. Avropalıların Amerika qitəsinə səyahətləri də yerli sərvətləri əldə etməyə xidmət etmişdir. Onlar burada məskunlaşaraq əraziləri mənimsəməyə başla- mışlar. İşləmək üçün Afrikadan çoxlu qaradərili qullar gətirilirdi. Avropalılar 4. DEBAT DƏRS. YENİ MATERİKLƏRİN KƏŞFİ NƏ VERDİ? yerli xalqları öz məhsuldar tor- paqlarından qovaraq, onları xüsu- si ayrılmış, təbii şəraiti əlverişsiz olan ərazilərdə – rezervasiya- larda yaşamağa məcbur etmişlər. Meşələri qırmış, faydalı qazın- tıları daşımışlar. Avropa dövlətlə- rinin iqtisadi inkişafı digər mate- riklərdən daşınan təbii sərvətlər hesabına daha da güclənmişdi. Avropalılar da yeni torpaqlara öz mədəniyyətlərini, elmi-texniki nailiyyətlərini, adət-ənənələrini və s. gətirmişlər. Köçüb gələnlər sonradan burada müstəqil döv- lətlər yaratmış və regionun inki- şafına nail olmuşlar. Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|