Dərslik II hiSSƏ 2
Hökumətə qarşı dövlət çevrilişlərinə cəhdlər
Yüklə 389,42 Kb. Pdf görüntüsü
|
279 Hökumətə qarşı dövlət çevrilişlərinə cəhdlər Hüquqi demokratik dövlət və vətəndaş cəmiyyəti qurmaq yolunda ilk addımlar 1995-ci ilin ortalarında Azərbaycan qeyri-qanuni silahlı qüvvələrdən xilas olmuş, tamamilə möhkəmlənmiş, keyfiyyətcə yeni bir mərhələyə daxil olmuş, dövlət quruculuğunda böyük işlərə başlamaq üçün ictimai-siyasi sabitlik yaradılmışdır. Belə bir şəraitdə Respublikada demokratik dövlət, vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu prosesi sürətlə davam etdirildi. 1995-1998-ci illərdə demokratik hüquqi dövlət quruculuğunda aşağıdakı addımlar atıldı: 1995-ci il noyabrın 12-də ümumxalq səsverməsi ilə Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası qəbul edildi 1995-ci il noyabrın 12-də Müstəqil Azərbaycanın ilk demokratik parlamenti yaradıldı 1996-cı ilin fevralında beynəlxalq hüquq normaları uyğun qanunlar hazırlamaq məqsədi ilə Prezident yanında xüsusi hüquqi islahatlar komissiyası yaradıldı 1996-cı ilin avqustunda Prezidentin “Narkomanlığa və narkotik vasitələrin qanunsuz dövriyyəsinə qarşı tədbirlər haqqında” fərman verdi, narnkomanlıq və narkobizneslə mübarizə üzrə komissiya yaradıldı 1998-cı ilin fevralında Azərbaycan Prezidenti “İnsan və vətəndaş hüquqlarını və azadlıqlarını təmin edilməsi haqqında” fərman imzaladı 1998-ci ilin dekabrında dövlət idarəetmə sistemində islahatlar üçün fərman verildi və xüsusi komissiya yaradıldı 1998-ci ilin fevralında Prezidentin təşəbbüsü ilə Respublikada ölüm cəzası ləğv olundu 1998-ci il avqustun 6-da Prezidentin fərmanı ilə Azərbaycanda senzura ləğv edildi 1998-ci ildə Konstitusiya məhkəməsi yaradıldı 1998-ci il oktyabrın 11-də xalq, alternativ əsasda keçirilən Prezident seçkilərində H.Əliyevi ikinci dəfə yenidən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçdi. Bundan sonra da Azərbaycanda demokratik hüquqi dövlət quruculuğu davam etdirilərək aşağıdakı yeni addımlar atıldı: 1999-cu il dekabrın 12-də Azərbaycan Respublikasında ilk bələdiyyə seçkiləri keçirildi 2000-ci ildə hakimlərin xüsusi test imtahandan keçməsi təcrübəsi tətbiq olunmağa başladı 2000-ci il noyabrın 5-də Milli Məclisə ikinci seçkilər keçrilərək 4 siyasi raptiyanın nümayəndələrindən ibarət yeni parlament seçildi Avropa Şurasına üzv qəbul olunduqdan sonra, Azərbaycan “insan hüquqlarının və əsas azadlıqlarının müdafiəsi haqqında” Avropa Konvensiyasına qoşuldu 2001-ci il dekabrın 28-də Milli Məclis tərəfindən “Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüqular üzrə Müvəkkili (Ombudsman) haqqında” Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Qanunu qəbul edildi 2002-ci ildə Ombudsman təsisatının (Ombudsman-demokratik dövlətdə insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəçisi) yaradıldı 2002-ci il avqustun 24-də Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına dəyişikliklər edilməsinə dair ilk referendum keçirildi Gəncədə 709 saylı hərbi hissənin hərbi qiyamı (1993 4 iyun) Bakıda Xüsusi Təyinatlı Polis Dəstəsinin qiyamı (1994 4 oktyabr) Akstafa, Qazax və Bakıda Xüsusi Təyinatlı Polis Dəstəsinin qiyamı (1995 13 mart) 2002-ci il avqustun 24-də Konstitusiyaya edilmiş dəyişikliklərin mahiyyəti Birinci qrup – İnsan hüquqları və Azadlıqları. Azərbaycanın AŞ qarşısında götürdüyü öhdəliklərlə bağlı dəyişikliklər İkinci qrup – Ölkədə aparılmış məhkəmə islahatları nəticəsində yaranmış yeni küquqi münasibətlər Üçüncü qrup – Seçki sisteminin dəyişilkəsindən irəli gələr dəyişikliklərin Konstitusiyaya əlavə edilməsi zərurəti Dördüncü qrup – Hakimiyyət bölgüsu və ali qanunverici orqanların səlahiyyətlərinin yenidən müəyyənləşdirilməsi 280 Bazar iqtisadiyyatına keçid. İqtisadi dirçəlişin başlanması 80-cı illərin ikinci yarısı – 90-cı illərin əvvəllərində SSRİ-də başlanan siyasi proseslər müttəfiq respublikaların, o cümlədən Azərbaycanın da iqtisadiyyatına və social-mədəni həyatına ağır zərbə vurdu və bu sahələrdə böhrana səbəb oldu. Bu dövrdə iqtisadi sahədə baş verən böhranın əsas səbəbləri aşağıdakı amillər idi: SSRİ-in dağılması ilə Azərbaycanın köhnə iqtisadi əlaqələrinin kəsilməsi Müəssisələrin istehsal gücünün azalması, əsas istehsal vasitələrinin azalması Ermənistanın Azərbaycana təcavüzkar müharibəsi Milli gəlirin üçdə birinin müharibəyə xərclənməsi Respublikanın ərazisinin 1/4-nin hərbi əməliyyat meydanına çevrilməsi Bir milyon hektar kənd təsərrüfatı sahəsinin dşmən əlinə keçməsi Respublikanın yüksək ixtisaslı mütəxəsislərindən səmərəli istifadə olunmaması Yeni iqtisadi münasibətlərin yaradılmasında və iqtisadi islahatların tətbiq edilməsində cəsarətsizlik və.s Belə bir şəraitdə hakimiyyətə gələn H.Əliyev tez bir zamanda dövlət intizamını gücləndirib siyasi sabitlik yaratdı və iqtisadi tənəzzülün qarşısını almaq üçün tədbirlər görməyə başladı. Həmin tədbirlərdən əziləri bunlar idi: 1994-cü ilin əvvəllərində Milli valyuta- manat Respublika ərazisində yeganə ödəniş vasitəsilə elan olundu 1994-cü ildə xarici ticarətin sərbəstləşdirilməsi haqqında fərman verildi, xarici iqtisadi əlaqələr liberallaşdırıldı Beynəlxalq Valyuta Fondu və Ümumdünya Bankı ilə müqavilələr bağlandı Azərbaycan Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankına qoşuldu Büdcə kəsirinə ciddi nəzarət edilməsi nəticəsində inflyasiya 1998-ci ildə tam aradan qalxdı 1995-1997-ci illərdə 20 min kiçik dövlət müəssisəsi özəlləşdirildi, aqrar islahat keçrildi Respublikanın kifayt qədər vəsaiti olmadığından xarici kapitalı cəlb etmək üçün “açıq qapı” siyasətinə keçirildi Onlarla sənaye müəssisəsi, sex, qurğu işə salındı, gömrük vergisi azaldıldı Sumqayıtda, Daşkəsəndə bəzi zavodlar yenidən işə salındı 1994-1995-ci illərdə neftqayırma zavodlarında iki yeni ALOW-2 qurğusu işləməyə başladı 2000-ci ildə Şəmkir-Yenikənd su-elektrik stansiyası istifadəyə verildi 1998-2002-ci illərdə 1 saylı Bakı İstilik Elekrtik Mərkəzinin (İEM), Mingəçevir SES-in, “Şimal” DRES-in yenidən qurulması, Bakı ətrafında yüksək gərginlikli şəbəkələrin yeniləşqdirilməsi, Yenikənd SES-in üç blokunun istifadəyə verilməsi nəticəsində elektik enerjisi istehsalı xeyli artdı 2001-ci ildə Yaponiyanın İqtisadi Əməkdaşlıq Bankından alınan kreditlər hesabına Sumqayıtda Etilen-propilen zavodu əsaslı şəkildə yenidən quruldu 2001-ci il martın 12-də Türkiyə Cümhuriyyəti, sentyabrın 29-da isə Gürcüstan Respublikası ilə Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri vasitəsilə Azərbaycan qazının tranziti, nəqli və satışı haqqında sazişlər imzalandı 2002-ci ildə birinci neft müqaviləsi üzrə “Günəşli” yatağında hasilata başlanıldı 2002-ci il sentyabrın 18-də Səngəçal sahil terminalında Azərbaycan, Türkiyə və Gürcüstan dövlətlərinin başçılarının iştirakı ilə Bakı-Tbilisi-Ceyhan İxrac Boru Kəmərinin Azərbaycan hissəsinin təməli qoyuldu 2002-ci il avqustun 27-də sahibkarlığın inkişafına dövlət qayğısının artırılmasını, bu sahədə mövcud problemlərin vaxtaşırı təhlil etilərək, tədbirlər görülməsini təmin etmək məqsədi ilə Respublika Prezidenti yanında Sahibkarlar Şurası yaradıldı 2003-cü mayın 23-də Bakı-Tbilisi-Ceyhan İxrac Boru Kəmərinin Gürcüstan hissəsinin təməli qoyuldu 2003-cü il iyulun 24-də “Liler” yarımdalma dəniz qazma qurğusu istifadəyə verildi Dünya Bankının krediti hesabına Neftçala yeni Balıqyetişdirmə zavodu işə salınmışdır 2003-cü il iyulun 7-də Avropa Komissiyasının maliyyə köməyi ilə inşa olunmuş Bakı metropoliteninin 20-ci stansiya olan H.Əslanov stansiyası fəaliyyətə başladı Aqrar islahat Respublikada aqrar islahat həyata keçirmək üçün 1995-ci ilin martında “Dövlət aqrar islahatı” komissiyası yaradıldı. 1996- jı il iyulun 16-da “Torpaq islahatı haqqında” Qanun qəbul edildi. Dövlət, bələdiyyə və xüsusi torpaq mülkiyyəti forması müəyyən olunudu. “Torpaq islahatı haqqında” Qanuna görə: Sosial ədalət prinsipinə əsasən, bütün postsovet respublikalarında fərqli olaraq, torpaq kənddə yaşayan vətəndaşların xüsusi mülkiyyətinə pulsuz verildi Respublikanın vahid torpaq fondu əsasında üç – dövlət, bələdiyyə və xüsusi torpaq mülkiyyəti forması müəyyən olundu Yüklə 389,42 Kb. Dostları ilə paylaş:
|