Dərslik II hiSSƏ 2
Yüklə 389,42 Kb. Pdf görüntüsü
|
283 Qpazaxıstan neftinin Bakı-Tbilisi-Ceyhan kəməri ilə ixrac edilməsi barədə razılıq əldə olundu. Bu, dövlət büdcəsinə kifayət qədər əlavə vəsait daxil olmasına imkan yaradır. Mədəni dirçəliş Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra mədəni dirçəliş baş verdi. Lakin mədəniyyətin inkişafına aşağıdakı amillər mənfi təsir göstərirdi: Müharibə, erməni işğalçıları tərəfindən yüzlərlə social mədəni obyektin məhv edilməsi Keçmiş postsovet respublikaları ilə mədəni əlaqələrin zəifləməsi Bütün bunlara baxmayaraq bu dövrdə Azərbaycan mədəniyyəti mübarizliyi, mənəvi qüvvələrin öz kökünə və ümumbəşəri dəyərlərə daha möhkəm bağlanması ilə səciyyələnirdi. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra mədəniyyətdə aşağıdakı dəyişiklik baş verdi və uğurlar əldə edildi: 1991-ci ilin dekabrında latın qrafikalı Azərbayjan əlifbasının bərapa olunması haqqında qanun qəbul edildi 1992-ci ilin ortalarında Türkdilli ölkələrin Mədəniyyət Nazirliklərinin daimi Konseyni yarandı 1993-cü ildə Türkdilli ölkələrin Mədəniyyət Nazirliklərinin icra qurumu olan –TÜRKSOY yaradıldı 1993-cü ildən ali məktəblərdə iki - bakalavr və magistr pilləli təhsilə keçildi 1996-cı ilin payızında Azərbaycan YUNESKO ilə əməkdaşlıq haqqında memorondum imzalandı 1996-cı ildə“Yarasa” bədii filmi Fransada “Birinci plan Beynəxxalq kinofestivalında” “Avropanın ən yaxşı tam metrajlı bədii filmi” adına layiq görüldü 1996-cı ildə M.Fizulinin 500 illik yubileyi, həmçinin Ə.Vahidin, M.Moqamayevin, Y.Məmmədəliyevin, S.Aşurbəylinin, B.Vahabzadənin, M.Rəhmanzadənin Qabilin yubileyləri qeyd edildi 1996-cı ildə Naxçıvanda H.Cavidin ev-muzeyi açıldı, Bakıda C.Məmmədquluzadənin, Niyazinin, H.Cavidin ev- muzeyləri yaradıldı, N.Nərimanovun ev-muzeyi yenidən quruldu 1997-ilin noyabrında qəbul olunmuş “Mədəniyyət haqqında” qanun bu sahədə fəaliyyət istiqamətlərini müəyyənləşdirdi 1997-ci ildə S.Vurğunun, Ə.Əliyevin, H.Əliyevin, Ş.Məmmədovanın, Bülbülün, M.Rastrapoviçin yubileyləri qeyd edildi 1997-ci ildə İlham Əliyev Milli Olimpiya Komitəsin (MOK) sədr seçildikdən sonra onun işi daha da canlandı 1997-ci ilin yazında Azərbaycan Avropa Mədəniyyəti Konvensiyasına qoşuldu 1997-ci ildən universitet və institutlarda “Heyüdər Əliyev məktəbləri” təşkil olundu Əsrin müqaviləsinə uyğun olaraq Azərbaycan neftini Avropa bazarlarına çıxaran kəmərlər Bakı-Novorossiysk neft kəməri Bakı-Supsa neft kəməri H.Əliyevin birinci prezidentliyi dövrü (1993-1998) İ.Əliyev Milli Olimpiya kompleksinin sədri seçildi Dövlət çevrilişi və Gəncə qiyamı baş verdi ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri təsisatı yaradıldı Torpaq islahatı haqqında qanun qəbul edildi Cəbhədə atəşkəs elan edildi Senzura və ölüm hökmü ləğv edildi Müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası qəbul olundu Müstəqil Azərbaycanda ilk Parlament seçkiləri keçirildi Kiçik dövlət müəssisələri özəlləşdirildi Dünyanın mühüm dövlətləri ilə əsrin müqaviləsi imzalandı Milli valyuta olan - manatın Respunlika ərazisində yeganə ödəniş vasitəsi elan olundu Azərbaycanın NATO-nun Sülh naminə tərəfdaşlıq proqramına qoşulması 284 1997-ci ilin noyakrında Azərbaycan yazıçılarının X qurultayı keçirildi. 1998-ci ilin oktyabrında Şəhidlər Xiyabanında azadlıq uğrunda canlarını qurban vermiş şəhidlərin xatirəsini əbədiləşdirən 21 metr hündürlüyündə abidənin və əbədi məşəlin açılışı oldu 18 dekabr 1997 - Azərbaycan Respublikası prezidentinin “1948-1953-cü illərdə azərbaycanlıların Ermənistan SSR ərazisindəki tarixi-etnik torpaqlarından kütləvi sürətdə deportasiyası haqqında” fərman imzalanması 26 mart 1998 - Azərbaycan Respublikası prezidentinin “Azərbaycanlıların soyqırımı haqqında” fərman imzalaması. Bu fərmanla martın 31-nin azərbaycanlıların soyqırımı günü elan edilməsi. 1998-ci ilin aprelindən M.F.Axundzadə adına Respublika kitabxanası Milli Kitabxana statusu aldı 1998-ci ildə Q.Qarayevin, M.Şəhriyarın, M.Müşfiqin, A.Ələsgərin M.Cəlalın yubileyləri qeyd edildi 2000-ci ilin aprelində möhtəşəm “Dədə Qorqud dastanı”nın 1300 illik yubileyi Bakıda böyük təntənə ilə keçirildi 2000-ci il iyunun 13-də Prezidentin “Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin təkmilləşdirilməsi haqqında” fərmanı ölkədə ali təhsilin təhkili və inkişafında keyfiyyətcə yeni mərhələnin başlanğıcını qoydu 2000-ci ilin oktyabr ayında Bakıda ilk Olimpiya İdman Kompleksi istifadəyə verildi 2001-ci il martın 20-də “Azərbaycan Respublikası dövlət müstəqilliyinin onuncu ildönümü haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanı verildi 2001-ci il mayın 23-də H.Əliyev Dünya azərbaycanlılarının qurultayının keçrilməsi haqqında sərəncam imzaladı. 2001-ci il noyabrın 9-10-da Bakı şəhərində Dünya azərbaycanlılarının I qurultayı keçirildi, H.Əliyev minillik tariximizdə Dünya azərbaycanlılarının ilk dəfə bir araya gətirən böyük dövlət xadimi oldu 2002-ci il iyulun 5-də Xarici Ölkələrdə Yaşayan Azərbaycanlılarla iş üzrə Dövlət Komitəsi yaradıldı Müstəqil Azərbaycan Respublikasının idmançıları 1996-cı ildə XXVI və 2000-ci ildə XXVII yay Olimpiya oyunlarında uğurla iştirak etdilər Təhsil communist ideologiyasının təsirindən xilas oldu, onlarla lisey və gimnaziya, özəl orta və ali məktəblər, yeni proqram və dərsliklər yaradıldı, yeddi cildlik “Azərbaycan tarixi” yazılıb nəşr olundu, Azərbaycan alimləri 100-dən çox kəşflər etdilər Dövlət teatırları ilə yanaşı ictimai, özəl teatrlar meydana gəldi 2001-ci il sentyabrın 1-də Respublikada ilk özəl orta ümuməhsil məktəbi olan 2004-cü ilin sentyabr ayından ümumilli lider Heydər Əliyev adını daşıyan Müasir Təhsil Kompleksi fəaliyyətə başladı 2001-2002-ci illrdə Azərbaycanın tarixçi-alimləri, metodistləri və ümumtəhsil məktəblərinin qabaqcıl müəllmləri tərəfindən yazılmış VI-XI siniflər üçün “Ümumdünya tarixi” çap edilərək şağirdlərin istifadəsinə verildi 2001-ci il 18 iyul tarixli fərmanla avqustun 1-dən etibarən Azərbaycanda latın əlifbasına keçilməsi, mətbuatın, təhsilin, rəsmi yazışmaların və çıxışların ana dilində olması barədə tədbirlər həyata keçirilməsinə başlanıldı 2001-ci il avqustun 9-da “Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili gününün təsis edilməsi haqqında” Prezident fərmanı ilə avqustun 1-i Azərbaycan Respublikasıında Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili günü kimi qeyd olunur) 2001-ci ildə Azərbaycan Dünya Turizm Təşkilatının tamhüquqlu üzvü oldu 2002-ci iln avqustunda MEA-nın 500-dən çox əməkdaşı özündə birləşdirən Naxçıvan bölməsi yaradıldı Beynəlxalq İnkişaf Assosasiyası ilə Azərbayjan hökuməti arasında imzalanmpış “Mədəni irsin qorunmasına yardım haqqında” sazişə uyğun olaraq, Bakıda Şirvanşahlar saray-kompleksində, Naxçıvan Muxtar Respublikasında Möminə xatın və Qarabağlar türbələrində, Şəki xanlarının sarayında bərpa və yenidənqurma işlərinə başlanıldı 2002-ci ildə Azərbaycan Abidələrin Bərpası Konservasiyası və Tədqiqi Beynəlxalq Mərkəzinə üzv qəbul olundu, Azərbayjan tarixində ilk dəfə olaraq Şirvanşahlar saray-kompleksi və Qız qalası da daxil olmaqla İçərişəhər Dövlət tarixi-memarlıq kompleksi YUNESKO-nun “Dünya mədəniyyəti iris” siyahısına daxil edildi 2003-cü ildə Azərbaycan muğamı YUNESKO tərəfindən bəşəriyyətin qeyri-maddi irisinə daxil edildi 2003-cü ildə Prezidentinin sərəncamı ilə Bakı şəhərinin Qardağ rayonu, Salyan və Neftçala rayonlarını əhatə edən Şirvan Milli Parkının, Ağcəbədi və Beyləqan rayonlarını əhatə edən Ağgöl Milli Parkının yaradılmasına başlanıldı. YUNESKO-nun “Dünya mədəniyyət irsi” siyahısına daxil edilən abidələr İçəri şəhər Şirvanşahlar sarayı Qız qalası 285 İlham Əliyevin hakimiyyəti dövrü İlham Əliyevin birinci prezidentliyi dövrü Azərbaycan Respublikası XXI əsrə siyasi cəhətdən sabit, social-iqtisadi və mədəni cəhətdən inkişaf etməkdə olan ölkə kimi qədəm qoydu. 2003-cü il avqustun 4-də İlham Əliyev Respublikanın Baş naziri vəzifəsində təyin edildi. 2003-cü il, oktyabrın 15- də keçirilmiş prezident seçkilərində Baş nazir İlham Əliyev ölkə prezidenti seçildi (2003-2008).Bu seçkiləri əvvəlki seçkilərdən fərqləndirən başlıca cəhət onun yeni Seçki Məcəlləsi ilə keçirilməsində idi. 2003-cü il dekabrın 12-də ümumilli lider Heydər Əliyev vəfat etdi. 2008-ci il oktyabrın 15-də növbəti president seçkilərində İlham Əliyev ikinci müddətə (2008-2013) president seçildi. İlham Əliyevin birinci prezidentliyi dövrünə (2003-2008) aiddir: 2004-cü ildə Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərinin inşasına başlanıldı və iki il sonra başa çatdırıldı 2004-cü il yanvarın 12-də Prezidentin “Azərbayjan Respublikasının Milli Ensiklopadiyasının nəşri haqqında” və “Azərbayjan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında” sərəncamına əsasən çoxlu bədii nəşrlər oxucuların istifadəsinə verildi 2004-cü ilin 11 fevralında “Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial iqtisadi inkişafı Dövlət proqramı” qəbul edildi və 2008-ci ildə başa çatdırıldı 2004-cü il avqustun 21-də president “Bilik gününün təsis edilməsi və təhsil müəssisələrində iş rejiminin tənzimlənməsi haqqında” və “Azərbaycan Respublikasıında ümumtəhsil məktəblərinin informasiya və kommunikasiya texnologiyaları ilə təminatı proqramı”na dair sərəncamlar imzaladı 2004-cü ildə Təbrizdə Azərbaycan konsulluğu açıldı 2005-ci il – Milli Məclisə 3-cü seçkilərkeçirildi 2005-ci ilin fevralında Rusiya Federasiyasında “Azərbaycan ili”nin təntənəli açılışı oldu 2005-ci ilin fevralında “Azəri-Çıraq-Günəşli” yataqlarının Mərkəzi Azəri hissəsində ilk neftin hasilatına başlanıldı 2005-ci ilin aprelində Ümumilli liderin xvatirəsini əbədiləşdirmək üçün Milli Məclis “Heydər Əliyev” ordenini təsis edilməsi haqqında Qanun qəbul etdi. Bu ordenlə ilk dəfə Prezident İlham Əliyev və türk dünyasının görkəmli şəxsiyyəti İhsan Doğramaçı təltif olundular H.Əliyevin ikinci prezidentliyi dövrü (1998-2003) H.Əliyev BMT-nin yubiley sessiyasında iştirak etdi İlk Olimpiya kompleksi və ilk özəl orta məktəb istifadəyə verildi Bakı-Ceyhan neft kəmərinin çəkilməsi haqqında saziş imzalandı Konstitusiyaya ilk düzəlişlərlə bağlı referendum keçrildi “Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili günü” təsis edildi Dədə-Qorqud dastanının 1300 illiyinin qeyd olundu Respublikada ilk bələdiyyə seçkilərinin keçirildi Dünya Azərbaycanlılarının I Qurultayı keçirildi Respublikada ilk Ombudsman seçildi İlham Əliyev Baş nazir və AŞ PA-nın vitse prezidenti seçildi “Türk ulduzları” skadrilyasiyası Bakı səmasında nümunəvi uçuşlar keçirtdi ABŞ Dövlət Departamenti, Ermənistan təcavüzkar dövlət kimi tanıdı Beynəlxalq İnkişaf Assosasiyası ilə Azərbaycan hökuməti arasında imzalanmış sazişə uyğun olaraq bərpa və yenidənqurma işlərinə başlanmış memarlıq abidələri Şirvanşahlar saray- kompleksi Möminə xatın türbəsi Qarabağlar türbəsi Şəki xan sarayı 286 2005-ci il mayın 10-da ümummilli lider Heydər Əliyevin xatirəsini əbədiləşdirmək üçün H.Əliyev adına Respublika sarayının qabağındakı xiyabanın və Heydər Əliyevin əzəmətli heykəlinin açılışı oldu 2005-ci ildə ümumtəhsil məektəblərini I-XI sinif şagirdlərinin pulsuz dərsliklə təmin edilməsi işi başa çatdırıldı 2006-cı il martın 16-da Bakı şəhərində Dünya azərbaycanlılarının II qurultayı keçirildi 2006-cı il iyulun 13-də H.Əliyev adına Bakı-Tiflisi-Geyhan əsas ixrac boru kəmərinin istifadəyə verilməsi 2007-ci ilin mayında Bakıda “İstiqlal” abidəsinin açılışı oldu 2008-ci ildə Azərbaycan idmançıları Pekində XXIX yay Olimpiya oyunlarında iştirak etdi və E.Məmmədli ölkəyə qızıl medal gətirdi 2008-ci ilin sentyabrında Bakı metropoliteninin Nəsimi stansiyası fəaliyyətə başladı Xaçmazda istifadəyə verilmiş “Şimal” konserv, İmişlidə şəkər zavodu bölgələrdə əhalinin məşğulluğunun təsmin edilməsi, yerli və xarici sahibkarların iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrdə sərmayə qoymalarına nail olmaq sahələrində Azərbaycan dövlətinin səmərəli siyasət yeritdiyi sübut etdi Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəməri inşa olundu, Bakı Beynəlxalq avtovağzal kompleksi istifadəyə verildi İlham Əliyevin ikinci prezidentliyi dövrü İlham Əliyevin ikinci prezidentliyi dövrünə (2008-2013) aiddir: 2004-cü ildə Azərbaycan idmançıları Afinada XXVIII yay Olimpiya oyunlarında iştirak etdi və F.Mansurov ölkəyə qızıl medal gətirdi 2009-cu il martın 18-də Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasına dəyişikliklər edilməsinə dair ikinci dəfə referendum keçirildi 2009-cu il mayın 14-də “Azərbaycan Respublikasında 2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı üzrə Milli Strategiya” və “Azərbaycan Respublikasında 2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı üzrə Milli Strategiyanı həyata keçirməsi ilə bağlı Dövlət Proqramı”nın həyata keçirilməsi haqqında sərəncam imzalandı 2009-cu il martın 18-24-də İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan olunmuş Bakıda “Muğam aləmi” Beynəlxalq Musiqi festivalı keçrildi 2009-cu il iyunun 19-da “Təhsil haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunu qəbul olundu 2010-cu il sentyabrın 1-də Bakıda Dövlət bayrağı meydanının açılışı oldu 2010-cu il – Milli Məclisə 4-cü seçkilərin keçirilməsi 2010-cu il noyabır – Dünya Azərbaycanlıları gənclərinin Almaniyada III qurultayının keçirilməsi 2010-cu il, dekbr ATƏT-in Astana sammitinin keçirilməsi Bakı Metropoliteninin Azadlıq stansiyası istifadəyə verildi Neft-qaz layihələri Bakı-Ceyhan əsas ixrac neft kəməri haqqında İstanbulda saziş imzalanması (1999-cu il noyabr) Bakı-Tiflis-Ceyhan neft kəmərinin Azərbaycan hissəsinin təməlinin qoyulması (2002-ci il 18 sentyabr) Bakı-Tiflis-Ceyhan neft kəmərinin açılışı mərasiminin keçirilməsi (2005-ci il 23 may) Azəri-Çıraq-Günəşli yatağının mərkəzi hissəsindən ilkin neftin hasilatına başlanması (2005-ci il fevral) Bakı-Tiflis-Ərzurum qaz kəməri vasitəsi ilə Azərbaycan qazının nəqli, daşınması və satışı haqqında sazişin imzalanması (2001-ci il mart) 287 Azərbaycanın birbaşa iştirak etdiyi ATƏT-in sammitlərinin qərarları Dünya azərbaycanlılarını n II qrultayı Xaricdə yaşayan azərbaycanlıların problem və qayğılarını lərini təhlil etdi Azərbaycanla bağlı həqiqətlərin dünya birliyinə çatdırılmasına adi qərar qəbul etdi Xaricdə yaşayan azərbaycanlıların ölkə ilə əlaqələrinin daha da möhkəmləndirilməsinə adi qərar qəbul etdi Diaspor quruculuğu işinin təkmilləşdirilməsinə adi qərar qəbul etdi Xaricdə yaşayan azərbaycanlıların birliyi, təşkilatlanması sahəsindəki mövcud vəziyyəti təhlil etdi Müxtəlif ölkələrdə yaşayan soydaşlarımızın bir bayraq altında birləşməsi istiqamətində irəliyə doğru əhəmiyyətli bir addım atdı Budapeşt sammiti ATƏT-in Minsk qrupu həmsədrləri təsisatı yaradıldı (1994-cü il) İstanbul sammiti Bakı-Ceyhan əsas ixrac neft kəməri haqqında saziş imzalandı (1999-cü il) Astana sammiti Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həllinin sürətləndirilməsi haqqında qərar qəbul edildi (2010-cu il) Lissabon sammiti Azərbaycanın ərazi bütövlüyü dəstəkləndi (1996-cı il) 288 289 290 Yüklə 389,42 Kb. Dostları ilə paylaş:
|