Dərsliyə Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin 01 iyun 2006-cı IL tarixli 426 saylı qərarı ilə qrif
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
31
Həm gömrük sərhədindən keçirilən malların özü, həm də gömrük, mal-müşayiət sənədlərində və digər sənədlərdə olan bu mallar haqqında məlumat gömrük ekspertizasının obyekti ola bilər. Gömrük Məcəlləsində ekspertizaların maliyyələşdirilməsi prinsipi müəyyən edilmişdir. Bir tərəfdən, gömrük orqanları prob və nümunələrin götürülməsi nəticəsində şəxsə dəymiş zərəri ödəmirlər. Digər tərəfdən prob və nümunələrin tədqiqinə gömrük orqanları və gömrük laboratoriyalarının çəkdiyi xərclər, mallar barəsində səlahiyyətlərə malik şəxslər tərəfindən (əgər belə təhqiqat bu şəxsin təşəbbüsü ilə keçirilmirsə) ödənilmir. Gömrük ekspertizasının keçirilməsi ilə bağlı sənədləşmələrə aşağıdakılar aiddir: a) ekspertizanın keçirilməsi üçün təqdim edilən sənədlər (ekspertizanın keçirilməsi üçün göstəriş, ekspertiza təyin edilməsi barədə qərar); b) ekspertiza aktı. Gömrük nəzarəti keçirilməsi və ya gömrük rəsmiləşdirilməsi prosesində ekspertizanın keçirilməsinə ehtiyac yaranırsa, ekspertiza keçirilməsi barədə tapşırıq hazırlanır. Bütün hallarda belə tapşırıq gömrük qaydalarının pozulması üzrə iş açılana qədər (yəni, ondan əvvəl) tərtib edilir. Ekspertiza təyin edilməsi barədə qərar isə, həm gömrük qaydalarının pozulması üzrə artıq açılmış işin icraatı prosesində, həm də cinayət işi üzrə təhqiqat aparılması zamanı verilə bilər. Ekspertizanın nəticələrinə görə rəy (ekspertiza aktı) yazılır. Akt iki nüsxədə hazırlanır: birinci nüsxə ekspertiza təyin etmiş gömrük orqanına göndərilir; ikinci nüsxə gömrük laboratoriyasında qalır. Bir qayda olaraq ekspertiza aktı quruluşca aşağıdakılardan ibarət olur: a) giriş hissəsi (ekspertizanın adı, ekspertiza təyin edən orqanın adı, ekspertlər barədə məlumat, ekspertiza təyin edilməsi üçün əsas, malların ekspertizaya daxil olma tarixi, ekspertizaya daxil olmuş material və digər tədqiqat obyektlərinin adı, ekspertizanın keçirildiyi yer və ekspertin müəyyən etməli olduğu məsələlər); b) tədqiqat hissəsi (tədqiqat prosesinin və onun nəticələrinin təfsiri, müəyyən edilmiş faktlara elmi izah). c) nəticələr (qoyulmuş suallara cavablar). Əgər rəy (ekspertiza aktı) verilməsi mümkün olmazsa, bu haqda əsaslandırılmış məlumat verilir. Rəy ekspertizanı aparan ekspertlər tərəfindən imzalanır və gömrük laboratoriyasının möhürü ilə təsdiq edilir. Gömrük ekspertizası obyektləri olmuş əşyalar (prob və nümunələr) və sənədlər ekspertizanı təyin etmiş orqana qaytarılmalıdır.
6.4. Malların gömrük nəzarəti altında daşınması
Malların gömrük nəzarəti altında daşınması zamanı gömrük orqanları mövcud qanunvericiliyə riayət olunmasını təmin etmək üçün bütün lazımi tədbirləri görməlidirlər. Bu tədbirlər mal və nəqliyyat vasitələrinin qorunmasına zəmanət verməli, malların əsas keyfiyyət və kəmiyyət xarakteristikalarının dəyişilməz qalmasını, nəhayət gömrük nəzarəti altında daşınan mallara münasibətdə hər hansı qeyri-qanuni hərəkətlərin qarşısının alınmasını təmin etməlidir. Gömrük orqanları gömrük nəzarəti altında malların daşınmasının marşrut və müddətlərini müəyyən etmək hüququna malikdirlər. Daşınma müddətlərini təyin edərkən gömrük orqanı adi halda yerinə çatdırma müddətlərini, konkret nəqliyyat növünün imkanlarını, seçilmiş marşrut və digər daşınma şərtlərini nəzərə almaqla qərar qəbul edir. Daşıyıcı gömrük orqanının göstərdiyi marşrutla hərəkət etməlidir. Quru ərazidən idxal edilən bütün mallar, gömrük rəsmiləşdirilməsi nəzərdə tutulan gömrük orqanına, leqal, yaxud gömrük yolu adlanan ən qısa marşrutla çatdırılmalıdır. Bilavasitə təyinat gömrük orqanına aparan dəmir yolu, çay və s. leqal (gömrük) yolu hesab edilir. Dünya təcrübəsi gömrük əməkdaşlarına leqal yollarla hərəkət edən nəqliyyatı saxlamaq və daşınmaya əsas verən nəqliyyat sənədlərini tələb etmək hüququ verir. Belə nəzarətin məqsədi, daşıyıcının öz yükünü təyinat gömrükxanasına aparmasına əmin olmaqdır. Məsələn, Bakı Baş Gömrük İdarəsinin Qaradağ xüsusi nəzarət postu adı çəkilən və digər operativ məsələlərin həlli üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Gömrük orqanlarının bu hüququna, daşıyıcının mal, nəqliyyat vasitəsi və yol-nəqliyyat sənədlərinin müəyyən edilmiş marşrut üzrə və daşınma müddətlərinə ciddi əməl etməklə təyinat gömrükxanasına çatdırmaq vəzifəsi uyğun gəlir. Gömrük qanunvericiliyi nəzərə alır ki, malların gətirilməsi (aparılması) barədə xəbərdarlıq edildikdən dərhal sonra daşıyıcının mal və nəqliyyat vasitələrinin, həmçinin, mal-müşayiət sənədlərinin təbii aşınma və itkidən başqa qablaşdırma vasitələrini və malın vəziyyətini dəyişmədən, tam qorunmaqla təyinat gömrükxanasına çatdırmaq vəzifəsi yaranır. Yükün müəyyən gömrük rejimi altında yerləşdirilməsi anınadək
32
gömrük ödənişlərinin ödənilməsi məsuliyyəti daşıyıcının üzərinə düşür. Qəza, yaxud qarşısıalınmaz qüvvənin təsiri şəraitində daşıyıcı aşağıdakı hallarda məsuliyyətdən azad edilir. Əgər o: 1) yükün saxlanması və ondan qeyri-qanuni istifadənin qarşısının alınması üçün tədbirlər görmüşsə; 2) yaranmış vəziyyət barədə yaxınlıqdakı gömrük orqanına nəqliyyat vasitəsinin yeri dəqiq göstərilməklə məlumat vermişsə. Yüklərin gömrük nəzarəti altında daşınması zamanı qanunvericiliyə riayət edilməsi məqsədi ilə görülən əsas tədbirlər aşağıdakılardır: 1) gömrük müşayiəti; 2) gömrük daşıyıcısının xidmətlərindən istifadə edilməsi; 3) nəqliyyat vasitələrinin müəyyən olunmuş qaydada təchiz edilməsi üzrə təşkilat-texniki tədbirlər kompleksi. Axırıncı tədbir həm müstəqil, həm də birinci iki tədbirə zəmanət kimi tətbiq edilə bilər. Bu zaman nəqliyyat vasitələrinin təchiz edilməsi üzrə daşıyıcının çəkdiyi xərclər gömrük orqanları tərəfindən ödənilmir. Gömrük orqanları bu tədbirlərdən o zaman istifadə edir ki, adi daşınmanın gömrük qanunvericiliyinə əməl edilməsinə zəmanət verə bilməyəcəyini, mal və nəqliyyat vasitələrinin yerinə çatdırılmayacağını, yaxud ödənişlərin ödənməyəcəyini güman etməyə əsas olsun. Yaranmış vəziyyət başqa şərtlər də tələb edə bilər. Ona görə də qərar qəbul edərkən aşağıdakı məsələlərin nəzərə alınması mühüm əhəmiyyət kəsb edir: a) daşıyıcının nəqliyyat vasitələrinin təchizatının gömrük orqanlarının tələblərinə uyğunluğu; b) daşıyıcı barədə gömrük orqanlarının müfəssəl məlumatı; c) malın xarakteri (aksizli mallar, digər dövlət orqanlarının nəzarətinə cəlb edilən mallar); ç) malın gömrük statusu (rejimindən asılı olaraq tarif və qeyri-tarif tədbirlərinin tətbiqi üçün). Əgər sadalanan tədbirlər daşınmada qanunvericiliyin tələblərinə riayət edilməsini təyin etmək üçün kifayət deyilsə, gömrük orqanı gömrük ödənişlərinin təmin edilməsini tələb edə bilər (girov, bank zəmanəti, depozit).
6.5. Gömrük müşayiəti anlayışı
Gömrük müşayiəti dedikdə, mal və nəqliyyat vasitələrinin gömrük rəsmiləşdirilməsi mərhələsində elə daşınma üsulu başa düşülür ki, bilavasitə gömrük əməkdaşları tərəfindən müşayiəti olunur. Gömrük müşayiəti daşınılan yüklərin yüksək qorunma dərəcəsinə və gömrük qanunvericiliyinə riayət olunmasına zəmanət verir. Bu tədbirin istifadə edilməsi nəqliyyat xərclərinin artmasına, gömrük kadrlarının digər işlərdən ayrılması və bu səbəbdən çatışmamasına gətirib çıxarır. Ona görə də gömrük müşayiətindən digər tədbirlər gömrük nəzarətini təmin etmək üçün yetərli olmadıqda, istifadə edilir. Adətən gömrük müşayiəti barədə qərarı gömrük orqanları aşağıdakı hallarda verirlər: 1) gömrük nəzarəti altındakı malların daşınması gömrük daşıyıcısı tərəfindən həyata keçirilə bilmədikdə; 2) əgər sərhəd gömrük orqanı tərəfindən sərhəd müvəqqəti saxlanc anbarlarında mallara baxış keçirilməsi barədə qərar qəbul edilmişsə; 3) gömrük qanunvericiliyinə riayət edilməsinin təmin edilməsi digər üsullarla mümkün olmursa. Gömrük müşayiəti, malların gömrük nəzarəti altında daşınması qaydaları nəzərə alınmaqla həyata keçirilməlidir. Gömrük müşayiəti həmin qərar qəbul edildikdən sonrakı gündən gec olmayaraq təşkil edilməlidir. Gömrük müşayiəti zamanı gömrük orqanlarının vəzifəli şəxsləri, Gömrük Məcəlləsində göstərilmiş normaları rəhbər tutaraq fiziki qüvvə, xüsusi vasitələr və odlu silah tətbiq etmək hüququna malikdirlər. Müşayiət avtomobilinin sıradan çıxması, qəza və qarşısıalınmaz hadisə zamanı avtomobilin təmiri başa çatanadək və ya mallar başqa nəqliyyat növünə yüklənənə qədər marşrut təxirə salınır. Baş vermiş hadisə barədə sərbəst formada akt tərtib olunur.
Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|