Dərsliyə Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin 01 iyun 2006-cı IL tarixli 426 saylı qərarı ilə qrif
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
29
sadələşdirilmiş qaydası Azərbaycan gömrük sərhədindən keçirilən malların ayrı-ayrı kateqoriyalarının gömrük rəsmiləşdirilməsi sadələşdirilmiş formada və prioritet qaydada aparıla bilər. Belə mal kateqoriyalarına təbii fəlakətlərin, qəzaların, bədbəxt hadisələrin nəticələrinin ləğv edilməsi üçün tələb olunan mallar, canlı heyvanlar, tez xarab olan mallar, radioaktiv maddələr, kütləvi informasiya məqsədləri üçün məlumatlar, Azərbaycan Respublikasının ali qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanlarının ünvanlarına göndərilən və digər bu qəbildən olan mallar aid edilir. Sadələşdirilmiş gömrük rəsmiləşdirilməsi qaydalarının tətbiqinin hal və şərtlərini Dövlət Gömrük Komitəsi müəyyən edir. Bu cür gömrük rəsmiləşdirilməsinin xüsusiyyətlərini açıqlamağa çalışaq. Belə malların rəsmiləşdirilməsinin prioritetliyi - gömrük orqanlarına təqdim edildikdən sonra həmin malların birinci növbədə rəsmiləşdirilməsi deməkdir. Sadələşdirilmiş qayda mal müşayiət, nəqliyyat və digər sənədlərin - (əgər bu sənədlərdə daşıyıcının, mal göndərən və alan şəxslərin barəsində və həmçinin malların özünün adı, mənşəyi, miqdarı və dəyəri barədə məlumatlar varsa), gömrük orqanlarına təqdim edilməsi ilə malların bəyan edilməsinə yol verir. Əgər gömrük orqanlarında malların başqa adla, saxta sənədlərlə keçirilməsini, təqdim edilən sənədlərin lazım olan məlumatları əks etdirmədiyini güman etməyə kifayət qədər əsas varsa, onlar deklarantdan çatışmayan məlumatları əks etdirən əlavə sənədlər tələb edə bilərlər (Bəzi hallarda qoyulan tələbləri özündə əks etdirən sərbəst formada yazılmış ərizə də kifayət edə bilər). Sadələşdirilmiş qayda deklaranta xeyli vaxta qənaət etməyə imkan verir. Mallar və nəqliyyat vasitələri ilə gömrük rəsmiləşdirilməsi üçün zəruri olan yük əməliyyatları və başqa əməliyyatlar dedikdə, malların daşınması, çəkilməsi və ya miqdarının digər üsulla təyini, malların yüklənməsi, boşaldılması, başqa nəqliyyat vahidinə keçirilməsi, zədələnmiş qablamaların düzəldilməsi, taranın açılması, qablaşdırılması, gömrük rəsmiləşdirilməsi tələb olunan mal və nəqliyyat vasitələrinin yenidən qablaşdırılması, mal və nəqliyyat vasitələrinin ola biləcəyi bina, iri həcmli qab və digər yerlərin açılması və s. nəzərdə tutulur. Gömrük rəsmiləşdirilməsi üçün yük və digər əməliyyatların aparılması, yalnız gömrük orqanının müvafiq tələbi olduqda məcburi hesab edilir. Əgər bu mal və nəqliyyat vasitələri barəsində gömrük rəsmiləşdirilməsi tamamlanmamışsa, yük və digər əməliyyatlar, yalnız gömrük orqanının icazəsi ilə aparıla bilər. Belə əməliyyatlar gömrük orqanları üçün heç bir əlavə xərcə səbəb olmamalıdır.
6.3. Gömrük nəzarəti məqsədləri üçün mallardan prob və nümunələrin götürülməsi
Prob və nümunələr onların tədqiqatı (ekspertizası) üçün götürülür. Prob və nümunələrin götürülməsi - gömrük orqanları tərəfindən, yaxud onların icazəsi ilə mallara münasibətdə səlahiyyətə malik şəxslər, bu şəxslərin nümayəndələri və digər dövlət orqanları (məsələn, ekoloji, baytarlıq nəzarəti orqanları) tərəfindən nəzarətin həyata keçirilməsi məqsədilə - tətbiq edilir. (Əlavə 1,2). Gömrük Məcəlləsində probların götürülməsi prinsipi müəyyən edilir. Onlar tədqiqata imkan verən minimal miqdarlarda götürülür. Prob (nümunə) - bütün malın (partiyanın) təcəssümü hesab edilir, buna görə də laboratoriya təcrübəsi üçün onun elə minimal hissəsi götürülməlidir ki, malın gömrük sərhədini keçdiyi halında bütün keyfiyyət xarakteristikasını müəyyən etmək mümkün olsun. Təhlil nəticəsində nümunə götürüldüyü malın tərkibi və xassələri barədə laboratoriya tədqiqatlarının dəqiqliyi hüdudlarında fikir söyləmək mümkündür. Problar - birdəfəlik, birləşdirilmiş və yoxlama kimi üç qrupla təsnifatlandırılır: a) birdəfəlik (nöqtəvi) prob dedikdə bir qəbul (analiz) üçün götürülən prob nəzərdə tutulur. Bu cür problar malıe bir bağlısında, rezervuarın, yaxud nəqliyyat vasitəsinin verilmiş səviyyəsində malın keyfiyyətini xarakterizə edir. b) birləşdirilmiş (orta) prob bir neçə nöqtəvi probun səylə qarışdırılması nəticəsində tərtib edilir. Nöqtəvi problar uyğun qaydada və uyğun mütənasibliklə seçilməlidir. c) yoxlama (arbitraj) probu birləşdirilmiş probun analiz üçün istifadə olunan hissəsidir və arbitraj sınaqları tələb olunduqda istifadə etmək üçün qorunub saxlanılır. Probların götürülməsi üç mərhələdə aparılır: 1) mal partiyasına ümumi baxış; 2) nöqtəvi probların və ya nümunə götürüləcək hissələrin seçilməsi; 3) orta probun tərtib edilməsi. 30
Əgər prob və nümunələr gömrük orqanları tərəfindən götürülürsə, mal barəsində səlahiyyətli şəxslər və onların nümayəndələrinin bu əməliyyatlarda iştirak etmək hüququ var. Sonuncular problar götürülərkən gömrük orqanlarına kömək etməlidirlər (məsələn, yük əməliyyatlarını öz hesablarına aparmalıdırlar). Əgər prob və nümunələrin götürülməsinə mal barəsində səlahiyyətləri olan şəxslər və onların nümayəndələri təşəbbüs göstərirsə, bu zaman gömrük orqanlarının səlahiyyətli şəxsləri iştirak etməlidirlər. Gömrük əməkdaşları - həmçinin digər dövlət nəzarət orqanlarının səlahiyyətli şəxsləri tərəfindən prob və nümunələrin götürülməsi prosesində iştirak etməlidirlər. Bu halda aparılmış tədqiqatların nəticələri barədə gömrük orqanlarına məlumat verilməlidir. Aşağıdakı hallarda mallar barədə səlahiyyətli şəxslərin və onların nümayəndələrinin iştirakı olmadan gömrük orqanları tərəfindən prob və nümunələrin götürülməsinə yol verilir: 1) mallar gömrük orqaqlarına təqdim olunduqdan sonra 10 gün müddətində bu şəxslər gəlib çıxmadıqda; 2) təxirə salınması mümkün olmayan hallarda. Belə hallarda probların götürülməsi zamanı tədqiqatın nəticələrində maraqlı olmayan şəxslər iştirak etməlidirlər. Mallar barədə səlahiyyəti olan şəxslər və onların nümayəndələrinin onların malından götürülmüş prob və nümunələrin tədqiqatının nəticələri ilə tanış olmaq hüququ var. Götürülmüş prob və nümunələr gömrük ekspertizasına daxil olur. Bu əməliyyat altında - xüsusi biliklərdən istifadə edilməsi ilə gömrük nəzarətinin, gömrük rəsmiləşdirilməsinin icraatı zamanı meydana çıxan məsələlərin həll edilmə prosedurası başa düşülür. Gömrük ekspertizası ilkin qərar qəbul edilmə prosesində və digər gömrük məqsədləri ilə aparıla bilər. Bu zaman bütün hallar üçün müəyyən olunan prob və nümunə götürmə proseduralarından istifadə olunur. Gömrük Məcəlləsinin 8-ci maddəsinə əsasən gömrük məqsədləri ilə ekspertiza və tədqiqatların aparılması gömrük laboratoriyalarına həvalə olunur. Beləliklə, gömrük ekspertizası - gömrük orqanının səlahiyyətli vəzifəli şəxsi tərəfindən gömrük laboratoriyasına tapşırılmış prosessual hərəkətlərdir. Ekspertiza təyin edilməsinin, ekspertlərin iştirakının, prob və nümunələr götürülməsinin, təqdim edilən məlumatın dəqiqliyinə məsuliyyət və digər məsələlərin hüququ əsası Gömrük Məcəlləsi ilə müəyyən edilmişdir. Gömrük laboratoriyalarında ekspertizalar gömrük və digər hüquq mühafizə orqanlarının - həm gömrük rəsmiləşdirilməsi və gömrük nəzarətinin həyata keçirilməsi ilə bağlı olaraq, həm də gömrük qaydalarının pozulması üzrə işlərin icraatı və dinlənilməsi ilə bağlı olaraq (bəzi hallarda gömrük ekspertizası cinayət və mülki işlərin məhkəmə araşdırılması ilə bağlı olaraq təyin edilə bilər) aparılır. Gömrük laboratoriyalarında, həmçinin, digər dövlət orqanlarının, müəssisələrin, vətəndaşların müraciəti əsasında, əgər onlar cinayət və mülki işlərin icraatı ilə, iqtisad məhkəmələrində mübahisələrin həll edilməsi və gömrük qaydalarının pozulması işləri ilə bağlı deyilsə, aparıla bilər. Lazım gəldikdə təkrar ekspertizalar aparıla bilər. Gömrük rəsmiləşdirilməsi mərhələsində ekspertizanın əsas vəzifəsi - gömrük bəyannaməsində göstərilən məlumatların malların real xassə və xarakteristikalarına uyğun gəlib-gəlmədiyini araşdırmaqdan ibarətdir. Bu iş müxtəlif məqsədlər üçün nəzərdə tutulur: gömrük ödənişlərinin əsaslandırılmış və dəqiq müəyyən edilməsi üçün; gömrük sərhədindən keçirilən mallara iqtisadi siyasət tədbirlərinin tətbiq edilib-edilməyəcəyini müəyyən etmək üçün və i.a. Gömrük ekspertizası - malların kimyəvi, fiziki analizlərindən, texniki, əmtəəşünaslıq ekspertizalarından ibarət olur. Gömrük laboratoriyalarında aşağıdaklar müəyyən edilir: - malın XİFMN-da nəzərdə tutulmuş kodu; - malın fiziki və kimyəvi strukturu, həmçinin, markası, növü və keyfiyyəti; - malın mənşə ölkəsi və gömrük dəyəri; - malın istismar və ekoloji təhlükəsizliyi; - malın bədii, tarixi və arxeoloji dəyərlərə aidiyyatı. Gömrük rəsmiləşdirilməsi mərhələsində ekspertizanın aşağıdakı növləri mühüm əhəmiyyət kəsb edir: a) malların mənşə ölkəsinin təyin edilməsi üzrə ekspertizalar. Belə ekspertizanın nəticələrindən gömrük rəsmiləşdirilməsi və gömrük nəzarəti rejimi, həmçinin gömrük rüsumlarının miqdarı bilavasitə asılı olur; b) tarif təsnifatında malların yerinin təyin edilməsi məqsədilə aparılan ekspertizalar. Bunun üçün fiziki və kimyəvi tədqiqatlardan istifadə edilir, gömrük nəzarəti rejimi, həmçinin gömrük tarifi stavkaları bu tədqiqatların nəticələrindən asılı olur. c) mal və xidmətlərin sertifikatlaşdırılması ilə bağlı olan ekspertizalar. Gömrük ekspertizaları, həmçinin, malların ayrı-ayrı gömrük rejimləri altında yerləşdirilməsi ilə bağlı olaraq aparılır (məsələn, emal rejimlərində). Bu hallarda gömrük laboratoriyalarında malların eyniləşdirilməsi (identifikasiyası), o cümlədən xammalın emal əməliyyatlarından sonra identifikasiyası aparılır, xammalın emalında məhsulun çıxım normaları müəyyən edilir.
Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|