DərslġK / TƏLƏBƏLƏR ÜÇÜn n. Qreqorġ menkyu
Yüklə 6,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Pul təklifinin dəyiĢiklikləri
- Faiz dərəcəsinin təqribi göstəricisi və FES-in siyasəti
Економиксин принсипляри
611 istehsal texnologiyası ilə müəyyənləşir. 2.
İstehsalın hər bir səviyyəsi üçün uyğun olaraq faiz dərəcəsi elə dəyişir ki, borc fondlarının təklifi və tələbi tarazlaşsın. 3.
təklifinin dəyişməsi qiymətlərin səviyyəsinin proporsional dəyiş- məsinə gətirib çıxarır. İqtisadçıların əksəriyyətinin fikrincə, klassik iqtisadi nəzəriyyənin əsas müddəaları uzunmüddətli dövrdə iqtisadiyyatın fəaliyyətinin təsvir edilməsində çox gözəl işləyir. Lakin əvvəlki fəsildə müzakirə etdiyimiz kimi bir çox əmtəələrin qiymətləri pul təklifində olan dəyişikliklərə çox gec reaksiya verir və qısamüddətli dövrdə qiymətlərin ümumi səviyyəsi özü-özünə pula tələbi və pul təklifini tarazlaşdıra bilməz. Pul bazarının tarazlıq vəziyyətinə gəlməsi üçün faiz dərəcəsi dəyişir (əmtəə və xidmətlərə olan məcmu tələbə təsir göstərərək). Məcmu tələbin dəyişiklikləri iqtisadiyyatda istehsal olunan əmtəə və xidmətlərin həcmi texnologiya və istehsal amillərinin təklifi ilə müəyyən olunan səviyyədən fərqlənməsinə gətirib çıxarır. Göstərilənləri əks istiqamətdə nəzərdən keçirək: 1.
edilmişdir və qısamüddətli dövrdə iqtisadi şəraitdə baş verən dəyişikliklərə o qədər də həssas deyil. 2.
hər bir verilən qiymətlərin səviyyəsinə uyğun dəyişir. 3.
Məhsul buraxılışının səviyyəsi əmtəə və xidmətlərə olan məcmu tələbdəki dəyişikliklərə cavab verir. Bu tələb isə müəyyən dərəcədə pul bazarını tarazlaşdıran faiz dərəcəsi ilə müəyyən olunur. Beləliklə, faiz dərəcəsinin hər iki nəzəriyyəsi digərindən fərqli tətbiq sahəsinə malikdir. Uzunmüddətli dövrdə faiz dərəcəsini müəyyənləşdirən amillər haqqında fikirləşdikdə, borc fondları nəzəriyyəsini nəzərdə tutmaq lazımdır. Bu nəzəriyyə yığıma meyliliyi və investisiya imkanlarının əhəmiyyətini ön plana çəkir. Əksinə, uzunmüddətli dövrdə faiz dərəcəsini müəyyənləşdirən amilləri təhlil etdikdə likvidliyə üstünlük vermə nəzəriyyəsini mütləq nəzərə alın. Bu nəzəriyyədə əsas diqqət pul- kredit siyasətinə yönəldilir.
Pul təklifinin dəyiĢiklikləri Biz likvidliyə üstünlük vermə nəzəriyyəsini məcmu tələb əyrisinin qrafikinin aşağı enmə meylini daha ətraflı izahı üçün istifadə etdik. Lakin bu nəzəriyyə FES-in monetar siyasətinin məcmu tələbin qrafikinə təsirini də təhlil etməyə imkan verir. Fərz edin ki, FES açıq bazarda əməliyyatlar vasitəsilə dövlət istiqrazlarını əldə etməklə pul təklifini artırır. Fərz edək ki, qısamüddətli dövrdə qiymətlərin səviyyəsi pulların artmasına heç bir reaksiya vermir. Tədavüldə əlavə pulların miqdarı tarazlıq faiz dərəcəsinə və məcmu tələbin qrafikinə təsir göstərəcəkmi?
Н. Грегори Менкйу
612 Şəkil 31.3-də qrafik (a)-da göstərildiyi kimi pul təklifinin artması pul təklifi əyrisinin MS 1 -dən MS 2 -yə sağa yerdəyişməsinə gətirib çıxarır. Pula tələbin qrafiki dəyişmədiyi üçün faiz dərəcəsi r 1 -dən r 2 -yə qədər azalır. Yəni faiz dərəcəsinin azalması iqtisadi subyektləri FES-in yaratdığı əlavə pulları «ələ keçirməyə» təşviq edir.
ġəkil 31.3. Pulun təklifi
Гиймятлярин П 1 сявиййясиндя пула тяляб 2…. таразлыг фаиз дяряъяси азалыр…
р 2
Пул тяклифи (а) Пул базары Фаиз дяряъяси Пул кцтлясинин щяъми 0
1
МС 2
1
1 1. ФЕС пул тяклифини артырдыгда…
1
(б) Мяъму тяляб яйриси Гиймятлярин сявиййяси Мящсул
бурахылышынын щяъми
Мяъму тяляб 3. … гиймятлярин верилян сявиййясиндя ямтяя вя хидмятляря тялябин щяъми ися артыр. 0
1 Й 2 АД 2 Економиксин принсипляри
613 Yenə də faiz dərəcəsinin səviyyəsi əmtəə və xidmətlərə olan tələbin həcminə təsir göstərir (qrafik (b) şəkil 31.3.). Faiz dərəcəsinin azalması borc almanın qiymətinin və əmanətlərdən gələn gəlirlərin aşağı düşməsi deməkdir. Ev təssərrüfatları tərəfindən evlərin alınması artır, həm də bu evlərin sahələri də çoxalır, bu isə mənzil tikintisinə infestisiyalara olan tələbi stimullaşdırır. Firmalar tikintiyə və avadanlıqların alınmasına pul qoyuluşlarını artırırlar. Bu da istehsal investisiyalarına müsbət təsir göstrir. Ev təsərrüfatlarının əmanətlərinin normaları azalır, istehlak mallarına xərclər isə yüksəlir. Bu amillərin təsiri qiymətlərin verilən P səviyyəsində əmtəə və xidmətlərə tələbin həcminin Y 1 -dən Y
2 -yə artmasına səbəb olur. Nəticə: FES tərəfindən həyata keçirilən pul buraxılışı pul təklifini artırır. Qiymətlərin verilən hər bir səviyyəsinə görə pul təklifinin artması faiz dərəcəsinin azalmasını əvvəlcədən müəyyənləşdirir, bu isə öz növbəsində əmtəə və xidmətlərə tələbin artmasına səbəb olur. Beləliklə, əlavə pul buraxılışı məcmu tələb əyrisinin sağa yerdəyişməsinə səbəb olur.
FES iqtisadiyyata necə təsir göstərir? Adətən, biz FES-in siyasətinin əsas vasitəsi kimi pul təklifini nəzərdən keçirirdik. FES açıq bazarda federal hökumətin istiqrazlarını əldə edərək, pul təklifini artırır və məcmu tələbi genişləndirir. FES açıq bazarda dövlət istiqrazlarını satdıqda isə pul təklifini azaldır və məcmu tələbi məhdudlaşdırır. Lakin çox vaxt FES-in siyasətini müzakirə edərkən bu siyasətin əsəs vasitəsi kimi pul təklifi deyil, faiz dərəcəsi nəzərdən keçirilir. Doğrudan da, son zamanlar FES federal fondlar üzrə faiz normalarının təqribi göstəricilərini (FABƏK-nin iclasında hər altı həftədən bir təkrar müzakirə olunan banklararası bazarda qısamüddətli borclar üzrə faiz dərəcəsi) elan edir. FES federal fondlar üzrə faiz normalarının təqribi göstəricilərinin (praktikada tətbiq olunduğu kimi pul təklifini deyil) müəyyən edilməsi barədə qərarı pul təklifinin kəmiyyətcə müəyyənləşdirilməsi çox çətin olduğu üçün qəbul etmişdir. FES-in faiz dərəcəsinin təqribi göstəricisinin müəyyənləşdirilməsi barədə qərarı bizim pul-kredit siyasətinin təhlilini dəyişmir. Likvidliyə üstünlük vermə nəzəriyyəsi mühüm prinsipi aydınlaşdırır: monetar siyasət həm pul təklifi terminləri, həm də faiz dərəcəsi (faiz normaları) terminləri ilə şərh oluna bilər. FABƏK federal fondlar üzrə faiz normalarının təqribi göstəricilərini (məsələn: 6%) müəyyənləşdirdikdə, bu o deməkdir ki, FES-in birca brokerləri açıq bazarda əməliyyatları tarazlıq faiz dərəcəsinin kəmiyyətinin 6% səviyyəsini təmin etmək üçün həyata keçirmələri barədə təlimat alırlar. Yəni FES faiz dərəcəsinin plan göstəricilərini müəyyənləş- dirdikdə, pul bazarında tarazlığın bu təqribi göstəricilərə uyğun gəlməsi üçün pul təklifinin tənzimlənməsini öz üzərinə götürür. Yüklə 6,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|