Dövlətə məxsus müəssisələrin korporativ idarəetmə təcrübələrinə dair İƏİT-in Qaydaları
Yüklə 0,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Üçüncü hissənin şərhi: III. SƏHMDARLARA EYNİ YANAŞMA Dövlət və DMM-lər bütün səhmdarların hüquqlarını tanımalı və İƏİT-in Korporativ İdarəetmə
- A. Dövlətin koordinasiya və ya sahiblik edən təşkilatı və DMM-lər bütün səhmdarlara eyni yanaşmanı təmin etməlidirlər.
- Üçüncü hissənin şərhi: III.SƏHMDARLARA EYNİ YANAŞMA
- B. DMM-lər bütün səhmdarlara münasibətdə yüksək dərəcədə şəffaflığa riayət etməlidir.
- C. DMM-lər bütün səhmdarlarla əlaqələrin yaradılması və məsləhətləşmələrin aparılması siyasətini müəyyən etməlidir.
- D. Minoritar səhmdarların ümumi yığıncaqda iştirak etməsi asanlaşdırılmalıdır ki, onlar
Üçüncü hissənin şərhi: III. SƏHMDARLARA EYNİ YANAŞMA Dövlət və DMM-lər bütün səhmdarların hüquqlarını tanımalı və İƏİT-in Korporativ İdarəetmə Prinsiplərinə uyğun olaraq onlara eyni yanaşmanı təmin etməli və korporativ məlumatı əldə etmək imkanını verməlidirlər.
Dövlətin payı olan bütün müəssisələrdə minoritar səhmdarlara eyni yanaşmanın təmin edilməsi dövlətin öz marağındadır, çünki dövlətin bu cür reputasiyası onun kənardan maliyyə vəsaitlərini cəlb etmək imkanlarına və şirkətin dəyərinə təsir edəcəkdir. Bu səbəbdən dövlət, digər səhmdarlar tərəfindən onun qeyri-şəffaf, proqnozlaşdırıla bilməyən və ədalətsiz bir mülkiyyətçi kimi qəbul edilməməsini təmin etməlidir. Əksinə, dövlət özünü nümunəvi mülkiyyətçi kimi göstərməli və minoritar səhmdarlara yanaşma baxımından qabaqcıl təcrübələrə riayət etməlidir.
Dövlət müəssisəsinin kapitalının bir hissəsi özəl, institusional və ya fərdi, səhmdarlara məxsus olduqda, dövlət onların hüquqlarını tanımalıdır. Minoritar səhmdarların hüquqlarına gəldikdə İƏİT-in Korporativ İdarəetmə Prinsplərinə müraciət etmək koordinasiya və ya sahiblik edən təşkilatın və DMM-lərin öz marağındadır. Prinsiplərə əsasən “Azlıq təşkil edən səhmdarlar nəzarət paketinə sahib olan səhmdarlar tərəfindən və ya onların maraqları naminə edilən birbaşa və ya dolayı yolla sui-istifadədən müdafiə olunmalı və hüquqları pozulduğu halda onları effektiv metodlarla bərpa etmək imkanına malik olmalıdırlar.” Prinsiplər həmçinin insayder əməliyyatları və şəxsi maraqlar üçün əməliyyatları qadağan edir. Nəhayət, İƏİT Prinsiplərinin şərhində minori- tar səhmdarların hüquqlarını qorumaq üçün səhmləri almaqda üstünlük hüququndan və müəyyən qərarları qəbul etmək üçün səhmdarların 2/3 və ya daha artıq səs çoxluğundan ex-ante vasitələr kimi istifadə edilməsi təklif olunur.
Əsas səhmdar olaraq, dövlət bir çox hallarda hər hansı digər səhmdarın razılığını almadan səhmdarların ümumi yığıncağında qərarlar qəbul etmək imkanındadır. O, çox zaman direktor- lar şurasının tərkibi barədə qərar vermək imkanına malikdir. Bu cür qərar-qəbulu səlahiyyətinin mülkiyyət hüququndan irəli gələn qanuni hüquq olmasına baxmayaraq, dövlətin özünün əsas səhmdar olması rolundan sui-istifadə etməməsi, məsələn şirkətin marağında olmayan və beləliklə digər səhmdarların zərərinə olan məqsədlərə qulluq etməməsi vacibdir. Sui-istifadə halları düzgün aparılmayan əlaqədar şəxslərlə əməliyyatlar, qərəzli biznes qərarları və nəzarət paketinə malik olan səhmdarların xeyrinə olan kapital strukturunda dəyişikliklər nəticəsində irəli gələ bilər. Görülə biləcək tədbirlərə daha yaxşı açıqlama, şura üzvlərinin sadiq olmaq vəzifəsi, o cümlədən müəyyən qərarların qəbulu üçün 2/3 və ya daha artıq səs çoxluğu daxil edilə bilər.
Koordinasiya və ya sahiblik edən təşkilat minoritar səhmdarlara eyni yanaşmaya dair rəhbərlik hazırlamalıdır. Onlar fərdi DMM-lərin, xüsusilə onların şuralarının minoritar səhmdarlarla münasibətlərinin vacibliyi barədə tam xəbərdar olduqlarını və bu münasibətləri təşviq etməkdə 30
fəal olmalarını təmin etməlidir.
İƏİT-in Korporativ İdarəetmə Prinsplərində qeyd olunduğu kimi, “nəzarət paketinə sa- hib olan səhmdarlara mülkiyyətçiliyi nəzarətdən ayırmaq üçün hüquqi vasitələrlə üzərilərinə götürdükləri riskə uyğun olmayan nəzarəti həyata keçirməyə imkan verən və bazarda qəbul ol- unan hüquqi sistem bu cür pozuntuların yaranması potensialını artırır.” Beləliklə, hökumətlər, mümkün olduğu qədər “Qızıl Səhmlər”in istifadəsini məhdudlaşdırmalı və səhmdarın şirkətdə olan mülkiyyət payına mütənasib olmayan şəkildə şirkətə nəzarət etməyə imkan verən səhmdarlar arasında sazişləri və kapital strukturlarını açıqlamalıdırlar. B. DMM-lər bütün səhmdarlara münasibətdə yüksək dərəcədə şəffaflığa riayət etməlidir.
Minoritar və digər səhmdarları qorumaq üçün ən əsas şərt şəffaflığın yüksək dərəcədə olmasını təmin etməkdir. İƏİT-in Korporativ İdarəetmə Prinspləri “səhmdarlara eyni yanaşmanı təmin etmək üçün onların hamısına məlumatı eyni zamanda təqdim edilməsini dəstəkləyir. İnvestorlarla və bazar iştirakçıları ilə yaxın münasibətləri qoruyub-saxlayan zaman, şirkətlər fun- damental olan eyni yanaşma prinsipinin pozulmamasına dair diqqətli olmalıdırlar.”
Minoritar və digər səhmdarlar investisiyalar barədə məlumatlı qərarlar qəbul etmək üçün bütün tələb olunan məlumatı əldə etmək imkanına malik olmalıdırlar. Eyni zamanda, mühüm səhmdarlar, o cümlədən koordinasiya və ya sahiblik edən təşkilat, nəzarət paketinə malik olan səhmdarlar və ya şura üzvləri əldə edə biləcəyi məlumatdan sui-istifadə etməməlidirlər. Listinqdən keçməmiş DMM-lərdə digər səhmdarların kimliyi adətən müəyyən edilmir və onlar çox vaxt, misal üçün şura üzvlüyü vasitəsilə, məlumata imtiyazlı çıxış əldə edirlər. Lakin, məlumatın açıqlanmasına dair hüquqi və tənzimləyici strukturun keyfiyyətindən və bütövlüyündən asılı olaraq, koordinasiya və ya sahiblik edən təşkilat dövlətin payı olan bütün müəssisələrdə bütün səhmdarlar tərəfindən məlumata asan və bərabər çıxışın əldə olunmasına zəmanət verən mexanizmlərin və prosedurların mövcud olmasını təmin etməlidir.
Səhmdarlar arasında bütün sazişlər, o cümlədən şura üzvlərinə aid olan məlumat sazişləri açıqlanmalıdır. C. DMM-lər bütün səhmdarlarla əlaqələrin yaradılması və məsləhətləşmələrin aparılması siyasətini müəyyən etməlidir. DMM-lər, o cümlədən dövlətin minoritar səhmdar olduğu hər hansı bir müəssisə, öz səhmdarlarınin kimliyini müəyyən etməli və onları əhəmiyyətli hadisələr və səhmdarların ümumi yığıncağı haqqında vaxtlı və sistematik məlumatla lazımi qaydada təmin etməlidir. Müəssisələr həmçinin öz səhmdarlarına ümumi yığıncaqda barəsində qərar qəbul ediləcək məsələlər haqqında kifayət qədər məlumat verməlidir. Şirkətin səhmdarlara məlumatın verilməsinə dair öz öhdəliklərini yerinə yetirməsini təmin etmək DMM-lərin şuralarının məsuliyyətinə aiddir. Bunu etdikdə DMM-lər yalnız qüvvədə olan hüquqi və tənzimləyici strukturdan istifadə etməklə məhdudlaşmamalı, və inam və etibarın qazanılması məqsədilə lazım olan hallarda bu strukturlardan kənara çıxmalıdır. Mümkün olduqda, minoritar səhmdarlarla məsləhətləşmələr qərarların qəbul edilməsi prosesinin və əhəmiyyətli qərarların qəbl edilməsini təkmilləşdirilməsinə kömək edə bilər.
31
Yüklə 0,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|