Dövlətin intuitiv təfəkkürlə idarə olunması
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
154 Yaşadığımız maddi-mənəvi aləm mələk –iblis qarışığı ilə doludur. Ümumdünya əlaqələr sisteminin ləkələri, qüsurlu mərkəzləri mövcuddur, təhlükəli elementləri mövcuddur. Məlumdur ki, hər bir insana xas olan instinkt ondan ibarətdir ki, ətrafdan təhlükə hiss edən kimi özünü qorumağa çalışır. Bu xarakter heç də dövlətlərdən yan deyil. Çünki dövlətlər elə insanların əlaqə və münasibət təzahürüdür. Fərdi insan kimi, hər bir dövlət də kənardan təzyiq hiss edən kimi özünü müdafiə etməkdə israrlı olur, imkanlarını səfərbər edir. Dövlət öz daxilindən və ətrafdan təhlükə hiss edəndə və görəndə müxtəlif yollar axtarır. Başqa dövlətlərlə hərbi-iqtisadi sahədə ittifaqlar haqqında düşünür. Hərbi və siyasi sahədə əməkdaşlıq etmək istəyir. Cənab Baş katib, məlumdur ki, beynəlxalq münasibətlərdə, əlaqələr sferasında təhdidlər, şübhələr, inamsızlıqlar məhz elə müstəvinin bir tərəfində olan hərbi bloklaşmalardan, hərbi quruplaşmalardan meydana gəlir. Dünya əlaqələri müstəvisinin bir tərəfində olan dəyişiklik təbii olaraq başqa tərəflərdə də əks təsirlərlə müşahidə olunan dəyişikliyi zəruri edir. Bunu mən elmi bir araşdırıcı kimi mənfi balanslaşdırma hesab edirəm. Bu nöqteyi-nəzərdən, Atlantika regionunda mövcud bloklaşma vəziyyəti və prosesin genişlənməsi təbii ki, digər regionlarda da bu kimi analoji halların yaranması üçün zəmini hazırlamaqdadır. Dünyanın başqa regionları Atlantika bloklaşmasından həyəcan və təşviş hissi ilə yaşayırlar. Xüsusilə, qonşu regionlarda təşviş hissləri daha da qabarıq şəkildə büruzə verir. Praktiki olaraq məlumndur ki, “soyuq müharibə” dövründə Avropa və Asiya qitələri, eləcə də Amerika qitəsi hərbi-siyasi gərginlik qurşaqları ilə müşahidə edilirdi. Atlantika regionu daha çox onun Avropa hissəsinə bağlıdır. Bu qitə Amerika üçün dəyərlər verən əsas mənbə rolunu oynayıb. Təbii ki, Asiyalılar da bu məsələdə geridə qalmayıblar. XX əsrin dünyada gərginlik yaradan hərbi-siyasi bloklaşmasının tərəflərindən biri olan SSRİ-nin dağılmasına 155 baxmayaraq, bu gün də gərginliklər, böhranlar, münaqişələr, müharibələr olduqca çoxluq təşkil eməkdədir. Mən hesab edirəm ki, bu kimi halların səbəbkarlarından biri də məhz NATO İttifaqıdır. NATO-nun mövcudluğu və onun postsosialist məkanı hesabına genişlənməsi dünyada təhdidləri, gərginlikləri, inamsızlıqları, şübhələri daha da artırmaqdadır. NATO beynəlxalq əlaqələrin mənfi balanslaşdırılmasını təmin edən əsas qurumdur. Cənab Baş Katib, məlumdur ki, NATO 1949-cu ildə Sosialist bloku ilə Qərb arasında yaşanan “soyuq müharibə”nin nəticəsi olaraq meydana gələn bir qurum olub. Avropanın sosialist blokunun, əsasən də SSRİ-nin hərbi təcavüzündən Avropa ölkələrini və Şimali Amerikanın Avropadakı maraqlarını qorumaq məqsədi ilə formalaşdırılıb. Qurumun mövcudluğu SSRİ-ni də 1955-ci ildə analoji hərbi ittifaq yaratmağa sövq edib. Sənədlərə, bəyanatlara, mövqelərə əsasən, Alyans həm hərbi və ya da istənilən təcavüzdən kollektiv şəkildə qorunmanı məqsəd kimi qarşıya qoyub, həm də üzv olan ölkələrin ərazisində demokratik dəyərləri: söz azadlığını, insan hüquqlarını və qanunun aliçilik prinsiplərini qorumağı əsas vəzifə və məqsəd kimi müəyyən edib. O da məlumdur ki, NATO, sənədə əsasən ona üzv olan dövlətlərin beynəlxalq təcavüzdən kollektiv qorunması və yöndə hərbi-siyasi güclərin birləşdirilməsi məqsədilə yaradılıb. Alyansa üzv olan dövlətlərdən birinin hərbi təcavüzdən müdafiə olunması bütün üzvlərin müdafiə olunması anlamını verib. Alyans tarixi boyu hərbi-siyasi vəzifəli və təyinatlı bir quruma çevrilib. Yaradılanda onun 12 üzvü olub. “Soyuq müharibə” dövründə üç dəfə, ondan sonra isə daha üç dəfə genişlənmə siyasətini həyata keçirib. Hal-hazırda üzvlərinin sayı 28-ə çatıb. Qurum bu gün bütün Avropanı demək olar ki, hərbiləşdirib. Zəngin hərbi strukturu mövcuddur. Təəssüf ki, NATO-nun (Alyansa üzv olan ölkələrin) bugünkü hərbi xərcləri bütün dünya dövlətlərinin hərbi xərclərinin 70 faizini təşkil edir. O da 156 məlumdur ki, NATO-nun siyasi və hərbi qanadı var. Siyasi qanadına Avropa, Hərbi qanadına isə ABŞ rəhbərlik edir. Alyansın ona üzv olan ölkələrdə zəngin hərbiləşdirilmiş strukturu fəaliyyət göstərir. NATO-nun silahlı qüvvələri həm təşkilatın tabeçiliyində olan hissələrdən, həm də təşkilata üzv olan ölkələrin milli ixtiyarlarında olan silahlı qüvvələrdən ibarətdir. Alyansın hərbi qulluqçularının sayı isə bir neçə milyonu ötüb keçir. Qurumun Avropada iki mühüm regional komandanlığı və Atlantika regionunda ümumiyyətlə, ali komandanlığın beş ştabı fəaliyyət göstərir. Buradan görünür ki, Şimali Atlantika regionu hərbiləşdirilmiş toru bənzədir. Dövlətlər arasında inamsızlıq beynəlxalq əlaqələrin hərbi məzmununu daha çox qabarıqlaşdırıb. Elə qurumun məhz bu şəkildə mövcudluğu başqa ölkələrdə qorxu yaradıb. Bu gün dünyada orta və kiçik gücə malik olan dövlətlərdə yaşanan problemlər, müharibələr, münaqişələr, ərazi işğalları böyük dövlətlərin yaratdıqları NATO kimi ittfaqların, birliklərin səbəbindəndir. Təbii ki, NATO ABŞ- ın Avro-Atlantika maraqları üçün istifadə olunan region alətidir. Hərbi alyansın bugünkü mövcudluğu əks tərəfdəki təhdidlərə görə, öz-özlüyündə Avrasiyada Rusiya mərkəzli yeni bir hərbi qurumun geniş şəkildə formalaşmasını zəruri etməkdədir. Dünya təkrar olaraq çoxqütblü hərbi maraq sferalarına bölünməkdədir ki, bundan da daha çox bloklararası zonalar əziyyət çəkirlər. Dünya böyük dövlətlər və NATO tərəfindən nüfuz dairələrinə bölünür. Əks blokların, ittifaqların mübarizəsi isə hər hansısa bir kiçik dövlətdə, məsələn, Suriyada, Əfqanıstanda, İraqda sonu bitməyən gərginliklə, münaqişə ilə nəticələnir. Hörmətli Baş Katib, Cənab Yens Stoltenberq! Bu gün bütün dünya görür ki, NATO SSRİ dağıldıqdan sonra, öz başlanğıc məqsədlərindən kənara çıxaraq, müdafiə yox, daha çox hücum taktikası seçibdir. Tarixin “parçala və Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|