Dr. Mustafa GÖRÜryilmaz
Yüklə 3,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qılman Ġlkin
- Nizami Cəfərov
304
Türk Qafqaz Ġslam Ordusunun AbĢeron yarımadası və Bakıdakı iĢğala son qoymasının canlı Ģahidlərindən biri xalq yazıçısı, yazıçı-Ģair Qılman Ġlkin hisslərini belə ifadə edir: "Türkiyədən bizim xalqımızı heç bir Ģəkildə ayıra bilməzlər. Biz iki qardaĢ, qanı bir, dili bir, dini bir millətik. HəmiĢə də belə qalacağıq". (ġəxsi arxiv) Azərbaycan Atatürk Mərkəzinin direktoru, professor Nizami Cəfərov Bakıda fəaliyyət göstərən bir quruluĢun baĢında durur. Ġki ölkə arasında bir körpü vəzifəsini ifa edir: "Bu mənada Azərbaycan xalqı Türk Ordusuna hər zaman minnətdar olmuĢdur və bundan sonra da olacaqdır. Yalnız bu azadlıq üçün minnətdarlıq yetməz. Bundan sonrakı hürriyyətlər, yaxĢılıqlar və gözəlliklər üçün də bu minnətdarlıq ifadəsinin davam etməsi lazımdır. Türk Ordusu yalnız Bakını azad etməklə kifayətlənmədi, bu ölkənin hər guĢəsində bizim milli ordumuzu qurmamıza yardımçı oldu. Milli birliyin təmin edilməsinə və xalq arasındakı fikir ayrılığının ortadan qalxmasına vasitəçi oldu. Beləliklə, Rus Çarlığının Qafqazı iĢğalından sonra itirilən hərbi düĢüncə bizdə yenidən canlandı. Bu düĢüncə milli əsaslar üzərində gerçəkləĢdi. Bu canlanma böyük bir ordunun ideologiyası, həyata baxıĢı, tarixi vəzifəsi, gələcəyə baxıĢı, nizam-intizam və texniki tərəqqidə özünü göstərdi. Bu saydığımız xüsusiyyətlər, Azərbaycanda milli bir ordu təĢkil edilməsi, Bakının qurtuluĢu və Azərbaycanın müstəqilliyini qazanması qədər ciddi və əhəmiyyətlidir. Türk Ordusu bu mənada Azərbaycan üçün çox böyük bir iĢ görmüĢdür. Biz Azərbaycan türkləri, Türk Ordusunun Türkiyə üçün, Türk dövlətləri üçün nə qədər qiymətli olduğunu öyrənməliyik. Bu ordunun əhəmiyyətini qavramalıyıq. Azərbaycanda yaĢayan ziyalılar və xüsusilə gənclər, Türk Ordusunun 1918-ci ildə bizim imdadımıza yetməsinin, bunun bizim üçün nə məna ifadə etdiyini öyrənməlidir. Azərbaycanda milli müstəqillik hərəkatının baĢladığı dönəmdə, Türkiyənin bütün qurumlarıyla hərbi, siyasi, ictimai və iqtisadi sahələrdə bizə göstərdiyi yardımı və fədakarlığı gənclərə öyrətməliyik. Bu gün də, yəni Sovet Ġttifaqı dağıldıqdan və Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra, Türkiyənin və türk əsgərinin 1918-ci ildə olduğu kimi, eyni tarixi həvəslə, bizim ölkəmizə etdiyi yardımları və xüsusilə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrini, Azərbaycan Milli Ordusunu yenidən qurmasını təqdirlə qarĢılamalıyıq". (ġəxsi arxiv).
1.
Bu Ģeir, o dönəmdə Türkiyənin Bakı Səfirliyində Mətbuat müĢaviri olan Turqut Ər tərəfindən, 15 sentyabr 1998-də Mərdəkanda Ģəhidlərin məzarı baĢında yazılmıĢdır. 2.
3.
Alxan Bayramoğlu, Qafqazın imdadına çatan türkün könül nəğmələri, Bakı, 2000, s. 13. 305
4. Bunun kimi bir mərasim də Azərbaycan Cümhuriyyətinin ilk müvəqqəti paytaxtı olan Gəncədə tərtib edildi. 5.
Professor Nizami Cəfərov ilə söhbətlər; Ģəxsi arxivimiz. 6.
Azərbaycan xalq yazıçısı Qılman Ġlkin ilə söhbətlər; Ģəxsi arxivimiz. 7.
Əhməd Cavad millətinə, vətəninə və bayrağına duyduğu sevgini Ģeirlərində dilə gətirdiyi üçün Moskvadakı qırmızı rus
çarlarının əmri ilə 1937-ci ildə güllələnərək Ģəhid edildi. 8.
Orbay, "Həmidiyə hərbi gəmisi ilə Qara dənizdəki Odessa limanında yerləĢən rus hərbi bazasına gecə basqını təĢkil etmiĢdi. "Kazbek adlı hərb gəmisi batmıĢ, "Kaqula adlı gəmi də böyük zərər görərək yararsız hala gəlmiĢdi. Bu müvəffəqiyyət, Türkiyədə olduğu qədər, Azərbaycanda da böyük sevinc yaratmıĢdı. Əhməd Cavad bu barədəki hisslərini bir Ģeirlə dilə gətirmiĢdi. 9.
Buzovnalı Hacı Ġsgəndər üçün təĢkil edilən mərasimdə divara asılan Türk bayrağı, 1987-ci ildə Ukraynada oynanılan Türkiyə-SSRĠ komandaları arasındakı yoldaĢlıq görüĢünə baxmaq üçün Ġstanbuldan Kiyevə gedən bir türk vətəndaĢı tərəfindən, Azərbaycanlı bir türk olan Ağası Huna hədiyyə
edilmiĢdi. Bu hədiyyələr arasında 100 qr türk qəhvəsi də var idi. Bakılı türkçülər, o zamanlar Ağası Hunun evinə türk qəhvəsi içmək üçün gedirdilər. Ağası Hunun türk qəhvəsi içilən evi 1990-cı ildə Qızıl Ordu Bakıya soxulduğu zaman rus tankları tərəfindən dağıdılmıĢ, özü də Sibirə sürgün edilmiĢ Qazaxıstanlı ziyalı Oljas Süleymanov tərəfindən mütləq bir ölümdən qurtarılmıĢdı... 10.
qeyd edilir. BaĢda prezident olmaq üzrə, dövlətin öndə gələnləri, Qarabağda və 20 yanvar 1990 tarixində Bakıda həyatını itirənlərin dəfn edildiyi məzarların arasındakı yoldan keçərək, daha irəlidəki abidəyə doğru gedir və burada sayğı duruĢu edirlər. Buradakı mərasimdən sonra, gəldikləri üst yolu altdakı yola bağlayan pillələrdən düĢərək, ġəhidlər Xiyabanının giriĢinə doğru gedirlər. Bu yol ilə xiyabanın giriĢindən solda yerləĢən türk Ģəhidliyi təxminən bir metr hündürlüyündəki bir divarla bir-birindən ayrılmaqdadır. Bu Ģəhidlikdə 31 mart 1918 tarixində və daha sonra Azərbaycanda qırğına məruz qalan türkləri xilas etmək üçün Qafqaza gedən və düĢmənlə döyüĢərkən torpağa düĢənlər üçün bir abidə qoyulmuĢdur. Soyqırımı günü mərasimində iĢtirak edən Azərbaycan prezidenti və dövlətin öndə gələnləri Türk Ģəhidliyinin yanında keçərək avtomobillərinə minərək ġəhidlər Xiyabanından ayrılırlar. 11.
nəfər olduğunu bildirmiĢdir. Yüklə 3,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|