Səhifə 8
Müəllimlərin tədris qruplarına rəhbərlik. Fasilitatorun təlimat kitabçası
M
əkt
əbin iqlimi:
Yüksək nailiyyəti olan şagirdlərin əksəriyyəti əsas məqsədi akademik
nailiyyətlər təşkil edən ,şagirdlərdən yüksək nəticələr gözləyən və şagirdləri üçün təhsil
məqsədləri ,peşəkar müəllimləri olan və valideynlərlə aktiv və məhsuldar əməkdaşlığı
təmin edən məktəblərdə təhsil alırlar. Qayda-qanunlu və təhlükəsiz məktəblərdə təhsil
alan dördüncü sinif şagirdlərinə nisbətən qayda-qanunsuz dərs mühiti olan məktəblərdə
bulinq halları müşahidə olunurdu,şagirdlərin hiss ediləcək şəkildə aşağı nailiyyətləri var
idi.
Müəllimlərin hazırlanması: M
üəllimlərinin ali təhsili və müvafiq fəndə hazırlıqları
olan
şagirdlər nisbətən yüksək nəticələr göstərdilər. Eləcə də, nailiyyət üçün mühüm amil
olaraq müəllimlərin
təcrübəsi və öz peşəkarlığı və karyeri ilə razı qalmaları hesab edilirdi.
Təhsil:
Dərs prosesini maraqlı aparan və sinif otağında müxtəlif dərs resurslarından
istifadə edən müəllimlərin şagirdləri yüksək nəticələr göstərmişlərEləcə də ,vacib amil
olaraq oxu və riyaziyyarın tədrisinə müsbət yanaşma və sinif otaqlarında təhsilin
yaxşılaşdırılması məqsədi ilə müəllimlərin öz həmkarları ilə əməkdaşlığı da
əhəmiyyətlidir
.
Müəllimlərin tədris qruplarına rəhbərlik. Fasilitatorun təlimat kitabçası
Səhifə 9
2-ci hissə. Müəllimlərin tədris qruplarının icmalı
Başlıq 2.1. Effektiv peşəkar inkişaf nə deməkdir?
Təhsil
sahəsində
keçirilən
tədqiqatlara
əsasən,təhsilin keyfiyyətinin və şagirdlərin
nəticələrinin yaxşılaşdırılması üçün müəllimlərin
peşəkar inkişafının çox böyük əhəmiyyəti vardır:
Şagirdlərin nailiyyətlərinə müəllim
tərəfindən sinif otağında həyata keçirilən
tədris prosesi böyük təsir göstərir. Buna
görə də müəllimlərə bilik və bacarıqların
yaxşılaşdırılması imkanının verilməsi vacibdir.
Peşəkar dəstək onlara öz potensiallarını tam
olaraq gerçəkləşdirməkdə yardım edəcəkdir;
Peşəkar inkişafın ənənəvi modelləri,
məsələn, bir günlük treninq və
seminarlar,ekspertin dəvət edilməsi və sairə dərs prosesində innovasiyalı dəyişikliklərin
həyata keçirilməsi üçün kifayət etmir;
Tədrisdə və sinif otaqlarında həqiqi dəyişikliklərin həyata keçirilməsi müəllimlərin
məktəbdə gündəlik işləri ilə sıx əlaqədə olan kəsilməz peşəkar inkişaf proqramlarında
iştirak etmələri ilə mümkündür (Knight, 2007).
Cədvəldə göstərildiyi kimi,
məktəbin bazasında peşəkar
inkişaf modelləri xüsusi
effektlilikləri ilə seçilirlər. Ona
cəlb
olunan müəllimlərin 95%-i
yenicə qazandığı bilik və
bacarıqlarını sinif otağında
effektiv şəkildə tətbiq etməyə
hazırdır. Müəllimlərin peşəkar
inkişafı yalnız dəvət olunmuş
ekspertlər tərəfindən təhsil
nəzəriyyəsinin icmalını əhatə
etdikdə iştirakçıların yalnız 5%-i müəyyən bilgi əldə
edir, hərçənd demək olar ki, heç kim bu yolla qazandığı biliyi praktikaya tətbiq edə bilmir.
Treninqlər zamanı modelləşdirmə və daha doğrusu, aparılan praktiki strategiyaların istifadəsi
nisbətən səmərəli olur. Hərçənd ,onların praktiki nəticələri məhduddur,həmçinin, kəsilməz və
məktəb bazasında mövcud olan ardıcıl peşəkar inkişaf fəallıqlarının həyata keçirilməsini tələb
edir.
Peşəkar inkişaf müəllimin gündəlik işinə və
onun sinif otağına nə qədər
yaxın olarsa, bir o qədər də
səmərəli olar.
Maykl
Fulan,
Emeritus, Ontario
Təlim
İnstitunun professoru
Səhifə 10
Müəllimlərin tədris qruplarına rəhbərlik. Fasilitatorun təlimat kitabçası
Cədvəl 6 . Peşəkar inkişafın nəticələri
Peşəkar inkişafın forması
Müəyyən bilik əldə edən
iştirakçıların sayı, %)
Qazandıqları bilik-bacarıqları
praktiki tətbiq edənlərin sayı (%)
Nəzəriyyə(formal mühitdə trener nəzəri biliyi
5%
0%
auditoriyaya çatdırır)
5%
0%
Nümayiş etdirmə/modelləşdirmə
20%
0%
Aparılan təcrübə
60%
5%
Məktəbin bazasında peşəkar
95%
95%
inkişafın aktivlikləri
95%
95%
Mənbə: Joyce & Showers (2002). Student Achievement through staff development (3
rd
edition). Alexandria, VA:
Association for Supervision and Curriculum Development.
Ekspertlər birdəfəlik və ya epizodik peşəkar inkişaf fəallıqlarının nə üçün təhsil prosesində effektiv
dəyişikliklərin həyata keçirilməsində kifayət etmədiyi haqqında bir neçə səbəb göstərirlər:
Müəllimlər gündəlik işlərlə məşğuldurlar: onlar dərs keçirlər, şagirdlərin işlərini
qiymətləndirirlər, valideynlərlə görüşürlər və s. Buna görə də çox motivasiyalı müəllimin
treninqdə qazandığı yeni ideyaları və bacarıqları təcrübədə həyata keçirməsi üçün az vaxtı və az
enerjisi qalır ;
Bir çox hallarda treninq-proqram treninq otağında başa çatıır və o, müəllimlərə treninqdən
sonrakı dəstəyi nəzərdə tutmur;
Tədrisdə dəyişikliklərin bir və ya iki gündə daxil edilməsi mümkün deyil. O, müəllimin
davranışında dəyişikliklər tələb edir. Çox motivasiyalı və innovasiyalara istiqamətlənmiş
müəllimlərin olduqu halda da istək və canfəşanlıq kifayət etmir. Tədris təcrübəsində dəyişiklik
vaxt və ardıcıl peşəkar dəstəyini tələb edir (Knight, 200 )
Təhsil mütəxəssisləri effektiv peşəkar inkişafın aşağıdakı xüsusiyyətlərini ayırırlar:
Effektiv peşəkar inkişafın zirvə nöqtəsini şagirdin tədris məqsədləri təşkil edir: nəyi
öyrətməliyəm, nəyi edə bilməliyəm ki, şagirdlərimin yüksək akademik nailiyyətləri
olsun ?
Effektiv peşəkar inkişaf kəsilməz bir proses olub, şagirdlərin və müəllimlərin dəyişkən
tələbatlarına əsaslanır. Buna görə də,o, bütün akademik il boyunca davam edir və
müxtəlif fəallıqlardan ibarət olur;
* Effektiv peşəkar inkişaf konkret fənnin məzmununa və təlim-tədris metodikasına
yönəlmişdir;
Effektiv peşəkar inkişaf müəllimin sinif otağında gündəlik fəaliyyəti ilə sıx əlaqədadir. Məşhur
eksperti dinləmək çox faydalı və motivasiya verəndir, lakin, nadir hallarda motiasiyalı
müəllimin dəyişiklikləri sinif otağında həyata keçirməsi üçün kifayət edir. Müəllimə
dinləməkdən daha çox şey lazım gəlir. Dinləmə yalnız başlanğıcdır. Bunlarla birlikdə
müəllimin yeni strategiyaları və metodları sinif otağında tətbiq etməsi üçün müxtəlif
imkanlar lazımdır;
Effektiv peşəkar inkişafın nəticələri sinif otağında əks olunur. Peşəkar inkişaf
fəallıqlarında iştirak etdikdən sonra müəllimlər sinif otaqlarına dönürlər ki,
(a) yeni strategiyaları və metodları sınaqdan keçirsinlər;
(b) şagirdlərdən yeni metodlar haqqında əks təsir alsınlar;
c) müvafiq məlumatları toplasınlar və analiz etsinlər;
(ç) təcrübədə dəyişikliklər etsinlər;