E L E K T R O N B İ Z N E S
_________________________24___________________________
2003), Fransua Perru (1903-1987), Yan Tinbergen (1903-
1994) və başqaları məşğul olmuş, bu sahəyə öz tövhələrini
vermişlər.
Pitirim Aleksandroviç Sorokin
Andrey Dmitreviç Saxarov
İndiki zamanda bəzi xarici ölkələrdə bir neçə siyasi
partiyanı da “Konvengensiya” adlandırırlar.
Qlobal informasion infrastrukturun inkişafı biznesin
aparılması şərtlərini köklü surətdə dəyişdirmişdir.
Elektron biznes şirkətlərə yeni artım və təkmilləşmə
yolları təklif edir. Təkmilləşmə əməli fəaliyyət konsepsiyasının
dəyişdirilməsi və müştərilərlə daha sıx qarşılıqlı münasibətlər
yaratmaq hesabına əldə edilir. Elektron biznesin iqtisadi əsası
auditoriyanın kəskin şəkildə genişləndirilməsindən, marketinqin
E L E K T R O N B İ Z N E S
_________________________25___________________________
səmərəliliyinin artırılmasından, bütün növ məhsul və ya
xidmətlərin alqı-satqısının sürətləndirilməsindən ibarətdir.
Elektron biznes işgüzar tsikllərin müddətinin ixtisar
edilməsi, əsas iqtisadi fəaliyyət proseslərinə çəkilən xərclərin
azaldılması, müştəriyə göstərilən xidmətlərin keyfiyyətinin
yüksəldilməsi və bu yolla bazarda xüsusi çəkinin artırılması
hesabına şirkətin fəaliyyət nəticələrinə əhəmiyyətli təsir
göstərir. Elektron biznes təkcə xalis texnoloji məsələlərlə
məhdudlaşmır, gerçəklikdə istənilən təşkilatın iqtisadi fəaliyyət
strategiyasının fundamental elementlərinə ciddi təsir göstərir.
Yeni dəyər əlavə edilməsi zəncirlərinin formalaşdırılması
konkret təşkilatın elektron biznesinin inkişaf strategiyasını
işləyib hazırlamağı nəzədə tutur.
Bu inkişaf strategiyası aşağıdakıları əhatə edir:
•
Elektron biznes bazarının iqtisadi vəziyyətinin təhlili;
•
Şirkətin elektron biznesinin kamilliyi dərəcəsinin
diaqnostikası;
•
Elektron
biznes
bazarına
çıxış
strategiyasının
formalaşdırılması.
Şirkətin elektron biznes aparmaq səviyyəsinə çıxış
strategiyası hazırlanarkən ilk növbədə aşağıdakı məsələlər həll
edilməlidir:
•
Biznesin aparılması üçün lazım olan informasiyanın
alınması xərclərinin azaldılması;
•
İnformasion infrastruktura inteqrasiyanı təmin edən
hazırlanması, istismarı və dəstəklənməsi;
•
Biznes-partnyorlarla və müştərilərlə qarşılıqlı fəaliyyəti
kimi iki sferada elektron biznesin məzmununun
formalaşdırılması;
•
Hər iki sferada biznesin səmərəliliyinin yüksəldilməsi.
E L E K T R O N B İ Z N E S
_________________________26___________________________
E L E K T R O N B İ Z N E S
_________________________27___________________________
ELEKTRON BİZNES SFERASINDA
BİZNES-HƏLLƏRİN KOMPONENTLƏRİ
Hər cür biznes-həllin ümumi cəhəti tələb olunan zamanda
və münasib qiymətə seçilmiş məqsədli auditoriyaya lazımi
informasiya-texnoloji təklif təqdim etməkdən ibarətdir. Bu
həllin xarakteristikasını tərtib etmək, yəni məzmununu, funk-
siyasını, əsas proseslərini təsvir etmək lazımdır. İnformasiyanın
alınması və emalını və həllin etibarlı icrasını təmin etməkdən
ötrü qarşılıqlı fəaliyyətin bütün standart texnologiyaları üçün
məcburi əməllər daxil etmək tələb olunur. Elektron biznesin
aparılmasının təhlükəsizliyinin təmin edilməsi ixtisaslaşdırılmış
həllər tələb edən ayrıca problemdir.
Açıq sistem arxitekturasına əsaslanan, yüksək çeviklik,
təkmilləşdirmə və minimal xərclərlə fəaliyyət göstərmək imkanı
təmin edən həll İnternet texnologiyaları üçün adi həlldir. Lakin
açıq sistem standartları informasion infrastruktura ümumi
əlçatanlıq təmin etməklə yanaşı, həm də rəqiblərin, kriminal
(cinayətkar) strukturların və
xakerlərin destruktiv (pozucu)
əməlləri üçün də əlçatan olur. Bununla belə, elektron biznes
üçün verilən həll, ilk növbədə, iqtisadi məsələlərin həllini
nəzərdə tutur. Həllin texniki tərəfi də olduqca vacib olsa da,
ikinci yerdədir.
QEYD: Lap əvvəllər xaker baltadan istifadə etməklə
mebel düzəldən şəxsə deyirdilər. Xaker ingiliscə hacker - to
hack sözündən törəmədir,
doğramaq, parça-parça etmək,
didib tökmək anlamını verir. Xaker sözü əsasən hesablama
texnikası və proqramlaşdırma sahəsində geniş istifadə
E L E K T R O N B İ Z N E S
_________________________28___________________________
olunur.
Əvvəllər tərtib olunmuş proqramlarda buraxılmış
səhvləri düzəldən şəxsləri
xaker adlandırırdılar. Sonralar, XX
əsrdən başlayaraq söz daha da məşhurlaşır və pis niyyətlə
(qərəzli) tərtib olunmuş proqramlara daxil olmaqla onları
korlayan “
kompüter oğru”larını xaker adlandırırlar.
Sahibkarlıq strukturlarının elektron biznesə keçməsi ilə
əlaqədar işlərin başlanğıc mərhələsində həll edilən əsas
məsələ:
•
İnvestisiya planı;
•
İstehlakçıya təqdim edilən məhsul və ya xidmətlərin
siyahısı;
•
Həmin məhsul və ya xidmətlərə qarşı qoyulan tələblər;
•
Sistemin konseptual arxitekturası;
•
Təqdim edlən həlli reallaşdıran sistemin fəaliyyət
göstərməsi üçün tələb olunan əsas proseslərin təsviri
kimi iqtisadi həllin əsas bloklarının formalaşdırılmasından
ibarətdir.
Bu mərhələdə qəbul edilən həllər şirkətin yüksək səviyyə
menecerləri tərəfindən qəbul edilir və səlahiyyətli bölmələr
tərəfindən həyata keçirilir.
Elektron biznes sferasında qurulan müasir biznes-həll
qarşısında qoyulan əsas tələblərdən biri məhsul və ya
xidmətlər
üçün
dəyər
əlavə
edilməsi
zəncirlərinin
formalaşdırılması proseslərinin təkmilləşdirilməsinə kömək
edən konkret həlldə iqtisadi səmərəli ideyaların cəld
reallaşdırılmasından ibarətdir. Elektron biznes layihəsinin
uğurla həyata keçirilməsi üçün aşağıdakı əsas suallara aydın
cavablar almaq lazımdır:
Dostları ilə paylaş: |