168
Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM
N
t
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
Bütün bu ayeyi-kərimə və hədisi-şəriflər İslam dinin nə də rə
-
cə tətbiq edilməsi asan olan hökmlər ehtiva etdiyini göstə rir. Ca-
han şümul və qiyamətə qədər baqi olmasında şübhəsiz ki, onun bu
asan lıq anlayışının böyük bir rolu vardır.
Asanlıq Örnəkləri
İslamın asanlıq dini olduğuna dair bir neçə praktiki misal ve rək:
İnsan
•
, gücü və imkanları nisbətində məsuliyyət daşıyır. On-
dan edə bilməyəcəyi şeylər istənməməlidir. O əlində olma yan və
gücü çatmayan şeylər səbəbilə hesaba çəkilməz.
İslamda
•
tədricilik əsasdır. İçki, faiz, zina kimi o gü nün cə miy-
yə tində çox yayğın olan günahlar, birdən-birə deyil, üç-dörd mər-
hələdə tədricən qadağan edilmişdir.
Allah
•
-Təala insanlara xitab edərkən hikmət, kəlam və üsul
elm lərinin incəlikləri haqqında təhsil almış insanları de yil, nor mal
ağıl sahiblərini əsas qəbul etmişdir.
İslam
•
insanların fitrətləri etibarilə arzuladıqları davranışla-
rı iba dət halına gətirmişdir. Beləcə həm insanın təbiəti, həm də
əq lin dəstəyi ilə bu kimi əməllər daha asan bir şəkildə edi lə bi lir.
Məscidlərin ətirlənməsi, təmizlənməsi, Cümə günü qüsl alın ması
və ətir vurulması kimi sünnələr, Quranın gözəl avaz ilə oxunması,
azanı gözəl səsli kimsələrin oxuması ki mi, müs təhəblər hamısı bu
məqsədin həyata keçirilməsi üçün təş viq edilmişdir.
136
Namaz
•
qılmaq üçün su ilə dəstmaz alınması məcburi dir. An-
caq su tapılmazsa və ya çox soyuq olub xəstələn mə yə səbəb olma
ehtimalı varsa, onda torpaq ilə təyəm müm et mə yə icazə verilir.
Səfərdə
•
olanlara, yorğunluq, zaman məhdudiyyəti ki mi hik-
mət lərə əsasən dörd rükətlik fərz namazlarını qısaldaraq iki rü kət
qılma rüxsəti verilmişdir.
Namazda
•
ayaq üstə durma (qiyam) fərzdir. Ancaq ayaq üs tə
duracaq gücü olmayanlar, vəziyyətlərinə görə oturaraq, uza na raq
və ya işarət ilə namaz qılar bilərlər.
Möminlər
•
istər namazda, istərsə də gündəlik həyatların da
Qu randan onlar üçün asan olanından oxuyarlar, bu mövzu da onlar
üçün bir məhdudiyyət yoxdur.
(əl-Müzzəmmil, 20)
İbadət
•
etmək üçün xüsusi məkanlara ehtiyac yoxdur.
(Buxari,
Təyəmmüm, 1)
136
Bu mövzuda bax. Şah Vəliyullah əd-Dəhləvi, Hüccətullahil-Bəliğa, I, 409-414
169
N
o
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
Həzrət
•
Peyğəmbər (s.ə.s) Ramazan ayının əvvəlini və so nu-
nu göstərən hilalın təsbit edilməsində böyük asanlıq tə min et mişdir.
“Hava buludlu olduğu zaman, Şaban ayını otu
za ta
mamlayın!”
buyurmuşdur
(Buxari, Saum, 5, 11; Müslim, Siyam, 6-9)
Oruc
•
tutmaq xəstələrə və səfərdə olanlara çətin gələ bilər.
Bu sə bəblə onlar Ramazanda oruc tutub-tutmama xüsu
sun-
da sərbəstdirlər. tuta bilmədikləri təqdirdə yaxşılaşdıqdan və ya
səyahətdən qayıtdıqdan sonra oruclarını qəza edərlər.
Həcc
•
yolunda xəstəlik, hərb və s., kimi bir səbəblə təh lü-
kə varsa, həccə getmələri fərz olan müsəlmanlar, təhlü kə ara dan
qalxana qədər bunu təxirə sala bilərlər.
Allah
•
-Təala; yetimləri dəstəkləməkdə, and pozma ğın kəf fa-
rəsində, nikahda, boşamada, ailənin dolanışığını tə min et mək də,
ibadətdə, qisasda, vəsiyyətdə, razılaşmalarda, borc alıb-verərkən
qısacası hər cür qarşılıqlı münasibətlər də asan lığı təmin etmiş və
möminlərdən də belə davranmala rı nı istəmişdir.
137
Bu cür misalları çoxaltmaq mümkündür. Allah-Təalanın bö yük
lütfü qarşısında biz də Həzrət Peyğəmbərlə eyni hissiyya tı pay la-
şaraq belə deyirik:
“Dində genişlik/rahatlıq verən Allaha həmd olsun!”
(Əhməd, VI, 167)
11. Xoş Məramı Ön Plana Çıxarır
İslam insanların xoş məramlı və ümidvar olmalarını istəyir. Allah-Tə ala:
“Rəhmətim hər şeyi əhatə etmişdir”, buyurur.
(əl-Əraf, 156)
Allah Rəsulu (s.ə.s) də belə buyurur:
“Allah-Təala varlıqları yaratdıqda, Ərşin üstündəki kitabına;
“Rəhmətim həqiqətən də qəzəbimi keçmişdir”, deyə yazmışdır.
(Buxari, Tövhid, 15)
Bu inanc müsəlmanların ümidvar olmaları üçün kifayətdir. Di-
gər tərəfdən əfv, mərhəmət, səbir, riza/razılıq, hüsnü-zənn ki
mi
xis lətlər müsəlmanlara həyatda rahatlıq bəxş edir. Başa gə lən
mü sibətlərin ya günahlara kəffarə olması və ya mənəvi dərə cə-
ni yüksəltməsi də həyatın yükünü azaltma baxımından mühüm bir
ye rə sahibdir. Əlindən gələn şeyləri etdikədn sonra qədərə təs lim
ol ma və Allahdan gələn hər şeyə razılıq göstərən bir müsəlma nın
137
əl-Bəqərə, 178, 180, 220-241, 280; ən-Nisa, 6, 19, 25; ət-Talaq, 2, 6, 7.
İslamin Başlıca Xüsusiyyətləri
170
Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM
N
t
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
kə dərlənməsi mümkün deyildir. O, daima xatircəmlik və rahat lıq
için də məsud bir həyat yaşayar, Allah-Təalanın bu sözləri ilə təsəl li
ta par və Ona sığınar:
“Bəzən xoşlamadığınız bir şey sizin üçün xeyirli, bəzən də
xoş ladığınız bir şey sizin üçün zərərli ola bilər.(Onu) Allah bi lir,
siz bilməzsiniz”.
(əl-Bəqərə, 216)
Bu anlayşla hərəkət edən müsəlmanlar başlarına gələn müsi bət
və bəlaları səbir və riza sayəsində axirət sərmayəsinə çevirər lər.
Na il olduqları nemət və gözəllikləri də həmd və şükür ilə daha da
ar tırarlar. Rəsulullah (s.ə.s) belə buyurmuşdur:
“Möminin halı qibtə və heyranlığa dəyər. Çünki hər halı özü üçün
bir xeyirə vəsilədir. Belə bir xüsusiyyət sadəcə mömində var dır: Se-
vi nəcək olsa şükür edər; bu onun üçün xeyirdir. Başına bir bəla gəl-
sə səbir edər; bu da onun üçün bir xeyirdir”.
(Müslim, Zöhd, 64)
İmansızlar və günahkarlar üçün isə tövbə qapısı son ana qə dər
açıqdır. İnsan ölüm əlamətlərini və ya qiyamət əlamətləri ni gö rə nə-
dək hər an iman və tövbə edə bilər. Ancaq ölüm və qiyamət insa nı
ani dən yaxalayacağı üçün, vaxt itirmədən, tezliklə Allaha yönəl mək
zə ruridir. Allah-Təala belə buyurur:
“(Ya Peyğəmbər! Mənim adımdan bəndələrima) de: “Ey Mə-
nim (günah törətməklə) özlərinə zülm etməkdə həd di aş mış
bəndələrim! Allahın rəhmindən ümidsiz olmayın. Al lah (tövbə
etdikdə) bütün günahları bağışlayar. Həqiqətən, O ba
ğış-
layandır, rəhm edəndir! (Tövbə edib) Rəbbinizə dönün. Əzab
si zə gəlməmişdən əvvəl Ona təslim olun. Sonra sizə heç bir
kö mək olunmaz!”
(əz-Zümər, 53-54)
Allah Rəsulu (s.ə.s) Allah-Təala bu müjdə dolu bu sözlərini nəql edir:
“Allah-Təala belə buyurur:
“Ey Adəmoğlu! Sən mənə dua etdiyin və bağışlanma ğ ı nı
istədiyin müddətcə işlədiyin günahlar nə qədər çox olar sa ol-
sun, onların böyüklüyünə baxmadan səni bağışlayaram.
Ey Adəmoğlu! Günahların göyləri dolduracaq qədər ol sa,
sən məndən bağışlanmağını istəsən, mən sənin günahları nı
ba ğışlayaram.
Ey Adəmoğlu! Sən yer üzünü dolduracaq qədər günah ilə
hü zuruma gəlsən, anaq mənə heç bir şeyi ortaq qoş ma mış,
Dostları ilə paylaş: |