Ə.Ə. NƏBĐyev, E.Ə. Moslemzadeh
Yüklə 3,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
82
B 1 vitamininə daha çox təsadüf olunur. Đnsanın B 1 vitamininə gündəlik ehtiyacı 3-4 mq-dır. Qida məhsulları düzgün saxlanılmadıqda B 1 -vitamini miqdarca azalır. Ona görə də qida məhsullarının saxlanmasına düzgün riayət etmək lazımdır. B 2 vitamini. Bu vitaminə başqa sözlə riboflavin də deyilir. B 2 vitamini metilləşmiş izoalloksazinlə ribitol spirtinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Bu vitamin
sarı rəngli
olub, temperaturun və ultrabənövşəyi şüaların təsirinə davamsızdır. Orqanizmdə B 2
vitamini çatışmadıqda tənəffüs və ürək ritminin tənzimi pozulur. Qida məhsullarında B 2 vitamini az və ya heç olmadıqda orqanizmdə qlikogen ehtiyatının azalmasına səbəb olur.
OH OH OH
CH 2 – C –C– C–CH 2 OH
N N H H H
H
3 C–C C=O H 3
N CO B 2
Bu vitamin tənəffüs prosesində iştirak edən flavin fermentlərinin tərkibində flavinmononukleotid (FMN) və flavin adenindinukleotid (FAD) formasında olur. Daha doğrusu, B 2 vitamini FMN və FAD-ın tərkibində olur. Qidada B 2 vitamini çatışmadıqda FMN və FAD-ın əmələ gəlməsi pozulur. Bu da flavin fermentlərinin sintezinin pozulması deməkdir. 83
Bundan başqa B 2 vitamini insan orqanizmində çatışmadıqda ağız və gözün selikli qişasının zəifləməsi, tüklərin tökülməsi müşahidə olunur. B 2
atrofiyalaşır, göbələyə bənzər məməciklər əmələ gəlir. Belə insanlarda normadan artıq ağız suyunun olması müşahidə olunur. B 2 vitamini insan orqanizmində maddələr mübadiləsi zamanı hemoqlobinin sintezində də iştirak edir. Ona görə də insan orqanizmində uzun müddət bu vitamin çatışmadıqda çox vaxt qan azlığı deyilən xəstəlik meydana çıxır. Bundan başqa B 2 vitamininin heyvandarlıqda da böyük əhəmiyyəti vardır. Belə ki, bu vitamin çatışmadıqda heyvanların boy inkişafı pozulur. Đnsan orqanizmində ürək ritminin və tənəffüs prosesinin tənzimlənməsində bu vitamin mühüm rol oynayır. Müəyyən olunmuşdur ki, riboflavin və ya B 2 vitamini insan orqanizmində yağların mənimsənilməsinə təsir göstərir. O, B
1 vitamininin insan orqanizmində bioloji təsirini gücləndirir və mərkəzi sinir sisteminin fəaliyyətini daha da normal hala salır. B 2 vitamini mədəaltı vəzə müsbət təsir göstərərək, insulin hasilatını sürətləndirir. B 2 vitamini çatışmadıqda insanlar tam dəyərli, keyfiyyətli qida
məhsullarından istifadə etməklə, bu avitaminozu müalicə edə bilərlər. Bitkilərdə bu vitaminin sintezi həm işıqda, həm də qaranlıqda gedir. B 2 vitamininin bitki mənşəli məhsullarından ən çox taxılın qabığında 0,5 mq%, meyvə-tərəvəzlərdə 0,03-0,1 mq%, heyvan mənşəli məhsullardan – balıqda 0,4 mq%, süddə 0,1 mq%, mal ətində 0,2 mq% olur. Đnsan orqanizmində B 2 vitamini sintez olunmadığına görə ona olan ehtiyac yalnız qida məhsulları hesabına ödənilir. B 2
vitamininə olan tələbat əsasən bitki mənşəli məhsulların hesabına ödənilir. Bu vitaminə olan gündəlik tələbat 2-4 mq- dır.
84
3 vitamini. Bu vitaminə pantoten turşusu da deyilir. B 3 vitamini aminsizləşmiş valinin metilləşmiş törəməsi ilə β-alanindən ibarət olub, quruluşu aşağıdakı kimidir:
CH 3 OH
HO –H
2 C–C – CH–CO–NH–CH 2 –CH
2 –COOH
CH 3 B
vitamini və ya pantoten turşusu
Pantoten turşusu açıq-sarı rəngli yağabənzər maddədir. Đnsanın, heyvanların və bitkilərin həyatında B 3 vitamininin rolu böyükdür. Đnsan və heyvan orqanizmi bu vitamini sintez etmək qabiliyyətinə malik deyildir. Ona görə də ona olan tələbat yalnız qida məhsulları hesabına ödənilir. B 3 vitamini canlı orqanizmdə gedən bir çox biokimyəvi reaksiyaların gedişində iştirak
edən koferment–A-nın tərkibində olur.
Qida məhsullarında B 3 vitamini olmadıqda koenzim–A-nın əmələ gəlməsi pozulur. Bu da orqanizmdə maddələr mübadiləsinin, əsasən sulukarbonların və yağların mübadiləsinin pozulması ilə nəticələnir. Pantoten turşusu çatışmadıqda insanların sinir sistemində, ürək fəaliyyətində dəyişikliklər baş verir. Hətta bu vitamin çatışmadıqda tüklərin piqmentasiyası və tökülməsi müşahidə olunur. Qida məhsullarının tərkibində B 3 vitamini az olduqda ayaqların göynəməsi xəstəliyi də baş verir. Bu vitaminlər zəngin olan qida məhsulları ilə qidalandıqda bu xəstəliklər aradan qaldırılır. Pantoten turşusu bitkilərin yaşıl yarpaqlarında, tərəvəzlərdə çox olur. B 3 vitamini ən çox buğdada 1 mq%, kartofda, kələmdə, göydə 0,4-1,0 mq%, dənli bitkilərdə, üzümdə 0,1-2,0 mq% rast gəlinir. Bundan başqa bu vitamin süddə, yumurtada, ətdə və qaraciyərdə də çox olur. Đnsanın B 3 vitamininə olan gündəlik tələbatı yaşlılarda 10 mq, uşaqlarda isə 15-20 mq-dır. Yüklə 3,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|