Ə.Ə. NƏBĐyev, E.Ə. Moslemzadeh
Yüklə 3,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
85
6 vitamini. Bu vitaminə başqa sözlə piridoksin də deyilir. B 6 vitamini piridinin törəmələri olan piridoksin, piridoksal və piridoksalamindən ibarətdir. O CH 2
HO CH 2 OH HO CH 2 OH
H 3 C H 3 C
N N piridoksin piridoksal
CH 2 NH 2
HO CH 2 OH
H 3 C
piridoksamin
Piridoksin orqanizmdə oksidləşərək piridoksala, aminləşərək piridoksaminə çevrilir. Bu vitamin piridoksalın fosforlu törəməsi olan fosfopiridoksalın tərkibində transaminləşmə və ya təkrar aminləşmə və dekarboksilləşmə proseslərini kataliz edən aminotransferaz və dekarboksilaz fermentlərinin kofermentidir. Bu vitamin qidanın tərkibində çatışmadıqda sinir sisteminin müxtəlif cür
pozulmaları, ürək
və əsəb
xəstəliklərinin əmələ gəlməsinə şərait yaranır. B 6 vitamini qidanın tərkibində əsasən fosfopiridoksal və fosfopiridoksamin şəklində olur. Bundan başqa B 6 vitamini insan orqanizmində ətirli və ya aromatik aminturşularının nümayəndəsi olan tirozinin çevrilməsi nəticəsində sintez olunur. Qəbul olunmuş 86
qidada qeyd olunan aminturşusu çatışmadıqda piridoksinin miqdarı orqanizmdə istənilən normada olmur. Onların quruluş düsturu aşağıdakı kimidir:
O OH C H CH 2 NH 2 HO CH 2 OP HO CH 2 O–P O
H
3 C H 3 C OH N N fosfopiridoksal fosfopiridoksamin
Bundan başqa B 6 vitamini fosfopiridoksal şəklində tərkibində sulfidril qrupları (H) saxlayan aminturşularının digərinə çevrilməsində də iştirak edir. Beləliklə, B 6 vitamini aminturşuların sintezində iştirak edir. Orqanizmdə B 6 vitamini çatışmadıqda aminturşuların və zülalların sintezi pozulur. B 6 vitamini yüksək temperaturun təsirinə qarşı davamlı olub, qida məhsullarının birləşməsində və konservləşdiril- məsində öz bioloji aktivliyini itirmir. B 6 vitamini ən çox düyüdə 0,5 mq%, buğdada 1-2 mq%, kartofda 0,2 mq%, üzümdə 0,1 mq% olur. Paxlalı bitkilərlə B 6 vitamini daha zəngindir. Heyvan mənşəli ərzaq məhsullarından yumurtanın sarısında 0,3 mq%, ətdə 0,6 mq%, qaraciyərdə 1-2 mq% B 6
tələbatı 2-3 mq-dır. PP vitamini. Bu vitamin nikotin turşusu və onun amidi olan nikotinamiddən ibarətdir. Onlar canlı orqanizmdə bir- birinə çevrilmək qabiliyyətinə malikdirlər. 1935-ci ildə dünya şöhrətli alim O.Varburq təmiz halda sintez etdiyi koferment olan qlükozo-6-fosfatdehidrogenazanın tərkibində nikotin turşusunun amidinin varlığını aşkar etmişdir. Alimin bu kəşfi fermentlərin tərkibində başqa vitaminlərin də olmasına imkan yaratmışdır. 87
Nikotin turşusu və onun amidinin quruluşu aşağıdakı kimidir:
COOH CONH 2
Nikotin turşusu Nikotinamid
PP vitamini maddələr mübadiləsi prosesində mühüm rol oynayır. Belə ki, bu vitamin toxuma tənəffüsü prosesini kataliz edən fermentlərin, anaerob dehidrogenazaların prostetik qruplarını təşkil edən NAD-i (nikotinamidadenindinukleotid), NADF-ni (nikotinamidadenindinukleotid fosfatın) tərkibində olur. Bu vitamin insan orqanizmi tərəfindən sintez olunmur. PP vitamininə olan ehtiyac yalnız qida hesabına ödənilir. Ərzaq məhsullarında PP vitamini olmadıqda və ya az olduqda tərkibində NAD və NADF olan bir sıra oksidoreduktaz qrup fermentlərinin sintezi və maddələr mübadiləsi pozulur. Qidada PP vitamini olmadıqda insanlarda pellaqra deyilən xəstəlik əmələ gəlir. Bu xəstəliyin başlanğıc mərhələsində ümumi zəiflik halları müşahidə olunur. Sonra həzm prosesi və sinir sistemində dəyişikliklər meydana çıxır. Daha sonra əsasən dərinin açıq yerlərində, sifətdə və əllərdə simmetrik yaralar, huşsuzluq halı da əmələ gəlir. Orqanizmdə PP vitamini çatışmadıqda həm də karbohidrat mübadiləsinin aralıq məhsullarından biri olan piroüzüm turşusunun parçalanması pozulur. Bu da əsasən inkişafda olan orqanizmin (uşaqların) böyüməsinə pis təsir göstərir. Bu vitamin ən çox bitki mənşəli qida məhsullarının tərkibində olur. PP vitamini düyünün qabığında hətta 150 mq%-ə qədər olur. Bundan başqa bu vitamin buğdada 5-7 mq%, noxudda 2-3 mq%, kartofda 1-2 mq%, meyvə-tərəvəzdə 0,2-0,7 mq%-ə qədər olur. Đnsanların bu vitaminə olan gündəlik tələbatı 25 mq-dır. Yüklə 3,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|