Ə.Ə. NƏBĐyev, E.Ə. Moslemzadeh
Yüklə 3,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.4.3.Antivitaminlər
94
quruluş formulu aşağıdakı kimidir:
H 2 S COOH
Para-aminobenzoy turşusu bir sıra xəstəlik törədici mikroorqanizmlərin inkişafını ləngidir. Ərzaq məhsullarında bu vitamin çatışmadıqda gənclərdə boy inkişafı ləngiyir, tüklər ağarır. Para-aminobenzoy turşusu fol turşusunun sintezində istifadə olunur. Bu vitamin buğdada, düyüdə, qaraciyərdə daha çox olur. Đnsan orqanizmi üçün gündəlik tələbat tam aydınlaşdırılmamışdır. Fol turşusu. Bu vitaminə pteroilqlütamin turşusu da deyilir. Bu vitaminə bitkilərdə həm sərbəst, həm də zülallarla birləşmiş şəkildə təsadüf olunur. Fol turşusu nukleotidlərin, nuklein turşularının biosintezində, zülalların mübadiləsində, qanın əmələ gəlməsində iştirak edir. Fol turşusu insan orqanizmi tərəfindən sintez olunur. Bu vitamin paxlalı bitkilərdə, kartofda, ispanaqda və qaraciyərdə çox olur. Fol turşusunun əmələ gəlməsində pteridin, para- aminobenzoy və qlütamin turşuları iştirak edir. Kimyəvi formulu aşağıdakı kimidir:
N N H 2
C–CH 2 –NH – – CO–NH N CH–COOH
(CH 3 ) 3 Fol turşusu COOH
95
Kimyəvi tərkiblərinə görə vitaminlərə yaxın olan, lakin əksinə təsir göstərən bir qrup maddələr vardır ki, onlara antivitaminlər deyilir. Antivitaminlər kimyəvi quruluşuna görə vitaminlərə oxşayır, ancaq vitamin deyildir. Belə maddələr vitaminlərin bioloji roluna pis təsir göstərir. Məlumdur ki, bəzi vitaminlər fermentlərin prostetik (aktiv) qrupları hesab olunur. Vitaminin bioloji rolunun pozulması, bəzi fermentlərin fəaliyyətinin ləngiməsinə səbəb olur. Bu da maddələr mübadiləsinin pozulması ilə nəticələnir. Belə ki, antivitaminlər kimyəvi quruluşuna görə özlərinə yaxın olan vitaminləri fermentlərin tərkibindən sıxışdırıb çıxarırlar. Sonra müvafiq fermentlərin zülali hissələri ilə birləşirlər. nəticədə fermentin təsir mexanizmi pozulur. Beləliklə, antivitaminlər süni surətdə avitaminoz yaradırlar. Qeyd etmək lazımdır ki, bəzi antivitaminlər isə təbiətdə mühüm əhəmiyyət kəsb edirlər. Para-aminobenzoy turşusunun antivitamini sulfanilamid preparatlarıdır. Belə ki, qida məhsullarında para-aminobenzoy turşusu çox olduqda bəzi infeksion xəstəliklərin törədicisi olan mikroorqanizmlər sürətlə inkişaf edirlər. Sulfanilamid preparatları da para-aminobenzoy turşusunu əvəz edərək, maddələr mübadiləsini ləngidir. Daha doğrusu, mikroorqanizmlərin həyat fəaliyyətini sulfanilamid preparatları dayandırır. Para-aminobenzoy turşusunun antivitamini streptosiddir. COOH SO 2 NH
NH 2 NH 2 p-aminobenzoy turşusu streptosid 96
Bundan başqa, bəzi vitaminlərin də antivitaminləri aşkar olunmuşdur. Nikotin
turşusunun antivitamini piridin-3 sulfoturşu, piridoksininki isə etilpiridoksindir.
COOH SO 2 H CH 2 OH
HO CH 2 OH
H 3 C
nikotin turşusu piridin-3 sulfoturşu piridoksin
CH 2 OH
HO CH 2 OH
H 5 C 2
N etilpiridoksin
Tiaminin, pantoten turşusunun, C-vitamininin də
antivitaminləri aşkar olunmuşdur. Qida sənayesinin bir çox sahələrində də antivitamin preparatlarından xəstəliktörədici mikrobların inkişafını dayandırmaq məqsədi üçün geniş istifadə olunur. Qeyd etmək lazımdır ki, insanların vitaminlərə olan tələbatı dərman preparatları ilə yox, qida məhsulları hesabına ödənilməsi olduqca vacibdir. Yuxarıdan göründüyü kimi antivitaminlər bəzi vitaminlərin fəaliyyətinə mənfi təsir göstərirlər. Bu da orqanizmdə müxtəlif cür fəsadların və ya xəstəliklərin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Ona görə də insanların vitaminlərə olan ehtiyacı əsasən bitki mənşəli qida məhsulları hesabına ödənilməlidir. Đnsanların gündəlik qida rasionunda bitki mənşəli məhsulların, o cümlədən meyvə- tərəvəzlərin olması olduqca vacibdir.
Yüklə 3,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|