Ekspertizasi dərsliK
Yüklə 3,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 4.2.2.2. Orqanoleptik t ə hlil
388
Arağın adı;
Hazırlayıcı-müəssisənin və tabe olduğu təşkilatın (şirkətin) adı;
Doldurulma tarixi;
Nümunə götürülən araq partiyasında olan arağın sayı;
Partiyanın keyfiyyətinə dair sənədin nömrəsi (sayı);
Götürülmə tarixi;
Nümunə götürən şəxsin soyadı və imzası. Heç olmasa bir göstəricisinə görə qeyri-kafi nəticə alınan araq partiyası çıxdaş edilir. Məhsulun sınağı aşağıdakı təhlillərin aparılmasını nəzərdə tutur.
Doldurulma tamlığı – ölçülü laborator qablarından istifadə edilməklə arağın butulkadakı həcmi müəyyən olunur. Orqanoleptik göstəricilər (rəng, şəffaflıq, iy və dad) – rəng və şəffaflıq işıq qarşısında tədqiq olunan maye ilə destillə edilmiş suyun baxaraq gözlə müqayisə edilməsi ilə, dad və iy isə orqanoleptik yolla müəyyən olunur. Tündlük – arağın əvvəlcədən destillə edilməsi ilə alınan su- spirt məhlulunda etil spirtinin qatılığının areomertlə ölçülməsi ilə təyin edilir. Qələvilik – (0,1 mol/dm 3 qatılıqda xlorid turşusunun 100 sm 3
arağın titrlənməsinə sərf olunan miqdarı) – kimyəvi metodla müəyyən olunur. Yəni 0,1 mol/dm 3 qatılıqda xlorid turşusunun 100 sm 3 arağın titrlənməsinə sərf olunan miqdarı ilə təyin edilir. Eyni zamanda patensiometrik üsul da tətbiq oluna bilər. Bu halda zəif xlorid turşusu məhlulundan istifadə olunmaqla təhlil olunan arağın neytrallaşma nöqtəsi müəyyən olunur. Aldehidlərin kütlə qatılığı – fuksinsulfit reaktivi reaksiyası ilə təyin olunur. Sivuş yağlarının kütlə qatılığı sulfat turşulu şəraitdə ali spirt- lərin salisil aldehidi iştirakı ilə reaksiyasında müəyyən olunur. Mürəkkəb efirlərin kütlə qatılığı. Mürəkkəb efirlər araqda olan 389 turşuların əvvəlcədən neytrallaşdırılması sonra qələvi ilə yuyul- ması ilə titrometrik yolla müəyyən edilir. Metil spirtinin həcmdə payı. Analiz metil spirtinin kalium permanqanat və sulfat turşusu ilə formaldehid əmələ gəlməsinə səbəb olan oksidləşmə reaksiyasına və fuksinsulfit II reaktivi ilə qarşılıqlı təsirindən rənglənməsinə əsaslanır. Hazırda toksiki mikroqarışıqların - aldehidlər, sivuş yağları, mürəkkəb efirlər və metil spirtinin təyinində qazoxromatoqrafiya metodundan istifadə olunur (QOST 30536-97). Turşuların kütlə qatılığı limon turşusuna çevrilməklə Dövlət Standartına görə təyin olunur.
Orqanoleptik qiymətləndirmə 10 bal sistemində həyata keçi- rilir. Arağın ümumi qiymətləndirmə sistemi cədvəl 4.12-də verilir. Dequstasiyanın əvvəlində içkilər otaq temperaturu şəraitinə gətirilməlidir. “Ekstra” tipli araqlar (“Ekstra spirtindən”) soyudul- muş şəkildə dequstasiya ounmurlar. İçkilər dequstasiya qədəhinə onun həcminin təqribən 1/3-i (40-50 sm 3 ) qədər tökülür. Qədəh ayağından tutularaq qaldırılır, çalxalanır və işıqda baxılmaqla şəffaflıq və rəngi təyin edilir. Rəngdən və şəffaflıqdan müxtəlif kənara çıxmaları arağın destillə edilmiş su ilə müqayisəsi ilə təyin edirlər. Bu məqsədlə onlardan eyni sınaq şüşələrinə 10 sm 3 miqdarında tökərək işıqda baxırlar. Sonra iy və ətir qiymətləndirilir. Bunun üçün qədəhin altı ovucun içində saxlanaraq, qədəh üfüqi müstəvi üzrə fırladılır ki, ətirli maddələrin buxarlanması daha yaxşı getsin. Ətirdən sonra dad təyin edilir. Ağıza bir qədər içki alınaraq ağızın ön hissəsində saxlanır. Sonra başı yüngülcə arxaya qaldırır, dilin bütün üstü yaxalanır, daddakı kənara çıxmalar aşkar edilir.
390 Cədvəl 4.12 Arağın balla qiymətləndirilməsi Göstərici Orqanoleptiki səciyyə Qiymət, balla Şəffaflıq və rəng
Rəngsiz, şəffaf parlaqlıqla kənar qarışıqsız və çöküntüsüz maye 2,0 («əla», «yaxşı») Rəngsiz, şəffaf, yalnız parlaq olmayan maye 1,5 («kafi») Bulanlıq yaxud rənglənmiş maye 1,5-dən az («qeyri- kafi»)
Ətir Parlaq tərənnüm olunmuş kənar ətirsiz, həmin növ üçün səviyyəvi 3,6-4,0 («əla») Həmin növ üçün səviyyəvi, yaxşı 3,0-3,5 («yaxşı») Həmin növ üçün səviyyəvi, zəif ifadə olunmuş 2,5-2,9 («kafi») Həmin növ üçün səviyyəvi olmayan, kənar kobud ətirli 2,5-dən az («qeyri- kafi») Dad
Həmin növ üçün səviyyəvi, təmiz, yumşaq, kənar tamsız 3,6-4,0 («əla») Həmin növ üçün səviyyəvi, yalnız bir qədər kəskin təhər 3,0-3,5 («yaxşı») Növə xas səciyyəvi, yalnız kəskin, yandırıcı 2,5-2,9 («kafi») Növə xas olmayan, kobud kənar tamlarla 2,5-dən az («qeyri- kafi»)
olmadan, kənar tam və rezin, kerosin iyi, metal tamı, arağın pis emal olunan avadanlıqlarda istehsalı nəticəsində yaranan kənar dad və iysiz olmalıdır. Arağın ümümi qiymətləndirmə balları cədvəldə verilir (cədvəl 4.13). Arağın eyni vaxtda beşdən çox olmamaqla nümunəsini dequstasiya etməyə icazə verilir. Bu halda əvvəlcə daha yaxşı keyfiyyətli hesab olunan nümunələr təhlil olunur. Hər nümunənin qiymətləndirilməsindən sonra fasilə edilir.
Yüklə 3,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|