Ekspertizasi dərsliK
Yüklə 3,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5.3.2. Orqanoleptik t ə hlil
428 Bütün ali spirtlər istənilən duruldulmada yandırıcı dad və kəskin sivuş iyini saxlamış olur. Heksil spirti sivuş yağının iy və tamını verir. Üzvi turşular spirtin orqanoleptik keyfiyyətinə əks təsir göstərir: qarışqa turşusu ona kəskin tam, propion yandırıcılıq; yağ, valerian - xoşagəlməz iy və yandırıcılıq verir. Sirkə turşusu istisnalıq təşkil edib, spirtin dadını yumşaldır. Çoxlu sayda karbon atomlu efirlər spirtə ona xas olmayan çiçək - meyvə tamı və iyi verir. Az miqdarda dietil efiri spirtin iyini gücləndirir, bilinən qatılıqda isə şirintəhər tamla hiss olunan qalıq yandırıcılığı verir. Qarışqa və sirkəetil efiri spirtin dadını yumşaldır, ümumən efirlər spirtə ona xas olmayan meyvə-çiçək dadı və ətri verir. Aminlər və sulfidli birləşmələr spirtin dad və iyini pisləşdirir. Belə ki, trimetilamin balıq yağı iyinə malik olur. Spirtə terpenlər və terpenhidratlar yandırıcı dad verir. Bir sıra qarışıqlar az miqdarda spirtin dadını yaxşılaşdırır, yumşaldır. Məsələn, butilenqlikol, diasetil, asetoin, ammonnyakı qeyd etmək olar. Qarışıqların spirtin orqanoleptiki göstəricilərinə təsiri yalnız onların qatılığı ilə deyil, həm də onların təbiəti ilə müəyyən olunur. Məsələn, propil spirti nisbətən az qatılıqda (susuz spirtdə 4 mq/dm 3
mənfi təsir göstərir. İzoamil spirtinin isə həmin qatılıqda miqdarı müsbət qiymətləndirilir. Bəzi qarışıqlar analitik yolla təyin olunmur, lakin onlar oksidləşmə göstəricisinə təsir göstərir.
Orqanoleptik təhlil dequstasiya komissiyası tərəfindən apa- rılır. Dequstasiya qiymətinin ümumi vəziyyəti təlimatla müəyyən olunur. Orqanoleptik göstəricilərinə görə bütün növ spirtlər cədvəldə (cədvəl 5.1) göstərilən tələblərə uyğun olmalıdır.
429 Cədvəl 5.1 Göstərici Səciyyəsi Xarici görünüşü Kənar hissəciklərsiz şəffaf maye Rəngi Rəngsiz maye Dad və iyi Uyğun xammaldan emal olunan hər bir spirt üçün səciyyəvi, tamsız və kanar maddələrin iyi olmadan
Spirtin orqanoleptik qiymətləndirilməsi araq və likor-araq məmulatlarında olduğu kimi 10 ballıq şkala ilə aparılır: rəng və şəffaflıq- 2 bal, ətir-4, dad-4. 10 bal yüksək qiymətlə aşağıdakı göstəriciləri olan spirtlər qiymətləndirilir: rəngsiz və şəffaf - 2 bal, normal, təmiz spirt ətirli, hər hansı kənar iy olmadan - 4 bal, spirtin normal dadı, kəskin yangırıcılıq olmadan, şirintəhər tamla - 4 bal. Rəng və şəffaflıq işıq qarşısında gözlə baxmaqla müəyyən olunur. Bu məqsədlə böyüklüyünə və şüşənin bircinsliliyinə görə eyni olan sınaq şüşələri götürülür. Onların birinə 10 sm 3 analiz olunan spirt, digərinə eyni miqdar destillə edilmiş su tökülərək rəngdən kənara çıxmalar və mexaniki qarışıqların mövcudluğu müəyyənləşdirilir.
ilə 20
0 C-də 40 h.%-ə qədər duruldulur və tutumu 500 sm 3 olan
qaba yerləşdirilir, qarışdırılır və dequstasiya qədəhlərinə paylanır. İyə və ətrə görə spirtin keyfiyyətinin yoxlanmasında qədəhlərdə nümunələrin yoxlanması ilə yanaşı digər üsuldan da istifadə edilə bilir. Bu məqsədlə ovucun içinə bir qədər spirt tökülür, əli bir-birinə sürtərək isidir və əmələ gələn buğ iylənir. Spirtin iy və ətri təyin olunduqdan sonra dadı yoxlanır. Belə ki, spirtin emal olunduğu ilkin xammalın növündən və keyfiy- yətindən asılı olaraq spirtin normal yandırıcı spirt dadı, yaxud kəskin yandırıcı acıtəhər və ya şirintəhər olduğu müəyyən edilir. Yeyinti xammalından alınan etil spirtinin bal qiymətləri aşağıdakı cədvəllərdə verilir (cədvəl 5.2, 5.3).
430
Cədvəl 5.2 Göstərici Orqanoleptik səciyyə Balla qiymətləndirmə Xarici görünüş (rəng və şəffaflıq) Rəngsiz şəffaf maye Rəngsiz maye yüngül lopalarla (keçən işıqda görünən zəif bulanıqlıq) Qeyri şəffaf, bulanıq maye 2,0 (əla, yaxşı) 1,5 (kafi) 1,5-dən az (qeyri kafi) İy
Emal olunduğu xammala uyğun spirt növü üçün səciyyəvi, kənar iysiz Emal olunduğu xammala uyğun spirt növü üçün sə- ciyyəvi, lakin kifayət qədər ifadə olunmayan Həmin növə uyğun səciyyəvi, lakin zəif ifadə olunan Kənar, qeyri səciyyəvi iylə
3,6-4,0 (əla)
3,0-3.5 (yaxşı) 2,5-2.9 (kafi) 2,5-dən az (qeyri-kafi) Dad
Həmin növ üçün səciyyəvi, yumşaq Həmin növ üçün səciyyəvi, lakin bir qədər kəskin Həmin növ üçün səciyyəvi, lakin kəskin yandırıcı Həmin növ üçün səciyyəvi olmayan, kobud, uyğun olmayan tamla
3,6-4,0 (əla)
3,0-3,5 (yaxşı) 2,5-2,9 (kafi)
2,5-dən az (qeyri-kafi) Sulfat turşusu ilə sınaq nümunəsində, məsələn kroton aldehidinin və akroleimin iştirakı ilə 0,0005% miqdarda spirti qeyri-standart edir və sulfat turşusu ilə nümunədə oksidləşmə sınağını aşağı salır. Diasetil isə sulfitli birləşmələrdə özünü oxşar aparır. 1 kq canlı çəkiyə letal doza təşkil edir: furfurol - 0,19 q, Yüklə 3,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|