Ġəlalə Məhyəddin qızı
Yüklə 1,28 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Süleyman PaĢayev Elm və həyat jurnalı, 1963-cü il, Nömrə 1.
147
ġƏFALI ƏLLƏR
Uşaqlar anadan bəzən niyə kor doğulurlar? Yüzlərlə ananı düşündürən bu sual, Azərbaycan Tibb İnsti- tutunun göz xəstəlikləri kafedrasının müdiri, professor Ümnisə Musabəyovanı da
narahat edirdi.
Axı Elmi-Tədqiqat Oftalmologiya İnstitutunda bu problemlə bilavasitə o məşğul olur, bu xəstəliyin vaxtında qarşısını ala biləcək vasitələr ax- tarırdı. Bir neçə ilin axtarışları xəstəliyin yalnız törəmə səbəb- lərini müəyyən etməyə imkan verdi: ilk hamiləlik dövründə ana bəzən lazımi yeməklərlə qidalanmır. Orqanizmdə vitamin azalır. Əlbəttə, bu hal ana bətnində olan uşağın inkişafına pis təsir edir. Uşağın görmə üzvlərində lazımi maddələr çatışmır, buynuz qişasının bulanması halları baş verir və nəticədə o, kor olur. Hamilə qadının orqanizmində baş verən müxtəlif zəhərlənmələr və maddələr mübadiləsinin pozulması da uşağın kor doğulmasına səbəb olur. İndicə əməliyyat olunacaq bir yaşlı Rəhilə də belə bir patoloji prosesin qurbanı olmuşdur. ...Professor cərrahiyyə otağına yollandı. Burada tam sakitlik idi. Yalnız xəstənin xırıltısı eşidilirdi. Professor onu diqqətlə nəzərdən keçirib nəbzini yoxladı, yod sürtülmüş göz qapaqlarını qaldırdı. Gözün bəbəyi nazik pərdə ilə örtülmüşdür. Bu professorun diqqətini cəlb etdi. 36 illik təcrübəsində o, daha ağır xəstələrə rast gəlmişdi. İnsan gözü üzərində üç mindən çox mürəkkəb cərrahiyyə əməliyyatı aparmışdı. Yüzlərlə körpəni qaranlıqlar aləmindən qopararaq işıqlı həyata qaytarmışdı. Lakin hər xəstənin öz yeri, hər əməliyyatın öz xüsusiyyəti vardır. Odur ki, həmişə ehtiyat edirdi. Zəif uşağın gözləri tutulmuşdu. 148
Bulanmış büllurdan əlavə gözdə başqa dəyişikliklər də vardı. Əməliyyat qorxulu idi. Qana bulaşan parlaq alətlər tez-tez dəyişdikcə təhlükə də sovuşub gedirdi. Cərrahiyyə otağından çıxanda Musabəyova artıq özündə bir yüngüllük hiss edirdi. 1956-cı il professorun həyatında ən əlamətdar il oldu. Çətin elmi
axtarışlar hədər
getmədi. Hamiləliyin düzgün getməməsinin gözdə ilkin əlamətləri aşkar edildi. O öyrəndi ki, gənc qadınların qan təzyiqi artdığı zaman gözdə müəyyən dəyişikliklər aşkar edilə bilər. Bu növ patoloji hadisə hamiləliyin nəticəsini qabaqcadan müəyyənləşdirməyə imkan verirdi. Hamiləliyin düzgün getməməsinin ilk əlamətləri göz dibində əmələ gəldiyi üçün oftalmoloqların müayinəsinin əhəmiyyəti öyrənildi. Aparılan təcrübələr ilk dəyişiklikləri aşkar etməyə imkan verdi və beləliklə, müxtəlif müalicə üsulları nəticəsində müəyyən fazada belə halların ləğvi üçün şərait yarandı. Çox çəkmədən Musabəyova “Hamiləliyin patologiyasında göz xəstəlikləri” adlı əsərini tamamladı. Polşa professoru Milanovski, yapon professoru Akira Hakadima, belçikalı göz həkimi Paul Lö Krann, SSRİ Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, əməkdar elm xadimi Merkulov və başqaları bu əsəri yüksək qiymətləndirdilər. Nədənsə bu böyük iş professora çox sadə görünürdü. Axı həyatda onun öz məqsədi vardı. Xəstələrə şəfa vermək hələ onun gənclik illərinin idealı idi. O, bu məqsədlə Tibb institituna girmişdi. Bu məqsədlə namizədlik, sonra da doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdi. Gözün fizioligiyası və pato- logiyasına aid 80 elmi əsəri də bu məqsədlə yazmışdı. Tibb institutunun tələbələri üçün hazırladığı “Göz xəstəliklərinin istilahları”, “Hipertoniya xəstəliyində göz dibində əmələ gələn dəyişikliklər”, “Büllurun çıxıqları və onların müalicəsi”, ingilis və ərəb dillərində “Traxomalı xəstələrin gözlərində cərrahiyyə əməliyyatının xüsusiyyətləri” və sair əsərlər meydana gələrkən, tibb elmi sahəsində xidmətlərinə görə əməkdar elm xadimi fəxri
149
adına layiq görülərkən, 2 dəfə SSRİ Ali Sovetinə deputat seçilərkən bunu vətəndaşlıq borcu hesab etdi. Professor Musabəyovanın respublikamızda gənc həkimlərin yetişdirilməsi sahəsində də xidmətləri böyükdür. Elmi fəaliyyəti müddətində 7 tibb elmləri namizədi və bir tibb elmləri doktoru hazırlamışdır. Hazırda kafedrada oftalmologiyanın bir sıra sahələrində böyük tədqiqat işləri görülür. Bunlardan biri də “Qanqleron” preparatının təkmilləşdirilməsiidr. Bildiyimiz kimi, son illər müalicə məqsədi ilə çoxlu dərmanlar tətbiq olunur. Bunlardan bir çoxu sinirlərə müsbət təsir göstərməklə, orqanizmdəki ağrını da rədd edir, ürəyin fəaliyyətini artırır, beyin damarlarını genişləndirir. Beləliklə də insan orqanizmində gedən ağır proseslərə fəal təsir göstərir. Yeni tapılan “Qanqleron” preparatı da bu qəbildəndir. Lakin klinikanın əməkdaşları bu preparatın gözə təsirini öyrənərkən, onun mənfi xüsusiyyətlərini də aşkar etmişlər. Bir çox illərin tədqiqatı təsdiq etmişdir ki, bu preparat gözün təzyiqini artırır və buynuz qişasının bulanmasına səbəb olur. Zaqafqaziya fizioloq, farmokoloq və biokimyaçılarının Üçüncü qurultayında bu haqda məruzə edən Ümnisə Musabəyova və onun peşə dostları hazırda “Qanqleron” preparatındakı mənfilikləri ləğv etmək üçün geniş dairədə eksperimentlər aparırlar. Klinikada professor Ümnisə Musabəyovanın rəhbərliyi altında aparılan elmi-tədqiqat axtarışlarının hansının müsbət nəticə verib-verməyəcəyini qabaqcadan demək çətindir. Lakin bu axtarışlar arxasında insanın sağlamlığı keşiyində duran nəcib insanların fədakar əməyi görünür.
Yüklə 1,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|