Elektron resurslar Məlumatın ardı



Yüklə 0,83 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə14/32
tarix14.05.2018
ölçüsü0,83 Mb.
#44139
növüDərs
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   32

33

32

ULU İRSİMİZ — XALQ GEYİMLƏRİ VƏ AZƏRBAYCAN XALÇALARI



Yaradıcı  fəaliyyət. 

Qadın  və  ya  kişi  geyiminin  xarakterik  xüsusiy-

yətlərini öz rəsmində göstərməyə çalış. Burada o dövrün insanlarının 

həyat tərzi, məşğuliyyətini göstərməyi unutma. 

Geyimin forma və elementlərini, naxış və bəzəklərini elə çək ki, geyim 

sahibinin yaşına, ailə vəziyyətinə uyğun olsun. 

Kişi və qadın baş geyimləri hansılardır? 

Kişi və qadın geyimlərinin əsas xüsusiyyətləri haqqında nə öyrəndin?

Xalq geyimi müasir geyimdən nə ilə fərqlənir?

Yaradıcı araşdırma: 



xalq geyimləri — 

forma və elementlər.

Kişi üst geyimi ipək, atlaz, kətan və digər parçalardan tikilərdi. 

Papaq, üst köynəyi, arxalıq, çəpkən, çuxa (çiyinlik) və şalvar kişi 

geyiminin əsas hissələri idi. Maldarlıqla məşğul olanlar yapıncı ge-



yərdilər. Yağış və qar suyu keçirməyən, insanı bürküdən (istidən), 

soyuq və küləkdən qoruyan yapıncı həm də  yorğan-döşək kimi  isti-

fadə olunardı. 

Çuxa — kişi üst geyimi — vəznəli və çərkəzi   adlanardı: bel his-

sədən  büzməli  və  ya  qırçınlı  olardı.  Tirmə  və  mahuddan  hazırla-

nardı. Ağ çuxa — bəxtəvərlik, qara çuxa — bədbinlik əlaməti idi. 

Kəmərdən isə xəncər  (silah) asılardı.



Papaq

Başlıq

Vəznəli 

çuxa

Yapıncı

Kişi baş geyimlərinin müxtəlifliyi.

Forma  və  materialına  görə  papaq   

adları müxtəlif olardı: şələpapaq (sa-

çaqlı,  tüklü  dəri),  çalpapaq, 

.

şişpa-


paq, qələmi papaq

Şələ papaq

(börkü)

Çalpapaq

Şişpapaq 

Şəbkülah 

(gecə papağı)

Məişət və mədəniyyəti əks etdirən incəsənət əsərləri tarixin canlı 

şahididir. Bu əsərlər müxtəlif üslubda olsa da, onların bizə çatdır-

dığı hadisələr, obraz və geyim təsvirləri tarixi keçmişimizin zəngin 

irsidir.

Xalq geyimləri rəssam əsərlərində

E.Şaxtaxtinskaya.  

Ağabacı”

Q.Qaqarin. 

Qarabağ bəyi”

B.Əfqanlı. 

Geyim eskizi



Kişi  geyimi  (üst  köynəyi,  arxalıq,  çəpkən,  çuxa  və  şalvar) 

haqqında  məlumat  topla.  Geyim  və  onun  elementlərində  naxış-

simvolların mənasını izah et.

Çalpapaq

Çuxanın 

qolçağı

Şalvar

Xəncər

Yun corab

Çarıq və onun qaytanı

Vəznə

Çuxa

Qələm

qabı

Saat

qabı

Tapança

qabı

Tənbəki 

kisəsi

Qələmi 

papaq 

Çap üçün deyil



35

34

ULU İRSİMİZ — XALQ GEYİMLƏRİ VƏ AZƏRBAYCAN XALÇALARI



10-11. XOVSUZ  XALÇALAR

İlmələrə hopan doğma təbiət, insanların həyat tərzi — simvol və 

naxışlara çevrilərək xalçaları bəzəyərdi.

Elimizin  qız-gəlinləri  kiçik  yaşlarından  toxuculuq  sənətinin 

sirlərinə yiyələnər, doğma ocaqlarını öz əlləri ilə bəzəyərdilər.  

Yurdumuzun müxtəlif guşələrində toxunan xovsuz xalça növləri 

rəng  çaları,  kompozisiya  quruluşuna  və  ornament  zənginliyinə 

görə bir-birindən fərqlənərdi.  

Ən  qədim  dövrlərdən  yurdumuzu  şöhrətləndirən  xalçaçılıq  — 

xalq sənətinin əsas qollarından biridir. 

Xovsuz xalça növləri və onların səciyyəvi əlamətləri. 

Xalça növlərini bəzəyən ornament motivləri.



BİLƏCƏKSİNİZ:

Yaradıcı araşdırma: 



xovsuz xalça növləri

KİLİM


Xüsusiyyəti:  yüngül, 

Material: yun.



Dekor-naxış: 

İstifadə  təyinatı  (funksiya): döşəməyə salınır.

ikiüzlüdür.  Üzü  və  astarı  (arxası) 

eyni olduğundan, hər iki tərəfini də istifadə edirlər.

sadə həndəsi fiqurlardan — üçbucaq, romb və 

trapesiyadan ibarət naxışlar olur.

CECİM


ensiz və 

, nazik və hamar toxunuşlu olur.

döşəməyə  salınar, 

Xüsusiyyəti: 

uzun


Material: yun.

Dekor-naxış:  ş

İstifadə  təyinatı  (funksiya): 

bu 


aquli,  rəngarəng  zolaqlar  üzərində  sadə 

həndəsi formalı naxışlardan ibarətdir.

toxuma 

üsulundan  döşək  üzlüyü,  mütəkkə,  pərdə,  kişi  və  qadın  üst 



geyimlərinin tikilməsində istifadə olunardı. 

PALAZ


rəngli

İstifadə təyinatı 

Xüsusiyyəti:  sadə və qaba olur.

Material: kətan və yundan toxunur.

Dekor-naxış: sadə, enli və ensiz, 

 üfüqi zolaqlardan, bəzən zolaq üzərində 

sadə həndəsi naxışlardan ibarətdir.

(funksiya): döşəməyə salınar, geyim kimi istifadə edilərdi.

“Palaza bürün, elnən sürün” — el məsəlini necə başa düşürsən? 



Palaz fraqmentinin sxemi. 

Nümunə

Сecim naxışları. Nümunə

Kilim naxışının fraqmenti və onun sxemi

Kilim naxışı. Nümunə

Kilim naxışının sxemi

Kilimgülü

Çap üçün deyil


Yüklə 0,83 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   32




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə