Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi)
50
Bu haqda bir varyant beylə olabilir bu kitablar əslində indilikdə
yazılan hədislərdən yoxsunuydular və ən azından bu genişlikdə
deyildilər və məclisilər və cəzayirilər və kaşanilər özləri yazdığı
hədisləri sənədləşdirmək üçün ilkcə bir sıra hədisləri, ərbəə
kitalarına artırıblar və onlara istinad edərək öz inanclarını yazıblar.
2-3-şuubilər ikinci aşamada özlərinə ortaq tapırlar
15ıncı yüzilin sonlarında, tarixi bəlgələr əsasında batılılarında
təşəbbüsləriylə, şuubilər ikinci aşamaya geçdilər, onlar, tam siyasi
hərəkət olaraq özlərinə güclü bir ortaq tapdılar, və türklərin simgəsi
olan osmanlı impratorluğunu hədəf aldılar.
Səfəvi höküməti qızılbaş tayfalarının birləşməsiylə iş başına gəldi,
mazəndəranlı və gilanlı zeydi şiələri səfəvilərin qurucusu olan şah
ismayıl`ın eyitimində böyük rolları varıydı, fars şiəliyinin etgisiylə
feodalism əsasında düzən qurulur, və bir haldaki bu dönəmin
başlanqıcında qızılbaş tayfalarının qalxışları, toplumsal və ədalətçı
bir hərəkət idi vəli neçə il geçmədən feodalisti səfəvi höküməti,
onların əleyhinə oldu, qızılbaşların haq istəmələri sürətlə yatışdırıldı
və təmamən dövlətçilikdən təsviyə oldular, bundan sonra feodalı
sistim; yerini bərkidərək, Şuubi hərəkətidə gücləndi və fars şiəliyi
geniş meydan taparaq bütün iqtidarla və məclisilərin vasitəsiylə
arxayınlıqla hədis cəəlinə başladılar və istədikləri kimi hər cür
xorafat və cinsi inhırafları şiə məzhəbinə və daha doğrusu fars
şiəliyinə daxil etdilər, məclisilər, nemətullah cəzayirilər, hər
cürəsinə fars şiəliyini ibtizala çəkdilər və koleyni`nin yazdığı
cəəliyatı bir daha tikrardan cəəl edərək sasanlı dininə
uyqunlaşdırdılar, əllamə məclisi`nin, h. ömər, yəzdgerdin qızı
şəhrbanu və h. Əli və h. Hüseyn haqqında cəəl etdigi nağıl kimi
hədis bunun səmgəsi olaraq bu işlərin zirvə nüqtələrinin balaca
örnəyi kimi sayılabilir.
Fars şiəliyi ikinci aşamada kütləviləşdi, türklər, nadirşah kimi
öndərlər vasitəsiylə şiəliyi düzənləməyə çalışdılar, bu təşəbbüslərə
Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi)
51
rəğmən fars şiəliyi bütün fars aydınlarını sasanlı kültüriylə
silahlandırdı və yenə də böyük çaba göstərərək eyləyəbildi türk
aydınlarındanda, bilgisiz kəsimləri özünə cəlb edərək onların
vasitəsiylə yeni bir düzən qurmağa başladı, və türkləri və iranda
yaşayan ayrı xalqları farsçılıq və fars şiəliyi çatısı altında bir yerə
toplasın, bu arada avrupalıların və ruslarında türklərin əleyhinə
planları doğrultusunda yardımlarından bolca yararlandılar.
İkinci aşamanın sonlarına doğru şuubilər daha açıq şəkildə öz əsli
adlarıyla ortaya çıxmışdılar, bu dönəmdə açıq aydın, islam dini
hücum altına alınırdı və əski fars yəni sasanlı mədəniyyəti övülürdü
və hər lahazdan üstün tutulurdu, qacar dövrü ingilis və fəransə
framasonerləri, əski farslar üçün yeni tarix və kültür düzəltməyə
başladılar, və sasanlı impratorluğu yanında həxamənişi hökümətini
diriltməyə qalxdılar, əlbətdə həxamənişilər sonrası həm iskəndər
məqəduniyəli və həm əşkanlılar dövrünə çox girmək istəmədilər
çünki bu dönəmlər türklərin ayaq izləri aydınca görünməkdəydi,
ayrıca həxamənişilər öncəsinədə önəm vermirdilər çünki onlardan
öncə ilamlılar, sümerlər, urartular, turukkilər, qutlar, mannalar, və
madlar və işğozlar (sakalar) kimi hökümətləri farsçılıqla
bağdaşdırmaq olmurdu, hər halda 200 illik həxamənişi dövrü və 400
illik sasanlı dövrü eylə böyüdüldü, quya ortaduğu bölgəsində ayrı
bir hökümət yoxuydu və olanlarda əsla danışmağa dəyməzdilər,
halbuki tam tərsi olaraq bu iki hökümət iran bölgəsində ən geri
qalmış hukumtləriydi. Və bir haldakı onlardan öncəki
hökümətlərdən on minlərcə yazı və kətibə mövcuduydu, vəli sasanlı
və həxamənişi dilində şayəd bir insan barmaq sayısı qədər daşyazı
qalmayıbdır və onlarda bir neçə sətirdən çox deyildilər.
Bu dönəmin sonlarına doğru, türklər aşağılanır və batılıların
yardımıyla, onlar gerilik simgəsi kimi göstərillər və farsların
ilərləməsi üçün, türklərin aradan getməsi, əsasi tez kimi farsların
beyninə yürüdülür.
Azərbaycan şiəliyi (əliçilik)
fars şiəliyi (məcusi şiəliyi)
52
İkincisi aşamanın sonunda pəhləvi höküməti fars şiəliyinin təzahuru
olaraq iş başına gəlir bu hökümət bir tərəfdən, əsli islamin, ərəblərin
və türklərin əleyhinə olaraq özünü sasanlıların varisi kimi göstərir
və ayrı tərəfdən də özünü yəzdgerdin suyundan olan imamların
uyruqları və peyrovları kimi xalqa sunar və bu təfəkkürü onlara
qəbul etdirməyə çalışar.
2-3-1-fars şiəliyinin kökünü unutdurmaq üçün yəhudiyət tezini
ortaya atırlar
-önəmli bir nüktəyə deyinmək gərəyir, bir tərəfdən purpirar kimi
farsçı aydınlar və ayrı tərəfdən son vaxtlar onlara uyaraq Bəzi türk
araşdırmacıları və aydınlar, yeni bir tez ortaya qoymaqdadılar, bu
tezə görə quya farsçıların bir yerə toplanmasında və özəlliklə əski
çağda və həmidə yeni dönəm, yəni qacar dövrünün sonlarında və
rizaşah`ın iş başına gəldiyində, yəhudilərin əsli ruolları olmuşdur və
onlar purim axımı yaradaraq və pəhləvilərlə ortaqlıqda, cəəli tarix
düzəldərək farsçıların hökümətlərini təsbit etməyə çalışıblar.
Beylə tezislər sapdırma sözlər olaraq ortaya atılır və amac, əsli
kökləri və nədənləri kölgədə buraxmaqdı, əlbətdəki bir sıra
yəhudilər, batılıların çatıları altında bu işlərdə iştirak ediblər və
edirlər, ama köklər ayrı yerlərdədi,
beylə tezlər ortaya atılaraq bir tərəfdən, Şuubiligin əsli köklərini,
sasanlı kültür və dinini, ayrı tərəfdəndə xaçlıların və batıda aşırı
kəsimlərin, zidd islami və zidd türk siyasətlərini kölgədə buraxmaq
istənilir, və nəhayətən fars şiəliyi iylə bu qüvvələrin birləşməsini və
onların təhlikələrinin görünməməsinə çalışırlar.
Bu tezə tay, bir dönəm «səfəvi təşəyyo`su və ələvi təşəyyo`su :
(farsca) təşəyyo e səfəvi və təşəyyo e ələvi» tezini ortaya atdılar,
xomeyni devrimi zamanı; onların teorisiyənlərindən olaraq döktür
əli şəriəti, səfəvi şiəsinə intiqad edərək, ələvi şiəsini ortaya qoydu,
bunlar yalnız şuarıydılar və içərikləri biriydi, üzülərək diyəbilirəm,
bu siyasəti indidə Bəzi sünnü fars kanallar yürütməkdədilər, onlarda
işin dərinlikəlrinə getmək istəmiyərək, suçu səfəvi şiəsinin boynuna
Dostları ilə paylaş: |