7
olaraq müxtəlif cür qiymətləndirilir. Dünyaya insan kimi
gəlmisənsə, yaşa, yarat və insan cəmiyyətinə fayda verməyə
çalış. Yalnız bundan sonra insan cəmiyyətindən özünə qarşı
yeri gələndə müəyyən qayğılar um, yaxşılıqlar gözlə. Yalnız
bundan sonra sənə edilən yaxşılıqları ürək açıqlığı ilə, xoş
düşüncəylə qəbul edə bilərsən. Əks təqdirdə cəmiyyətdən
müəyyən güzəştlər ummağa doğrusu sənin haqqın yoxdur.
Qızılgül kolunda tikanın hər an,
Batmağa gül dərən ələ haqqı var.
Yararsız bir vəhşi koldasa tikan,
Şikar gözləyərkən niyə etmir ar?
İnsan mənəvi cəhətcə daha çox kamilləşdikcə, həyatı
daha dolğun və düzgün başa düşdükcə yaxşılıqla pislik ara
sındakı fərqi daha düzgün qiymətləndirməyi bacarır və in
san cəmiyyətində daha yüksək mövqe tutur. Həyat axınında
öz təmiz hisslərini qorumaq üçün bəzən çox şeydən imtina
etməlisən.
Həyatın nə qədər keçsə də acı,
Şöhrətin, daş-qaşın olma möhtacı.
Şöhrətli, daş-qaşlı padşahların,
Fələk azmı alıb başından tacı.
Həyat şirindir. Onun hər bir gözə, könülə xoş gələn
nemətləri isə insan üçün daha şirindir. Bu nemətlərin ha
mısından istifadə etmək olmaz və bu mümkün də deyil
dir. Doğrudur, ən ali varlıq olan insan bu nemətlərdən tam
istifadə etməyə çalışır, lakin ağıllı və dərrakəli kəslər bu
nemətlərin bəzilərindən yeri gələndə könüllü surətdə imti
na etməli olur, ona görə ki, bəzən bir könül oxşayan şe
8
yin əldə edilməsi ikinci könül oxşayan bir şeyin itirilməsi
deməkdir. Bu isə bir çox hallarda insanın təmiz hisslərinin
ləkələnməsinə səbəb ola bilər. Belə isə birinci əldə etdiyin
könül oxşayan şeyi əldə möhkəm tutub öz təmiz hisslərini
qorumaq daha məqsədyönlüdür. Əks təqdirdə, insan üçün
başlıca nemət olan öz təmiz adını itirə bilərsən və cəmiyyət
içərisində mövqeyin əvvəlki vəziyyətdən aşağı düşər. Necə
bir təmsildə olduğu kimi.
Əlbir olub köpək dedi çaqqala,
- Gəl hinə, pay göndərək ağsaqqala.
Bəlkə səadət bizi də yanlaya,
Şir dayımız arzumuzu anlaya.
Lütf edə biz də qoşulaq qurdlara,
Bəlkə bu yolla kef edək bir ara.
Razılaşıb dediklərin etdilər,
Bu işin də güdazına getdilər.
Ümumiyyətlə götürdükdə, əsil insan həyatda tutduğu
mövqeyindən asılı olmayaraq, ən təmiz hisslərin mücəs
səməsi olmalıdır.
Zər-ziba əsiri olma cahanda,
Gözəlliyi görmə libasda, donda
Gözəllik elə bir bəxşeyişdir ki,
Daxilən doğulur ancaq insanda.
Bir şəxs ki, öz adına ləkə gətirə biləcək işlər görür, nə
həmin şəxsə, nə də onun tərbiyə etdiyi kəslərə etibar etmək
olmaz. Çünki öz təmiz adının ləkələnə biləcəyindən ehtiyat
etməyən kəs başqasının ona etdiyi etibardan da yeri gələndə
istifadə edər və etibar edən şəxsin özünü də pis vəziyyətdə
9
qoyar. Etibar da, hörmət də, vəzifə də, birinci növbədə, ən
təmiz adamlara etibar edilməlidir. İnsanda birinci növbədə
qürur hissi olmalıdır. O öz mənliyini daimi uca tutmalıdır.
Deyildir başının tacı şahlığın,
Sərvətə bağlımı sənin varlığın?!
Əyərsə qəddini fələk bir zaman,
Düşmənə əyilmə, dostuna sığın.
***
Soğan çörək ilə dolan, alçalma,
Qarnın dolsun deyə tənələr alma.
Sərvət də, dövlət də gəldi gedərdi,
Çalış mənliyini aşağı salma.
Doğurdan da insanda qürur hissinin olması çox fay
dalıdır. Bu hiss bəzən yeri gələndə insanda səhlənkarlıq,
tənbəllik, utancaqlıq kimi qüsurların aradan qaldırılmasın
da böyük rol oynayır. Və insandakı qürur hissi bu hissin iş
tirakı ilə görülən hər bir işdən sonra müəyyən dərəcədə artır
və inkişaf edir. Elə əsil insanın siması da bu vaxt üzə çıxır.
O kəslərdə qürur hissindən başqa, ləyaqət, alicənablıq,
məğrurluq hissləri də inkişaf etdiyindən o qürur hissinin
həddindən artıq inkişaf etməsinin qarşısını alırlar. Çünki
qürur hissinin sonu boş lovğalığa çevrilə bilər. O kəslərdə
ki, qürur hissi ilə yanaşı, yuxarıda sadaladığımız hisslər zəif
inkişaf edib, o kəslərdə qürur hissi quru lovğalığa çevrilir
və bu da yeni mənfi hisslərin yaranmasına səbəb olur. Necə
ki, aşağıdakı təmsildə deyildiyi kimi.
Qara bulud günəşin qarşısın kəsdi bir an,
İşıq saçdı ildırım qürurundan bu zaman.
Dedi: – Yandıracağam indi aranı, dağı.
Bunu eşidən külək oynatdı hər yarpağı.
10
Küləyin təsirindən bulud hərəkət etdi,
İldırım da onunla bərabər çıxıb getdi.
Günəş onun halına baxaraq gülümsədi:
– Küləkdən doğan qürur küləklə gedər dedi.
Əsil insan öz eyiblərini və səhvlərini özgələrindən daha
tez görməyi bacarmalıdır.
Abrını, adını qoruyan insan,
Fəlakətli işlər görməz heç zaman.
Səhvin bilə-bilə qıraq qaçanın,
Ax... əlindən aman, əlindən aman.
Atalar demişkən səhvsiz insan olmaz. Lakin əsil insan
odur ki, etdiyi səhvini başa düşüb bir də təkrar etməsin.
Özgələrin səhvini görmək çoxları üçün asandır. Lakin əsil
insan özüözünün güzgüsü olmalıdır, öz səhvini özgələrdən
daha tez görməyi bacarmalıdır. Belə olan təqdirdə, kimsələr
tərəfindən səhvin üzündən töhmətləndirilə bilməzsən və
heç kəsi özündən narazı salmazsan.
Mənliyin yüksəltmək istəyən insan,
Hörmətin saxlaya gərək hər bir an.
Xeyirxah işlərlə məşğul olanı,
Şərəfli şəxs kimi tanıdar zaman.
Bəzən düşünmədən etdiyin səhvi etiraf etmək kimsələr
üçün ağır olur, kimsələrə peşmançılıq hissi əzab verir. La
kin hər halda səhv edilibsə, daxilən saflaşmaq üçün öz vic
danının səsinə qulaq as, onun hökmü ilə gördüyün öz eyib
və səhvlərini günahkar olduqlarının qarşısında etiraf et. Əks
təqdirdə, etdiyin səhvin üçün peşmançılıqla yanaşı, vicdan
əzabı da çəkməli olacaqsan.
Dostları ilə paylaş: |