Əlisalam Bağırov rusiya əDƏBİyyatinin əBƏDİ GÜNƏŞİ – A. S. PuşKİN
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
126 Qəflətən vurulan zərbəni ən çoxu zərbə istiqamətiylə təyin etmək məqsədəuyğundur. Ona görə də mən bu məktubu özümə aid olan bir həcviyyə kimi deyil səbirlə, qəzəbsiz, kənar bir oxucu kimi diqqətlə oxuyub müəyyən bir nəticə çıxarmalıyam. Belə olan zaman çox ehtimal ki, izə düşə bilərəm. Unutmamalıyam ki, qəzəb və ağılsız coşqunluq- la sərf olunan güc heç də həmişə müvəffəqiyyət qazana bilməz (O, məktubu bir daha öz qəzəbini boğa-boğa oxu- du və bir qədər düşündükdən sonra). Demək belə, zərbə mövqeyi məlum oldu. ”Mənim ürəyimə tuşlanan, ilk odlu zərbəsi sərrast olmayan, lakin ikinci zərbəsinin dəqiq ola- cağına inanan və bundan sonra məni namussuz kimi öldü- rücü bir adla təhqir etməyə çalışan şəxs yalnız Dantes ola bilər. Natalinin rədd cavabı verməsi onun birinci zərbəsinin sərrast olmamasının işarəsidir. Yox... mən buna artıq heç vaxt dözə bilmərəm. O vicdansız Danteslə hökmən dueldə qarşılaşmalıyam. Bu mənim bir ər kimi borcum, təhqirə qarşı ən ciddi qəzəbimdir. (Sonra o, məktub yazmağa başlayır). Hər hansı bir kə- sin haqsızlığa qarşı heç olmazsa müəyyən qədər etiraz etməyə cəsarəti yoxsa, o, kimlərisə mübarizəyə səsləyə bilməz. Özü də qeyd etmək lazımdır ki, cəsarətsizlik heç də qorxaqlıq demək deyildir. Hətta nisbi götürdükdə qorxaq- lıq cəsarətsizlikdən bir qədər üstün mövqeyə malikdir. Mi- sal üçün həyata gəlmiş hər bir canlı əvvəl axır həyatı tərk etməlidir. Müəyyən bir şeydən, məsələn təbii fəlakətdən qorxursan ona görə ki, ölümünü bir qədər də yaxınlaşdır- maq istəmirsən. Cəsarətsiz olarsan o zaman ki, əvvəl axır öləcəyini bilə-bilə müəyyən bir səni təhqir edən şeyə qarşı öz etirazını bildirməyib ən uzağı haçansa öləcəyini hazır- kı vaxt qədər tamamlamırsan və əcəl səni haqlayana qədər 127 alçaqlıqla yaşayırsan. Demək, qorxu anı ancaq heyvan- lar və təbiət hadisələri baş verirsə, cəsarətsizlik ancaq öz təhqiramizliyi ilə insanlar qarşısında ola bilər. Məhz bu təhqiramizlik və ona dözməyin cəsarətsizliyi insanı qorxu- dan aşağı pilləyə endirir, Ona görə də indi məndə özümü kiminsə qarşısında nə qorxaq, nə də xüsusilə cəsarətsiz he- sab etmək istəmirəm. Bunun üçün də mən Dantesi duelə ça- ğırmağı vicdanım qarşısında ürəyimin tələbatından doğan təbii bir hal hesab edirəm. İstəmirəm ki, amansız tale bir vaxt məni haçansa etdiyim cəsarətsizliyim ucundan gülünc vəziyyətdə də ölümə məhkum etsin. Dünyada hər şeydən qiymətli insanın öz daxili saflığıdır. İnsan daxilən safdır- sa, demək o, heç bir zaman kimsələrə qarşı pis niyyətli olmamış və heç kəsin qarşısında cəsarətsizlik damğası ilə dam ğalanmamışdır. (Açıq imza ilə Puşkin Dantesə belə bir məktub göndərdi və öz-özünə dedi:) – Qoy o alçaq görsün ki, mənə zərbə vuracaq hərəkət etmək üçün siçovul kimi gizli-gizli torpağın altında eşələnmək hələ azdır, buna onun cəsarəti çatmaz. Əks təqdirdə, o əclaf öz məktubunu açıq imza ilə yazardı. Ulduza hürən köpəklər kötəkləndiyi kimi, qoy o cəsarətsiz duel çağırışını bildikdən sonra, duelə qədər ölüm təhlükəsi altında indiyə qədər etdiyi hərəkətlər üçün acı bir həqiqət dərsi alsın. Qoy başa düşsün ki, insan hisslərini təhqir etmək necə böyük cəza ilə qarşılaşa bilər. Qoy başa düşsün ki, rəzalətə, cinayətə, nifrətə qarşı həmişə müqavimət göstərə biləcək həqiqət adlı bir dayaq nöqtəsi var. (Sonra Puşkin bir qədər xəyala dalır. O öz-özünə) Duel qayda-qanunlarına görə mən özümə sekundant təyin etməliyəm. Görəsən, bu işi mən kimə həvalə edim. Dost- 128 larım çoxdur. Mən isə onlardan yalnız birini seçməliyəm. Duel məsələsi çox ciddi məsələdir. Burada necə deyərlər, ölüm lap qaşla göz arasındadır. Hər halda öz sadiq dost- larımdan biri yanımda olsa, mən özümü daha sərbəst hiss edərəm. Bu sərbəstliyi isə mən dostum Danzas daha çox hiss edərəm. Qoy, Danzas mənim bu təkbətək döyüşdə canlı şa- hidim olsun. Aman Allah, insan nə qədər yırtıcı və qaniçən məxluqdur. Duel baş tutarsa Danteslə mən bir-birimizi vəhşi kimi didməyə hazır olacağıq. Bu təkbətək döyüşüsə haqla haqsızlıq arasında gedən mübarizə adlandırmaq olar. Bax elə dünyanın qəribəliyi də bundadır. Bu tərəflərdən birinin qalib gəlməsi üçün nişana tuşlanan sərrast atılan bir güllə kifayətdir. Bu zaman, qələbənin kimin tərəfində olacağı taleyin ixtiyarındadır. Ona görə də zaman keçdikcə haqlı və haqsız olacaqdır və onların mübarizəsi də bu tərəflərdən gah birinin, gah da digərinin üstünlüyü ilə keçəcəkdir. (Bütün bu fikirlər aləmindən ayrılan Puşkin Danzasın dalınca adam göndərdi, Aradan bir müddət keçir, Danzas gəlir). Danzas: Salam, Aleksandr. A.S.Puşkin: Salam. Buyurun əyləşin (onlar masanın ar- xasında əyləşirlər). Danzas: Aleksandr Sergeyeviç, bu gün nə yaman fikir- li görünürsən. Nə olub, xəstə deyilsənmi? Yoxsa ciddi bir əhvalat baş verib. Puşkin: Xəstə deyiləm, Danzas, lakin bir məsələ mənə daxilən rahatlıq vermir. Ona görə də bir dost kimi sənə müraciət etməyi özümə borc bildim. 129 Danzas (bir qədər həyəcanla): Buyurun Aleksandr, mən sizi dinləməyə hazıram. Unutmayın ki, bacara biləcəyim yardımı sizdən əsirgəmərəm. Puşkin: Çox sağ olun, Danzas, mən buna əminəm. Ta- le yimə çox minnətdaram ki, sizin kimi bir şəxslə yaxın təmasdayam. Bir dost kimi sənə ürəyimi açıram. Bu yaxın- larda mənə imzasız bir həcviyyə gəlmişdir. Sizi çağırtdır- maqda məqsədim isə bu təkbətək döyüşdə mənə sekundant- lıq etməyinizdir. Danzas: Cənab Aleksandr Sergeyeviç, bir halda ki, siz həcviyyənin imzasız yazıldığını qeyd edirsiniz, belə olan təqdirdə siz həcviyyə sahibinin kim olduğunu hardan bilir- siniz və kiminlə təkbətək döyüşə çıxmağa hazırlaşırsınız. Puşkin: Danzas, mən həcviyyəni çox diqqətlə oxudum və belə bir əsaslı qənaətə gəldim ki, bu cəsarət edib adını yazmayan həcviyyə sahibi ancaq Dantes ola bilər. Bundan sonra ona bir məktub da göndərib duel barədə işarə vur- dum. O isə susur. Əgər bu işdə o, günahkar olmasaydı çox ehtimal ki, susmazdı. Bir də ki, hər kəs öz bostanına hara- dan daş atıldığını yaxşı bilir. Mən Danteslə duelə çıxmağa hazırlaşıram. Bu döyüşdə mənə sekundant olmağa razılıq verirsənmi, Danzas? Danzas (bir qədər düşünüb): Aleksand Sergeyeviç, sizin bu sualınıza cavab verməzdən əvvəl bir məsələni sizə xatır- latmaq istərdim. Səhv etmirəmsə, siz bir dəfə çar Nikolaya bir daha duelə çıxmayacağınız barədə söz vermişdiniz. Bu sizin yaddaşınızdan silinməyib ki? Puşkin: Bəli, belə bir əhvalat olub, mən bunu xatırlayı- ram. Siz bununla məni qorxutmaqmı istəyirsiniz? Danzas: Dostum, mən sizi heç də qorxutmaq fikrində deyiləm. Lakin mən sizə xatırlatmaq istəyirəm ki, belə bir Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|