Əlizadə Əsgərli
Yüklə 5,57 Mb. Pdf görüntüsü
|
9 bu səbəbdəndir ki, şairi tərcümə edən Yevgeni Reyn yazır: “Qəlbinurun poeziyasında tanıdığım böyük şairlərdən daha güclü şeir enerjisi və dünyanın heç
bir şairini
yada salmayan bənzərsizlik var. O, əsl şairdir” 1 . P.Qəlbinurun şeir formaları öz suyunu M.Müşfiq, R.Rza poeziyasından içir. Anaklazalıq, yəni hecalı
sərbəst, sinkretik vəzn onun
yaradıcılıq üslubu, bədii mətni üçün səciyyəvidir. Baxmayaraq ki, o, hecada da rahat yazır. Paşa xarici ədəbiyyatı da oxuyur. Onun poetik ruhunda Nazim Hikmət da, Verxarn da, Uitmen də, Jarov da, Bezımenski də, Anna Axmatova da, Zoşşinko da
duyulmaqdadır. “Onun
bütün şeirləri mövzusundan, üslubundan asılı olmadan, hecadan da yazanda, sərbəstdən də yazanda cazibədardır, ürəyə yatımlıdır. Doğma Azərbaycan türkcəsinin zəngin söz xəzinəsindən və bu xəzinənin rəngarəng çalarlarından gərəyincə faydalanmağı vardır – obrazlı danışır, lakin şeirinin obrazlılıq gücü onun bədii məna və məntiqindədir: Canlı danışıq dilindən alınan və hətta ilk baxışda bəlkə də adi, bəsit, donuq və soyuq təsir bağışlayan söz və söz birləşmələri belə Qəlbinur şeirində odlu, koloritli bir məzmun daşıyıcısına çevrilir” 2 . 1 Yevgeni Reyn./ Altay Məmmədov. Q əlbi nur poezi yası XXI əs r i n ast anası nda. Bakı: “G əncli k ”, 1999, s. 197 1 Az a d ə R ü st əm ova / Alt ay M əmm ədov. Q əlbi nur poezi yası XXI əs r i n ast anası nda. Bakı: “G əncli k ”, 1999, s. 197
10 P.Qəlbinur N.Hikmət, M.Müşfiq, R.Rza, F.Qoca, Ə.Kərim, V.Səmədoğludan öyrənib. Bu poetik mətndə Ə.Kərim nəfəsi nə qədər səmimi duyulur!
Zirvələrdə Zamanın təkrarsız gözəlliyi – Məğrur-məğrur, iti xəncər gözlərin İliklərə işləyən ənginliyi, Arzuların ulusu Və bir də Azadlıq iyi, Ciyər dolusu.
Paşanın
“sərbəst” şeirinin səciyyəvi xüsusiyyəti budur ki,
heca ilə
sərbəstin texnologiyasından – anaklazalıqdan forma müəyyənləşdirir. Hətta, o, mətnin sonunda “gözlənilməzliklərdən” də çox yararlanır.
Lap qısa şeir deyirdi İlyas Ər Nəfəs Çin dilində, İt dilində...
P.Qəlbinur poeziyasında ənənəvi bənd-qafiyə sistemi azdır, zəifdir. Sərbəstlə hecanın qovuşağı olan mətn müəyyənliyi – lakin Azərbaycan şeirinin verdiyi poetik imkanlar güclüdür:
11
Gözlərinin şövqüylə oyanmış, Yanağının rənginə boyanmış, Məhəbbətimdən Götür saxla bir az.
Vicdanımdan yoğrulmuş, Ürəyimin odunda qovrulmuş, Məhəbbətimdən Götür saxla bir az.
Sənətkar ənənəvi formalarda yazmır (qoşma, gəraylı, müxəmməs və s.). Bu şəkilli az şeiri var Paşanın. Onun poeziyası daha çox
sintezləşdirmənin nümunəsidir. Bu, onun poetik düşüncə tərzinin fərdiyyətindən, orijinal təsvir- ifadə vasitələri, bənd-qafiyə quruluşu, janr formaları axtarışlarından gəlir. Amma Paşa ənənəvi formanı işlədəndə də təzə görünür; mənalandırma, dəyərləndirmə, müncəretmə keyfiyyəti, fikir və düşüncənin həssas deyim tərzi ilə
ifadəsi və
başqalarında. Görkəmli ədəbiyyatşünas Azadə Rüstəmovanın yazdığı kimi “Ənənədən yenilikçi ruhunda barınmanın ən bariz, parlaq nümunəsidir Qəlbinur şeirləri” 1 . Lalədən həyalı, göydən çətirli Pəmbə buludlardan kirşanlı dağlar. Nanədən, yarpızdan, baldan ətirli Durna qatarına nişanlı dağlar.
1 Azad ə R ü st əm ova / Alt ay M əmm ədov. Q əlbi nur poezi yası XXI əs r i n ast anası nda. Bakı: “G əncli k ”, 1999, s. 197
Yarpız sinəsində kəklik düymələr, Bağrında narahat ürək döyünər, Əzəldən qaçağı tülə bürüyər. Yağıya sinəsi daşdandı – dağlar.
Bu gecə Şuşada əllərim göydə... Gördüm qaranlıqdı – bu dünya boyda. Özüm daş, qeyrətim – bir göy quşuydu... Bağırdım! Zülmətə daşdandı dağlar.
Paşa hər şeyi özü demir, eyhamlardan, simvollardan, işarələrdən həssaslıqla istifadə edir, düşüncənin bir tərəfini açıq qoyub oxucuya ötürür, “oxu” məni, düşün deyir:
Bayıldım... ayıldım, gördüm yuxudu, Dağlar Koroğlunun qeyrət ruhudu. Mənim təpərimi istilər uddu – Ələn göz yaşınla, yaşınla dağlar.
O buz bulaqların soyutmur məni, Şehli gecələrin uyutmur məni. Silmə yaddaşımnan olub-keçəni, Elə bir qurbanın – Paşadı, dağlar.
Paşa bəzən ədəbi dilin tələffüz (orfoepik) normasının xüsusiyyətlərindən də yarınır. Fikrimizcə, bu, həmişə yaxşı hal deyil: “Silmə yaddaşımnan olub-keçəni” misrasındakı “yaddaşımnan” sözü “yaddaşımdan” şəklində yazılmalıdır. Təbii ki, bunun ifadə, tələffüz norması oxucu üçün “yaddaşımnan” şəklidir.
Yüklə 5,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|