Elm adamlari elm haqqinda

 
 
 
 
ELM və DİL 
 
 

 
«Beyin köçü»:gedib qalanlar və qayıtmaq 
üçün gedənlər
 

 
Türkiyənin hədəfləri baxımından təhsil
 

 
Dünya hara gedir, Türkiyə hara?
  

 
Necə bir təhsil?
  

 
Elm, elm siyasəti və universitetlər 

 
Elm və dil 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Elm adamları elm haqqında 
 
- 160 - 
 
 
 
 
 
 
Prof. Dr. Oqtay Sinanoğlu (1935) 
Yeel Universitetinin (ABŞ) kafedra müdiri 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Elm və dil   
 
- 161 - 
 
 
 
 
 
 
Oqtay Sinanoğlu: həyat və yaradıcılığından 
səhifələr 
 
Böyük  türk  alimi  və  mütəfəkkiri,  kvant  kimyasının 
və riyazi kimyanın təməlini qoyan, habelə molekulyar bio-
logiyanın yaradıcılarından biri olan Oqtay Sinanoğlu  
 
1935-ci il 25 fevralda anadan olmuşdur. 
 
1956-cı ildə Kaliforniya Universitetinin (Berkli, ABŞ) 
                    Kimya Mühəndisliyi fakültəsini birincilik  
                    diplomu ilə  bitirmişdir.  
 
1957-ci ildə Massaçuset Texnologiya İnstitutunda magistr  
                    pilləsini 8 ayda birinciliklə bitirmişdir. 
 
1959-ci ildə Kaliforniya Universiteti Berklidə iki il  
                    müddətində nəzəri kimya ixtisası üzrə fəlsəfə  
                    doktoru (Ph.D) olmuşdur.  
 
1959-1960-ci illərdə ABŞ-da Atom Enerjisi Mərkəzində  
                     tədqiqat aparmışdır.  
 
1960-ci ildə Yeel Universitetində dosent vəzifəsində  
                     işləməyə başlamışdır. 
 
1961-1962-ci illərdə “Atom və molekulların çoxelektronlu  

---

Elm adamları elm haqqında 
 
- 162 - 
                    nəzəriyyəsi” ilə professorluğa addım atmışdır.  
                    Əsas fizika qanunlarından başlayaraq müxtəlif  
                    maddələrin kimyəvi və fiziki xüsusiyyətlərini  
                    tapmaq üçün vacib olan bu əsas tədqiqat işi ilə  
                    50 ildir həll edilə bilməyən bir riyazi nəzəriy- 
                    yəni elm aləminə qazandırdı və professorluq  
                    vəzifəsinə yüksəldi.  
 
1962-ci ildə Yeel Universitetindəki professorluğu ilə yana- 
                     şı Harvard Universitetində özünün kəşf etdiyi  
                    “yeni kvant kimyası və fizikası” haqqında xü- 
                      susi mühazirələr oxumuşdur. 26 yaşında, son  
                      300 ildə Qərbdə ən gənc professor kimi Yeel  
                      universiteti tərəfindən dünyaya tanıdılmışdır.  
 
1963-ci ildə 28 yaşında Yeel universitetində rəsmən full  
                     professor olmuşdur. 
 
1964-ci ildə Yeel universitetində dünyada yenicə əsası  
                     qoyulmağa başlanan “Molekulyar biologiya”  
                     sahəsi üzrə kafedra müdiri olmuşdur. İrsiyyə- 
                     ti təmin edən DNA molekulunun strukturu ilə  
                     bağlı yeni izahlar verərək molekulyar biolo- 
                     giyanın əsasını qoyanlardan biri olmuşdur.  
            Elə həmin ildə tamamilə fərqli bir sahə olan  
            yüksək enerji fizikası ilə bağlı tədqiqatları  
            nəticəsində “Yeni səkkiz mezon və onların 
            xüsusiyyətləri nəzəriyyəsi”ni kəşf etmişdir.  
 
1967-ci ildə İtaliyada, Fraskati şəhərində NATO-nun  
                     Beynəlxalq Tədqiqatlar İnstitutunun təşkil et- 
                     diyi atom və molekulların təsirləri mövzusun- 
                     da mütəxəssislərə xüsusi mühazirələr vermiş- 
                     dir.  
 

---

Elm və dil   
 
- 163 - 
 
1969-ci ildə SSRİ Elmlər Akademiyasının xüsusi dəvəti  
                     ilə burada konfrans vermiş və öz nəzəriyyə- 
                     ləri haqqında SSRİ-nin hər tərəfindən toplan- 
                    mış xüsusi mütəxəssislərə məlumat vermişdir.  
 
1970-ci ildə atom fizikası ilə bağlı tədqiqatlarını intensiv- 
                      ləşdirərək atomların əsas strukturu haqqında     
                      təfərrüatlı bir nəzəriyyə qurmuşdur. Onun  
                      “Atom fizikasında atomların strukturu və  
                      elektron xüsusiyyətləri nəzəriyyəsi”nin göy  
                      fizikası sahəsində tətbiq edilməsi sayəsində  
                      günəş və ulduzlardakı kimyəvi elementləri  
                      hesablamaq mümkün olmuş və ABŞ Milli  
                      Standartlar Qurumunun kataloqundakı yanlış  
                      biliklər yenidən düzəldilmişdir.  
 
1970-1973-ci illərdə ABŞ Milli Argon Atom Enerjisi La- 
                      boratoriyasının rəhbər olmuşdur.  
 
1971-ci ildə ABŞ, Vaşinqton,  Müdafiə Strategiyaları  
                      Komitəsinə üzv seçilmişdir. 
 
1973-ci ildə Almaniyanın ən yüksək elm mükafatı olan   
                     “Aleksandr von Humbolt Elm Mükafatı”nı  
                      alan dünyada ilk elm adamı olmuşdur. 
 
1975-ci ildə  Yaponiya hökumətinin “Beynəlxalq Elit Elm  
                      Adamı” mükafatını almışdır.  
 
1970-ci  illərdən  başlayan  tədqiqatları  nəticəsində 
“Kimyanın  əsaslarını  yeni  riyaziyyata  uyğunlaşdırma” 
nəzəriyyəsini kəşf etmişdir. Yeni kvant kimyası qanununu 
inkişaf  etdirərək  kimyanı  yeni  riyazi  fizika  əsaslarına 
bağlamışdır.  

---