272
5. Ulusal tuz azaltma hedeflerin
belirlenmesi
Aktiviteler:
1) Sağlık Bakanlığı koordinesinde; ilgili kamu kuruluşları, üniversiteler, gıda ve ilgili sektör
temsilcileri tarafından ulusal kurullar oluşturulacak ve çalışma usul ve esasları Makamın Onayı ile
belirlenecektir
2) Ülke genelini yansıtacak besin tüketimi ve idrar sodyum düzeylerini de içeren ulusal bir
araştırma planlanıp yürütülecektir
3) Toplu beslenme sistemlerinde aşırı tuz tüketimine yönelik mevcut durumun saptanmasını
sağlayacak bir araştırma planlanıp yürütülecektir
4) Aşırı tuz tüketiminin ulusal hastalık yükü, sağlık harcamaları, DALY vb gibi göstergelere
ne oranda katkı sağladığını otaya koymak için Sağlık Bakanlığı' nın yürüttüğü hastalık yükü
çalışmalarında tuz tüketiminin yer alması sağlanacaktır
5) Mevcut tuz tüketimi göz önünde bulundurularak ulusal düzeyde yaş, cinsiyet ve risk
gruplarına göre
a) Tüketilmesi önerilen tuz miktarları b) Tuz azaltma oranları belirlenecektir
6) Kısa ve uzun dönemde ekmekte yapılacak tuz azaltma oranları belirlenecektir
7) Farklı gıda kategorilerine göre işlenmiş ürünlerde kısa ve uzun dönemde yapılacak tuz
azaltma oranları (alt ve üst sınırlar) belirlenecektir
8) Restoran, fast-food, lokanta vb. yerlerdeki menüler incelenerek tuz miktarlarında
azaltılacakoranlar belirlenecektir
9) Belirlenen ulusal hedefler doğrultusunda Ulusal Tuz Kullanım Rehberi oluşturulacaktır
Müdahale alanlari
Amaç: Aşırı tuz tüketimine neden olan faktörlerin kontrol altına alınmasına yönelik
faaliyetlerin belirlenmesi
Hedef:
Tuz Tüketimi Ulusal Kurulu tarafından belirlenen alanlardaki tuzun azaltılmasına yönelik
hedeflere ulaşmak
Stratejiler
1.Ekmekte tuzun azaltılması
2.İşlenmiş ürünlerde tuz içeriğinin azaltılması
3.Toplu beslenme yapılan yerlerde tuzun azaltılması
4.Yasal Düzenlemeler
5.Programın İl Düzeyinde Uygulanması
Aktiviteler
1) Öncelikle Fırıncılar Federasyonu ve yerel yönetimler olmak üzere tüm ekmek üreten
işletmelerde tuz oranı Ulusal Kurul tarafından belirlenen sürede ve oranlarda kademeli olarak
azaltılacaktır
2) İşlenmiş gıdalarda tuz oranının azaltılmasından dolayı ihtiyaç duyulabilecek alternatif
üretim metodları (reformulasyon çalışmaları) geliştirilecek, üreticiye sunulacak ve kullanımları
desteklenecektir
3) Ürünlerinde sodyum/tuzu azaltan başarılı gıda firmaları basın yoluyla duyurulacaktır
4) Çok uluslu firmaların ürünlerindeki tuz içeriklerinin diğer ülkelerle aynı/daha düşük
seviyelere çekilmesine yönelik girişimlerde bulunulacaktır
5) Masalardan tuzlukların kaldırılması, küçük paketlerde iyotlu tuzların bulundurulması
sağlanacaktır
6) Menülerde yiyeceklerin enerji değerlerinin yanında tuz içeriklerinin de yer alması
önerilecektir
7) Ekmek başta olmak üzere tuz içeriği yüksek olan gıdaların tuz/sodyum miktarlarının Gıda
Kodeksi Tebliğlerinde kademeli olarak azaltılması yönünde girişimlerde bulunulacaktır
8) Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Tebliğinde gıda ürünlerinde tuz ve sodyum oranlarının
yazılması ve yüksek, orta ve düşük tuz/sodyum içeriğinin ifade veya logoyla belirtilmesi
sağlanacaktır
273
9) Programın İl Sağlık Müdürlüklerince çalışma planları oluşturulup illerde
yürütülmesi
sağlanacaktır.
Farkındalık
Amaç: Ulusal düzeyde aşırı tuz uz tüketiminin azaltılmasını sağlayacak eğitim ve farkındalık
çalışmalarının yürütülmesi
Hedef: 2015 yılına kadar toplumu tuzun zararları ve azaltılmasına yönelik yöntemlerle ilgili
konularda bilgilendirmek.
Stratejiler
1. Ulusal nitelikli sempozyumların düzenlenmesi
2. Sağlık kuruluşlarında halka yönelik eğitim çalışmalarının yapılması
3.Özel gruplara yönelik eğitim çalışmaları
4.Tüketicilerin
bilgilendirilmesi
5.Gıda ve toplu beslenme sektörünün bilgilendirilmesi
6.Eğitim materyallerinin etkin kullanımı
7.Web sayfalarının
düzenlenmesi
Medya çalışmaları
Aktiviteler
1) Aşırı tuz tüketimi ile ilgili uluslararası katılımlı sempozyum düzenlenecektir
2) Sağlık kuruluşlarına başvuran tüm poliklinik hastalarına tuzun azaltılmasına yönelik
bilgilendirmeler yapılacaktır (Adison hastalığı ve özel durumu olanlar hariç)
3) Aile hekimliği ve toplum sağlığı merkezlerinde yürütülen uygulamalarda tuz tüketiminin
azaltılması konularına yer verilecektir
4) Okul, kreş ve bakımevi, işyerleri,spor merkezleri, yaşlı bakım evleri ve yaygın eğitim
kurslarında tuz tüketiminin azaltılmasına yönelik bilgilendirme eğitimleri yapılacaktır
5) Türk Silahlı Kuvvetleri, Emniyet Teşkilatı, MEB ve bunlara bağlı birimlerde tuz
tüketiminin azaltılmasına yönelik bilgilendirme eğitimleri yapılacaktır
6) Tuzun azaltılması konusunda kalp, hipertansiyon, böbrek yetmezliği olan vb.
özel hasta
gruplarının ihtiyaçlarına yönelik eğitim materyalleri hazırlanacak ve farkındalık çalışmaları
yürütülecektir
7 ) Gıda etiketlerinin okunması konusunda eğitim çalışmaları yapılacaktır
8) Tuzun azaltılmasına yönelik mesajların cep telefonu ve faturalarda yer alması sağlanacak
ve ekartlar hazırlanacaktır
9) Tuz tüketiminin azaltılmasına yönelik bilgilendirmeler için Diyanet İşleri Başkanlığı ile
işbirliği yapılacak din görevlilerinden yararlanılacaktır
10) Büyük marketler ve alışveriş merkezlerinde program tanıtılacak ve mesajların iletilmesi
sağlanacaktır. İl düzeyinde özel market aktiviteleri düzenlenecektir
11) İl düzeyinde geleneksel tuz uygulamalarının yoğun olduğu bölgelerde özel eğitim
programları yürütülecektir
12) Yerel yönetimlerin yürüttüğü sağlık ve eğitim programlarında tuz tüketiminin
azaltılmasına yönelik uygulamaların yapılması sağlanacaktır
13) Merkez ve il teşkilatı ile ilgili kuruluşlarda 17 Mayıs Dünya Hipertansiyon Günü, 11 Mart
Dünya Böbrek Günü, 1-7 Şubat Tuz Haftası, Kalp Sağlığı Haftası gibi özel günlerin çeşitli
etkinliklerle kutlanması sağlanacaktır.
14) Hastane bekleme salonları, metro, havayolları, otobüs ve trenlerde vb yerlerde hazırlanan
film ve spotların gösterimi sağlanacaktır
15) Beslenmemizde tuzu azaltma zamanı, ne kadar tuza ihtiyacımız var, damak tadını
değiştirmek için 6 hafta vb ilgi çekici konularda ulusal medya kampanyaları düzenlenecektir
16) Bebek, çocuk, risk grupları dahil olmak üzere günlük diyette aşırı tuzun azaltılması için
halka yönelik ülkemize özgü öneriler ve mesajlar hazırlanarak duyurulması sağlanacaktır
17) Gıda sektörünün temsilcileri ulusal program hakkında bilgilendirilecek, planlanan ve
yürütülen çalışmalar paylaşılacaktır
18) İl düzeyinde toplu beslenme sistemindeki yöneticiler ve çalışan personel için tuzun