Elmi ƏSƏRLƏR, 2017, №7 (88)
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- 88 - Cədvəl 1. Neft turşularının fiziki-kimyəvi göstəriciləri (TSAZ 353660 – 17520) № Göstəricilərin adları Texniki neft turşusu Distillə olmuş neft turşusu Norma Fakt Norma Fakt 1. Xarici görünüşü Tünd qəhvəyi rəngli maye Tünd qəhvəyi rəngli maye Sarımtıl bircinsli şəffaf maye Sarımtıl bircinsli şəffaf maye 2. Neft turşularının kütlə payı, %-lə, az olmamalı 70 75 95 96 3. Mineral yağların və əlavə neft məhsullarının kütlə payı, %-lə, çox olmamalı 15 13 3 2,6 4. Sıxlıq, 20°C-də, kq/m 3 , az olmamalı 930 933 925 931 5. Turşu ədədi mq KOH/1q neft turşusu 180-230 195 220-270 265 Cədvəldən göründüyü kimi tədqiqat üçün həm texniki, həmdə distillə olunmuş yüksək təmizliyə malik neft turşularından istifadə olunmuşdur. Texniki neft turşuları ilə tədqiqatlar aparmaqda məqsəd onun qiymətcə bir neçə dəfə distillə olunmuş turşudan ucuz olmasıdır. Aşqarların sintezində neft turşularından əlavə xammal kimi istifadə olunan ilkin maddələrə misal dietilentriamini (DETA), fiziki-kimyəvi xassələri öyrənilmiş və cədvəl 2-də verilmişdir Cədvəl 2. Sintez üçün istifadə olunmuş DETA-nın fiziki-kimyəvi xassələri № Göstəricilər DETA 1. Orta molekul kütləsi 105,1 2. Qaynama temperaturu, o C 205-207 3. Sıxlığı, kq/m 3 949,5 4. Şüasındırma əmsalı,n 20 D 1,479 5. Donma temperaturu, o C mənfi 38,5 6. pH göstəricisi 11 Texniki neft turşuları əsasında alınmış amidoamin və imidazolinlərin sintezi aşağıdakı qaydada aparılmışdır: qarışdırıcı, termometr, qızdırıcı və ayırıcı qıf ilə təchiz olunmuş üçboğazlı reaksiya kolbasına əvvəlcədən hesablanmış miqdarda təbii neft turşusu tökülərək qarışdırılmaqla 80-100°C-yə qədər qızdırılır . Sonra bu temperatur şəraitində sintez üçün nəzərdə tutulmuş DETA ayrılıqda reaksiya aparmaq üçün kolbada yerləşən turşu üzərinə tədricən əlavə olunur. Reaksiyanın temperaturu 140°C-yə çatdırılaraq 3-3,5 saat müddətində intensiv qarışdırmaqla davam etdirilir. Reaksiya başa çatdıqdan sonra qızdırıcı söndürülür, qarışdırmanı davam etdirməklə reaksiya məhsulu 30-40°C-yə qədər soyudulur və reaksiya kolbasından ağzı kip bağlanan qaba keçirilir. Sintez olunmuş amidoaminlərdən yarı hissə götürüb 230-240 0 C-də 6 saat müddətində imidazalinlər alırıq. Qeyd etmək lazımdır ki, turşunun və aminin mol nisbətini dəyişməklə molekulunda bir neçə amin qrupu saxlayan amidoaminlər sintez etmək mümkündür. TNT(340-390 0 C) və DETA əsasında alınmış oliqomerlərin fiziki-kimyəvi xassələri cədvəl 3-də verilmişdir. - 89 - Cədvəl 3. TNT (fr.340-390 0 C ) və DETA əsasında alınmış amidoaminlərin və imidazolinaminin fiziki-kimyəvi xassələri Sintez olunmuş aşqarlar Kinematik özlülük, mm 2 /s Külün kütlə payı, % Sıxlıq 20°C kq/m 3 Donma temp., °C 100°C TNT (fr.340-390 0 C): DETA 1:1 mol nisbətində götürməklə alınmış amidoamin 28,99 yox 0,993 +6 TNT (fr.340-390 0 C): DETA 2:1 mol nisbətində götürməklə alınmış amidoamin 40,18 0,003 0,9756 +4 TNT (fr.340-390 0 C): DETA 3:1 mol nisbətində götürməklə alınmış amidoamin 54,73 <0,002 0,9966 +10 TNT (fr.340-390 0 C): DETA 1:1 mol nisbətində götürməklə alınmış imidazolin 35,32 0,01 0,9878 +4 Cədvəl 4-dən göründüyü kimi texniki neft turşusunun TNT (fr.340-390 0 C) dietilen triaminlə (DETA) müxtəlif mol nisbətlərində sintez olunmuş amidoaminlərin və imidazolinlərin 0,5% və 1% miqdarında aşqar kimi yol bitumuna əlavə olunması ilə tədqiqat işləri aparılmış və sintez olunmuş amidoaminin (1:1 mol nisbətində) aşqar kimi bituma əlavəsindən sonra kövrəklik temperaturunun göstəriciləri daha yaxşı həddə çatmışdır. Belə ki, yol bitumunun kövrəklik temperaturu -18°C olduğu halda, aşqarın həmin miqdarda əlavəsindən sonra -34°C və (3:1 mol nisbətində) dartılma 75 sm- dən >100 sm-ə qədər artmışdır. Cədvəl 4 TNT (fr.340-390 0 C) və DETA əsasında sintez olunmuş amidoaminlərin və imidazolinaminin bituma aşqar kimi tədqiqi Sintez olunmuş aşqarlar Yumşalma temp., ºC İynənin batma dərinliyi, 25ºC-də İynənin batma dərinliyi, 0ºC-də Dartılma Kövrəklik temp.,ºC 25°C-də, sm 13°C- də,sm Yol bitumu, BN 50/70 48,5 58 18 75 10 -18 Yol bitumuna əlavə olunan aşqarlar, % 0,5 1 0,5 1 0,5 1 0,5 1 0,5 1 0,5 1 TNT(fr.340-390 0 C):DETA 1:1 mol nisbətində götürməklə alınmış amidoamin 49 49,5 62 61 22 23 78 83 11 12 -34 -30 TNT(fr.340-390 0 C):DETA 2:1 mol nisbətində götürməklə alınmış amidoamin 50 51 60 61 16 17 69 72 8,6 9,6 -25 -27 TNT(fr.340-390 0 C):DETA 3:1 mol nisbətində götürməklə alınmış amidoamin 48 48,5 64 60 19 18 >10 0 85 10 10,5 -24 -20 TNT(fr.340-390 0 C):DETA 1:1 mol nisbətində götürməklə alınmış imidazolin 48, 5 49 59 57 18 19 73 80 11 12 -18 -22 Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|